II dýniyejýzilik soghys bastalghan sәtte: "Gitler de, Stalin de - zalym. Biri әsireúltshyl nasist, ekinshisi internasionalist bolyp kóringenimen, ekeuining sayasaty men zalymdyghy teng dәrejede: ekeui de dýniyeni qan qaqsatady, sondyqtan oba men holera indetteri arasynda tandau jasamau kerek" dep jazghan Mústafa Shoqay "Prometey" jurnalynyng 1940 jylghy sәuirinde shyqqan songhy sanynda últ shyndyghyn joqqa shygharyp, kýlli adazmzatqa alapat apat tóndiretin tajal turaly maqala jariyalady.

Shoqay demekshi, әnebir jyldary "Mústafa Shoqaydyng fashizmge kózqarasy" degen taqyrypta bayandama jasadyq. Sonda bir ghalym túryp "Týrkistan legionyndaghylar satqyn emes pe?" dep súraq qoydy. Búl sózdi odan búryn mýiizi qaraghayday bir akademik tarihshydan da estigen edik. “Eki kýimek bir jangha әdilet pe?" dep abyz aqyn aitqanday, әueli taghdyr tauqymetimen fashisterge tútqyngha týsip tozaq kórgen, sosyn bolishevikter tarapynan 25 jylgha itjekkenge aidalyp, senimsiz retinde ýnemi baqylauda ústalghan, kóbisi shet jerde ajal qúshqan legiondyqtar әli kýnge deyin aqtalmay keledi.

Bizdinshe, osy mәselege bayypty bagha berip, týrkistandyqtardy resmy týrde aqtaytyn jәne ardager retinde arnayy ardaqtaytyn kez jetken siyaqty.

Darhan Qydyrәlining jazbasy

Abai.kz