Jәne ayausyz basyp-janshylghan kóterilis. Biylik búny eshqashan sayasiy-әleumettik protest retinde moyyndamaugha baryn salady. Sondyqtan da býgingi tangha deyin, osy tórt aigha juyq uaqyt aralyghynda búl kóterilisti birese 20 myng terroristke jauyp, birese biylik ishindegi «saray tónkerisi», «qastandyq teoriyasyna» audaryp, birese «saqaldylar býligine» tirep, birese kóterilisshilerge bireuler aqsha berip alangha alyp shyqty dep – neshe týrli ssenariy oilap tabuda.

Búl ssenariylerding artynda ne túr? Nege biylik kóterilisting negizgi sipatyn búlay moyyndamaugha baryn salady? Sebebi, búnday ssenariylerge negizgi basymdyq beru – "strelyati na porajeniyeni" aqtap aludyng eng basty joldarynyng biri әri naqaqtan naqaq ólip ketken kóptegen sheyitterding aldynda biylik, memleket tarapynan jauapkershilik almaudyn, olardyng otbasyna kompensasiya tólemeuding taghy da bir qúityrqy әdisi. Sonymen qatar, halyq aldyndaghy jәne halyqaralyq bedeldi saqtap qaludyng amaly.

Áriyne, múnday ýlken sayasy tolqu men kóterilisterding birneshe sipaty bolatyny dausyz. Alayda, oghan beriler bagha onyng negizgi sipatyna basa nazar audartudy talap etedi. Endeshe, qantardaghy kóterilisting negizgi sipaty – halyqtyng sayasiy-әleumettik protesti ekendigi moyyndaluy tiyis. Al jogharydaghy «ssenariylerdin» ishindegi eng ilip alarlary «saray tónkerisi», «qastandyq teoriyasy» siyaqty elementter kóterilisting ekinshi, ýshinshi sipaty retinde qarastyryluy qajet.

Oqighadan keyin qúrylghan komissiyalardyng negizi aksent beretin túsy da osy edi. Biraq, olardyng keybiri iske kirispey jatyp, qaueset aqparattar anyqtalmastan, sózining «bismillәsin» kóteriliske shyqqandardy aiyptaudan bastady. Sondyqtan olardan esh qayyr joq ekeni sol kezden-aq belgili bolghan.

Oqighanyng oryn alghanyna 100 kýnnen asyp, 4 aigha juyqtady. Alayda, әli kýnge deyin sol kezde beybit halyqqa oq atyp, mert qylghan, keyin qolgha týskenderdi DVD, SIZO-larda ayausyz azaptap qinaghan birde-bir әskeri, qúqyq qorghau salasynyng ókilderi qylmystyq iske tartylyp, jazalanghan joq. Múnyng ózi aldaghy uaqytta da eshkimning jazalanbaytynyn bildiredi. Biylik isti әdeyi aqyryn-aqyryn sozyp, halyqtyng nazarynan taydyryp әketpekshi. Yaghni, búl da halyqty aldaudyng kezekti әreketi.

Eger biylik múnday oqighalardyng negizgi sipatyna әdil baghasyn berip, aldaghy uaqytta osy protestik kýiding negizi bolyp jatqan, halyqtyng berisi 30 jylda qordalanghan sayasiy-әleumettik talyp-tilegin oryndamaytyn bolsa – onda biylikke qarsy halyq protesti eshqashan toqtamaydy jәne jaqyn bolashaqta taghy bir kóteriliske úlasyp, sol tústaghy taghy bir «saray tónkerisin», «qastandyq teoriyasyn» kózdegen ýshinshi kýshting óz mýddesin iske asyruyna zor yqpal etip ketui mýmkin. Odan keyin ekinshi, ýshinshi ret te solay bolyp jalghasa beredi. Halyq jappay bas kótergen sayyn qyryp salyp otyra bermeytin shyghar?! Búl keshegi zaman emes, basqa dәuir. Sondyqtan, oqighanyng negizgi sipatyna әdil baghasyn beru degen sóz – memlekettik sayasattyng sol mәselege basa nazar audaryp, bolshaqta sol jaghdaydy qayyra tuyndatpauy degen sóz.

Kóterilisting negizgi sipatyna basa nazar audarudyng manyzy osynda.

Alayda, qantar kóterilisi kezinde jәne odan keyin oqighagha qatysqandardy atyp, azaptaghan qúqyq qorghau ókilderine qatysty biylikting әreketi – bir qolymen ózi aitaqtaghan tóbetin, ekinshi qolymen ózi sabamaytyndyghyn kórsetip otyr. Eger sabasa – keler joly tóbetting ózine shabatynyn týsinedi. Osyghan qarap-aq bәrin úghugha bolady.

Endigi әreket qoldan kelgeninshe halyqaralyq komissiyanyng iske aralasuyn talap etu. Onsyz eshtene ónbeytinin uaqyt kórsetip keledi. Áytpese, kóptegen azamat naqaqtan-naqaq terrorizm aiybymen temir torgha toghytylyp ketui mýmkin.

Elzat Eskendirding jazbasy

Abai.kz