Aqan Sataev: «Kórermendi jamandyqqa iytermeleytin kez kelgen nәrseden qashuymyz kerek»
Osyghan deyin «Reketiyr», «Adasqandar», «Aghayyndy», «Likvidator» syndy enbekterimen kóringen rejisser Aqan Sataev ózining besinshi tuyndysy «Jaujýrek myng balany» ayaqtap, kórermen nazaryna úsyndy. Búl filimning búrynghy Sataevtyng qoltanbasy qoyylghan filimderden aiyrmasy - «Qazaqfilimmen» birigip týsirip, 2011 jyldyng eng iri jobasy degen ataq alghanynda.
«Jaujýrek myng balany» kórermen kóp kýtti. Ony alghashqy kýnnen bastap-aq kinoteatrgha aghylghan halyqtyng qarasynan bayqaugha bolatynday edi. Sol nópirding qataryn tolyqtyryp, jana tuyndynyng túsaukeserine biz de baryp qaytqanbyz. Nәtiyjesi osy boldy, kókeyge kelgen súraqtardy әzirledik te, rejisserge jolyqtyq.
- Assalaumaghaleykum!
- Uaghaleykumassalam!
- Aghasy, әngimemizdi býgingi kýnning janalyghy bolyp túrghan «Jaujýrek myng bala» filiminen bastasaq. Sizding osyghan deyingi týsirgen filimderinizding janry әr týrli boldy ghoy. Al endi myna besinshi júmysynyz tarihy taqyryptaghy filim. Siz ýshin tyng bolghan osy janrgha qanday dayyndyqpen keldiniz? Jәne óziniz úmtylghan mejege qanshalyqty jete aldym dep oilaysyz?
Osyghan deyin «Reketiyr», «Adasqandar», «Aghayyndy», «Likvidator» syndy enbekterimen kóringen rejisser Aqan Sataev ózining besinshi tuyndysy «Jaujýrek myng balany» ayaqtap, kórermen nazaryna úsyndy. Búl filimning búrynghy Sataevtyng qoltanbasy qoyylghan filimderden aiyrmasy - «Qazaqfilimmen» birigip týsirip, 2011 jyldyng eng iri jobasy degen ataq alghanynda.
«Jaujýrek myng balany» kórermen kóp kýtti. Ony alghashqy kýnnen bastap-aq kinoteatrgha aghylghan halyqtyng qarasynan bayqaugha bolatynday edi. Sol nópirding qataryn tolyqtyryp, jana tuyndynyng túsaukeserine biz de baryp qaytqanbyz. Nәtiyjesi osy boldy, kókeyge kelgen súraqtardy әzirledik te, rejisserge jolyqtyq.
- Assalaumaghaleykum!
- Uaghaleykumassalam!
- Aghasy, әngimemizdi býgingi kýnning janalyghy bolyp túrghan «Jaujýrek myng bala» filiminen bastasaq. Sizding osyghan deyingi týsirgen filimderinizding janry әr týrli boldy ghoy. Al endi myna besinshi júmysynyz tarihy taqyryptaghy filim. Siz ýshin tyng bolghan osy janrgha qanday dayyndyqpen keldiniz? Jәne óziniz úmtylghan mejege qanshalyqty jete aldym dep oilaysyz?
- Búl filimning dayyndyghy óte úzaq uaqytqa sozyldy. Men ózim bir jarym jyl júmys istedim. Men kelgenge deyin «Qazaqfilim» jarty jylday dayyndalghan eken. Jәne ol kisilerden úsynys týsken kezde men de birden kelise salghan joqpyn. Ermek agha Amanshaev habarlasqan kezde «Likvidator» filimin jaryqqa shygharyp jatqanbyz. Osynshama ýlken joba turaly úsynys týskennen keyin ózimning tobymmen aqyldastym. Oilandyq, talqyladyq. Qolymyzdan kele me, oidaghyday istey alamyz ba?! Jauapkershilikti sezindik. Aqyr ayaghynda tәuekel ettik te, kelistik. Sodan júmys bastaldy da ketti. Qozghap otyrghan taqyrybymyzdyng auyr ekenin eskerip, kartinany qolymyzdan kelgenshe kórkem de nanymdy etuge tyrystyq. Akter tandaugha jiyrma eki myng adam qatysty. Qazaqstannyng týkpir-týkpirinen izdedik. Dayyndyq merzimine óte kóp uaqyt ketti. Týsiru bastalghangha deyin alty-jeti ay uaqyt jan-jaqty әzirlendik. Jalpy, kinoda dayyndyq kezeni - óte manyzdy kezen. Týsiru toby bir-birimen tanysyp, týsinisip, ssenariyge ýirenip, obrazdaryna kirip, әbden pisip, dayyn bolmayynsha kinony bastaugha bolmaydy. Eger tandalghan akter kýdik tughyzyp túrsa, qayta tandaghan jón. Keyin kórermiz, bir jóni bolar dep bastap ketuge bolmaydy. Akter dúrys dayyndaluy kerek.
Ssenariyding on eki núsqasy boldy. Týsiru tobynan bólek, tarih jóninde, til jóninde kenesshilerimiz júmys istedi. Jetisine bir ret jinalys jasap, talqylap túrdyq. Odan tehnikalyq júmystargha sheteldik myqty-myqty degen mamandar aralasty. Britandyq skript doktor Kler Dauns degen kisi ssenariydi qalypqa keltirdi. Búl kisi ataqty «Birjoly Amerikada...» («Once upone a time in America») filiminde júmys istegen. Tәjiriybesi mol maman. Biz ýshin ýlken mektep boldy. Kóp nәrse ýirendik dep oilaymyn. Montajyn Nikolas Trambasievich pen Kristofer Bell jasady. Nikolas «Taksi» («The taxi») filiminin, Kristofer «Bornnyng sharty» («The Bourne Ultimatum») filimining montajyn jasaghan adamdar. Búl jigitter de ózderining sheberlikterin kórsete aldy. Endi osynshama enbekpen jasalghan dýniyeni halyq jaqsy qabyldauy tiyis dep oilaymyn. Jaqsy qabyldap ta jatqan sekildi. Allagha shýkir! Tipti internet sayttarynyng birinde bir orystyng qyzy: «Men qazaq bolmasam da, qazaqstandyq bolghanymdy maqtan etemin» dep pikir qaldyrypty. Búl biz ýshin quanysh. Endi dәl osylay shetel de qabyldap jatsa, núr ýstine núr bolar edi.
- Shetelge shygharatyn oilarynyz bar ma?
- Áriyne. Qazir Kann festivaline qatysugha dayyndalyp jatyrmyz.
- Kinoda tarihy oqigha men anyz qatar jýrip otyrady...
- Sartay degen adam ómirde bolghan. Biraq bizding Sartay jinaqtalghan obraz. Men óz basym, tarihta aty qalmaghan nebir keremet batyrlarymyz bolghanyna senemin. Sonday aty el jadynan óshken adamdardyng erligin bir adam arqyly beyneleuge tyrystyq. Biz aituly batyrlarymyzdy da kórsettik. Bógenbay batyr bar, Tóle by babamyz bar, filimde kórindi. Biraq kino negizinen ol kisiler turaly emes qoy. Ol kisilerding erlikteri, ol kisilerge qatysty oqighalar tek ekinshi nazarda órbip otyrdy. Al negizgi nazarda kórermenge belgisiz jana obrazdar. Olar - jetim qalghan jas balalar. Soghystyng qasiretin tartqan, kektengen balalar. Aqyr ayaghynda qazaqtyng bostandyghy ýshin jandaryn beredi. Bizding maqsatymyz - sol myng balanyng erligin kórsetu. Sol qaharmandardy býgingi jastargha ýlgi etu. Ata-babamyz qanshama qiyndyqty kórdi. Býgingi kýnge op-onay jetken joqpyz. Sony keyingi úrpaq, myna biz, bizden keyingiler úmytpauy kerek. Tәuelsizdikting qadirine jetuimiz kerek emes pe. Sol ýshin de dýniyeden ótken babalarymyzdyng erligi arqyly óz-ózimizdi tәrbiyeleuimiz kerek. Oilaghanymyz da sol boldy. Býgingi beybit kýndi baghalauymyz qajet, tәube dey biluimiz kerek, ony saqtau bizge paryz degendi aitqymyz keldi.
- Siz kóbine kinonyzgha әuesqoy әrtisterdi alasyz. Keyin olar elge tanylyp, júldyz bolyp ketedi. Basqa bir rejisserler kәsipqoy әrtistermen kino týsirip jatady. Biraq olardyng kinosy kópke tanylmay, qarabayyr bolyp qala beredi. Onda oinaghan әrtister ssenariydi jatqa biletinderi kórinip túrady. Ne de bolsa rejisserding kinәsi me dep qalamyz. Sizding bir rejisserlik qúpiyanyz bar ma?
- Qazir osy jerde otyryp alyp, pәlenshe ananday, týgenshe mynanday dep әriptesterim turaly pikir aita bastasam, ol úyat nәrse bolmaq. Men әr rejisserding ózinshe enbek etetinine senemin. Qazirgi júmys istep jýrgen aghalarym men inilerimdi baghalaymyn. Ol kisilerding barlyghy talantty rejisser dep aita almasam da, biraq olardyng әrqaysysy enbektenip jýr, tyrysyp jýr dep aita alamyn. Sol ýshin de qúrmetteymin.
- «Aghayyndy» filiminde negizgi ssenariyge qatysy joq, biraq ómirde kezdesetin oqighalar jýredi. Mysaly, basty keyipkerlerding biri - Shynghys әke-sheshesin shygharyp salyp túrghan kóriniste, ber jaqta Ersayyn aqsaqal auyl adamymen sóilesip túrady. Osy kezde ar jaqta mashinagha enkeyip, anasyna sóilep jatqan Shynghystyng «ana arttaghy paketti...» degen sekildi birnәrse aityp jatqany estilip qalady. Tura ómirdegidey jaghday. Qaladaghy úl auylgha sәlem-sauqat salyp berip jatyr. Tura sol «paketke» qatysty dialog bolmay-aq qoysa da eshtene etpes edi, biraq Siz qosypsyz. Sol siyaqty taghy birneshe jerde sonday epizodtar bar.
- IYә, ony dúrys aityp otyrsyn. Kiynodaghy jaghday ómirdegidey boluy tiyis. Úsaq-týiek nәrseler jýre berui kerek. Akter sonda ghana ashylady. Filimge ómirde kórgenimdi qosugha tyrysamyn. Eger ózing aitqan epizodtaghyday, qarapayym tirshilikte kezdesetin kishigirim nәrseler arqyly kinonyng ishinde shynayy ómirding atmosferasyn tughyza alsan, akter jalyndap jana jóneledi. Óitkeni, óz tәjiriybesimen úshtasyp ketedi ghoy. Sol ýshin týsirilim kezinde akterlermen, operatormen, ssenariyspen, tipti jaryq týsirushimen de aqyldasamyn. Bәrin shynayy shygharugha tyrysamyn. Kýndelikti tirshilikte ainalamdaghyny baqylap, este saqtaugha tyrysamyn. Keyin júmysyma sol azyq bolady.
- Keyingi shyqqan otandyq kinolarymyzda anayy kórinister payda bola bastady. Osyghan ne aitasyz?
- Elimizdin, halqymyzdyng imidjine ziyany keletin nәrselerdi týsiruge qarsymyn, tipti ondaygha jolaudan aulaqpyn. Maghan onday úsynystar da týsken. Shetelderge kinofestivalidargha barghanda bir bayqaghanym, neghúrlym óz elindi jabayy etip kórsetsen, soghúrlym joghary baghalanasyn. Maghan osy nәrse únamaydy...
Jaman nәrseni kórsetu arqyly, odan jiyrendirip, jaqsy is isteuge bolady. Biraq sol jaman isti nasihattap jiberuge bolmaydy. Kórermendi jamandyqqa iytermeleytin kez kelgen nәrseden qashuymyz kerek. Óitkeni, biz barlyghymyz Allanyng aldynda jauap beremiz! Ár sózimiz ýshin, әr qylyghymyz ýshin. Tipti oghan deyin, osy dýniyede, adamdardyng aldynda, bala-shaghamyzdyn, ata-anamyzdyng aldynda da úyat emes pe?! Dәstýrimizdi, últtyq qúndylyqtarymyzdy qyzghyshtay qoryp, saqtap, bizge amanat etip ketken ata-babamyzdan da úyat emes pe?!
- Sizding osyghan deyingi tórt filiminiz de aqiqatqa ýndeuden, yaghny uaghyzdan kende emes...
- Bir Allagha senetin adammyn. Jәne jogharyda aitqanymday, әr sózime, әr isime jauap beretinimdi esten shygharmaugha tyrysamyn. Sosyn, kino degen - iydeologiya ghoy. Biz osyny týsinuimiz kerek. Mysaly, AQSh qalay júmys istep otyr? Biz jylyna jaryqqa shyghatyn kinomyzdy ondap sanasaq, olar jýzdep sanaydy. Ishinde jamany da bar, jaqsysy da bar birneshe filim týsiredi. Sol jýzdegen filimning ózderinde kórsetiletinderinin, auqymdy shenberde nasihattalatyndarynyng toqsan payyzy patriottyqqa tәrbiyeleytin, adamdyq qúndylyqtardy nasihattaytyn dýniyeler. Yaghni, jóni týzu kinolar. Olarda әr týrli qoghamdar júmys isteydi. Tipti, key kinolar sol qoghamdardyng tapsyrysymen shyghady. Mysal ýshin, «Otbasyn qorghau» qoghamynyng tapsyrysymen otbasylyq qúndylyqtardy nasihattaytyn filimder týsirilip jatady.
Olar qaharman jasay biledi. Bayqasan, olar tularyn, әnúrandaryn keremet qúrmetteydi. Shetterinen patriot.
- Olardyng kinolary bizge ziyan bolsa da, ózderine paydaly bolyp túr ghoy...
- IYә, qazir tipti, bizding balalarymyz Ekinshi dýniyejýzilik soghysta AQSh jendi dep oilaydy. Eng qaharman halyq AQSh-tyng halqy bolyp túr. Qazir endi orystar osyny týsinip, kinolaryndaghy iydeologiyany qolgha alyp jatyr. Milisiya turaly, әskeriyler turaly qanshama kino shygharyp jatyr. Biz de qalyp qoymauymyz kerek. Ruhty kóteretin dýniyeler jasauymyz kerek. Mine, «Jaujýrek myng bala» sonyng bastamasy ispettes. Sondyqtan da «Qazaqfilimnin» osynday taqyrypty kótere bastauy óte oryndy jәne maqtaugha túrarlyq dep oilaymyn.
Al endi bar nәrseni bar eken dep kórsete bersek, tek filimdi týsirip, artynan aqshasyn jinap alyp qana otyra bersek, onda adamdyghymyz qaysy?
- Qazir kino әleminde aldynghy qatardy alyp otyrghan elder kezinde imperiya bolghan, derjava bolghan memleketter. Mәselen, AQSh, Fransiya, Italiya, Týrkiya, Iran. Sonda mәsele tektilikte jatyr ma?
- Mәsele - tektilikte degenge keliskim kelmeydi. Kezinde dýrkiregen grekterding kinosyn biz býginde bilmeymiz de ghoy. Kóp nәrse ekonomikagha baylanysty dep oilaymyn. Kino týsirilse, onyng aqshasy qaytyp otyruy kerek. Sonda ghana kelesi kino týsiriledi. Bizding elde kólemdi qarjygha týsirgen kino ózin-ózi aqtay almaydy. Eger sanymyz eng bolmaghanda elu million bolghanda (Alla sol kýnge jetkizsin!), elimizdegi kino naryghy qyzu bolar edi. Ájeptәuir kólemdegi kinolardyng shyghyny halyqtan qaytar edi. Al bizding qazirgi jaghdayymyzda, «Jaujýrek myng bala» sekildi qymbat kino týsiru ýshin, ýkimetke qaraugha mәjbýrmiz. Búnday ýlken kólemdi jobagha memleketting kómeginsiz eshbir jekemenshik studiya ayaq basa almaydy. Odan keyingi ýmit - shetelge shygharu. Eger filimdi sheteldik distributerler únatyp, kelisim-shart jasasyp jatsaq, onda Qúday berdi degen sóz. Olar filimdi qalay taratu kerek ekenin biledi. Mysaly, «Jaujýrek myng balamen» kinoteatrgha bir kýnde shyqqan «Kek qaytarushylar» («Avengers») filimi alghashqy aptasynda alty jýz million dollar jinap alypty. Biz Qazaqstan kóleminde dýrligip jatsaq, olar әlem kóleminde dýrligip jatyr. Sol әlemdik kino naryghyna, alpauyttar bazaryna kiruge tyrysuymyz kerek.
- AQSh-ta «Bastau» («Inception»), «Koroliding sóilegen sózi» («The King's Speech»), «Ártis» («The Artist») syndy kinolar jýlde alyp jatyr. Búl tuyndylar osydan bes jyl búrynghy filimderge mýlde úqsamaydy ghoy. Aytqym kelip otyrghany, olar jyl sayyn erekshe birnәrse oilap tabady. Al biz bolsaq, solardan qalghan eski sýrleumen ayandap kele jatyrmyz. Qashan elding bәrin basyp ozyp, janalyq ashamyz?
- AQSh - kino әlemindegi tendensiyalardy qalyptastyryp, sony soqpaqtardy bastap otyrghan birden-bir el. Biz ghana emes, jalpy dýniyejýzi negizinen sol AQSh salghan jolmen jýrip keledi.
Qazirgi qazaq kinosy túrghan kezendi - quyp jetu kezeni dep ataugha bolar edi. Búl kezensiz, kelesi janalyq ashu kezenine ótu mýmkin emes. Onyng ýstine, jogharyda aitqanymyzday, Qazaqstandaghy kino naryghy tәjiriybe jasap, tәuekelge barugha múrsha bermeydi. Eger tyng nәrse jasap, ol halyqtyng kónilinen shyqpay qalsa, omaqasa qúlauyng mýmkin. Odan keyin filim týsire almay qaluyng da ghajap emes. Biraq Qúday qalasa, aldaghy uaqytta dýniyeni dýr etkizip, janalyq ashatyn rejisser qazaqtan shyghady jәne olargha tiyisti jaghday jasalady dep senemin.
Qazir Gollivudta Timur Bekmanbetov jýr. Ol kisige Qúday kýsh-quat bersin! Eger sol kisi Gollivudty shulatyp, janalyq ashsa, әlem sol kisining tәjiriybesin paydalanyp jatsa, jenisting kókesi sol bolmaq.
- Bizding ózimizding últtyq kino mektebimiz bar ma?
- Shәken Aymanovtardan asyp qayda baramyz. Ol kisilerdi úmytugha bolmaydy. Biz ýshin odan artyq mektep te joq.
- Taghy da «Jaujýrek myng bala» turaly... Filimning ssenariyi ýshke bólinetin siyaqty. Ýsh oqigha bar, ýsh tartys bar. Alghashqy bóligi - jonghardyng batyry Angrdy óltirgenge deyin, ekinshisi - Taymastyng Sartaygha opasyzdyq jasauynan bastap keshirimge kelulerine deyin, ýshinshisi - jongharlarmen bolatyn aqtyq sayystaghy oqiygha.
- Filim ssenariyindegi qyzyl syzyq - Sartay. Yaghny oqigha osy keyipkerding ainalasynda órbiydi. Biz búl filim arqyly kóp nәrseni qamtugha tyrystyq. Ishinde ekshn da, mahabbat ta, komediyalyq kórinister de bolsyn dedik. Bir mezgilde kópshilikting kónilinen shyqqymyz keldi. Montajdaghan kezde kinonyng on tórt núsqasy shyqty. Qanshama sahnany alyp tastadyq. On tórtinshi jobasy osy boldy.
- Kinoda qazaqtyng súltandary jinalatyn ýige qaraghanda jongharlardyng ordasy asqaq, kerbez, әdemi bolyp shyqqan siyaqty ma, qalay ózi?
- Búl - tarihy shyndyq. Tarih jónindegi kenesshilerimizding aituynsha, ol kezde Jonghar bizge layyqty dúshpan dep qaramaghan da. Ózderining әskeri myqty, ot qaruy bar, san jaghynan da kóp bolghan. Al biz bolsaq, bir tudyng astyna jinala almay, birligimiz bolmay, ózimizben ózimiz qyrqysyp jýrgen elmiz ol kezde. Eki týmen әskermen kelip, qyryp ótemiz dep oilaghan. Biz sony kórsetuge tyrystyq. Auyzbirshilikting bolmauynan keler ziyandy kórsetuge talpyndyq. Áytpese Raqymjandy bir top jonghar óltiretin kórinisti alyp qaraytyn bolsanyz, qazaqtyng tektiligin ap-ayqyn beynelep túr. Bizding nasharlyghymyz teksizdigimizde emes, birligimizding joqtyghynda. Kórsetkimiz kelgeni - osy.
- Osy jonghar turaly qanshama kino týsirdik. Jalghyz jauymyz jonghar siyaqty. Jalghyz erligimiz jonghardy jengenimiz siyaqty. Odan basqa da qanshama tragediya ótti basymyzdan. Qazir Jer betinde jonghar joq eken dep týsire beremiz be, әlde? Ýsh ghasyr bas bostandyghymyzdy alghan elge qarsy kýresimiz bar mysalgha... Sonday taqyryptardy qashan týsiremiz?
- Ras, bizding kórmegen qorlyghymyz joq. Biraq búl mәselede abay bolu kerek. Biz bir kino týsiretin bolsaq, ony ózgeler әr týrli maghynada týsinui mýmkin... Qasiretimizdi kórsetetin nәrseni týsiru kerek. Biraq eski kekti qayta qozdyratynday etip emes, kerisinshe, eldi biriktiretin dýnie jasau qajet. Mәselen, Úly Otan soghysy turaly týsiruge bolady. Qazaqqa qanshama qasiret әkeldi jәne qazaqtyng Jeniske qosqan ýlesi qanshama! Ashtyqty da týsiru kerek. Biraq ony da sayasilandyrmay-aq kórsetken jón. Beyimbet Maylinning «Kýlpashy» sekildi etip jasau kerek. Stalindi sóiletpey-aq, qayghyny ashugha bolady.
Al endi jonghar joq eken dep týsire beremiz be degenge aitarym, biz kinoda jongharlardy qúrmetke layyq halyq retinde kórsettik. Óitkeni, ol halyqtyng da óz tragediyasy boldy. Bizdi jaydan-jay shapqan joq, olardyng da ózderining sengen shyndyqtary boldy. Biz sony eskeruge tyrystyq. Qolbasshylarynyng balasy ólgen kezde, «jekpe-jekte, erlershe óldi, ol ýshin kek qaytarmaymyn» deytin jeri bar. Osy kórinis jonghardyng da adam ekenin, olardyng da qasireti bolghanyn aitugha arnalghan kórinis bolatyn.
- Jogharyda aitqanymyzday, bes fiyliminiz bes janrda boldy. Bolashaqta qay janrgha túraqtamaq oiynyz bar?
- Mening janyma ekshn, mistikalyq triyller jaqyn. Komediya da týsirip kórgim kelip jýr. Biraq barlyghy ssenariyge kelip tireledi ghoy. Eger myqty ssenariy bolsa, ol qay janr bolsa da, tipti art-haus bolsa da, týsirer edim.
- Kelesi júmysynyz ne boluy mýmkin? Jospar bar ma?
- Úly Otan soghysy turaly bolyp qaluy mýmkin. Taghy bir trillerding jobasy bar. Sosyn Timur Bekmanbetovten úsynys týsti. Búl biraq taza reseylik joba. Kóremiz endi.
- «Reketiyr» filiminiz kýni býginge deyin eng tabysty filim retinde rekordtan týspey kelipti. Endi «Jaujýrek myng balanyn» tabysy odan asatyn týri bar ma?
- Alla qalasa, amandyq bolsa, asady. «Jaujýrek myng bala» filimining týsiru tobyna rahmetimdi aitqym keledi. Filimning ainalasynda bes jýzdey adam júmys istedi. Sonday-aq, mongholiyalyq әriptesterime alghys bildiremin. Jongharlardyng obrazyn sol kisiler jasady. Jәne de «Qazaqfilimnin» ýlesin taghy bir aita ketpeske bolmaydy. Isti biz tyndyrsaq ta, bastamany kótergen, qarjylandyrghan, úiymdastyrghan sol «Qazaqfilim» aksionerlik qoghamy.
Taghy bir aitqym keletini, bizding otandyq kinomyz, Allagha shýkir, damyp keledi. Qanday kino bolsa da, shyqqany dúrys. Sapasy tómen bolsyn, joghary bolsyn. Jýre kele týzeledi. Synnyng da bolghany jaqsy. Biraq pikirden aiyrmashylyghy bar, qazaqqa jany ashityn, dәleldi, sapaly syn boluy kerek.
- Ángimenizge rahmet.
- Saghan da rahmet.
Súhbattasqan Arman ÁLMENBET
«Qazaq әdebiyeti» gazeti