Bir tarihshy qúrdasym kele jatqan Respublika kýnimen qúttyqtap telefon soqty. «Merekening qarsanynda júrttyng bәri memlekettik syilyq, ordender men medalidar, tósbelgiler men maqtau qaghazdar alyp jatyr eken. Ózine de bireui búiyrghan shyghar. Qútty bolsyn! Estigen joqpyn, úyat bolyp qalmasyn dep jatqanym ghoy», – deydi elpektep. «Oy, raqmet! Marapat alghandardyng bәrin de quanyshtarymen qúttyqtaymyz. Áriyne, biyl Respublika kýnin talay jyldan keyin alghash ret toylaghaly otyrmyz.

Soghan oray bolsa kerek, marapattalghandar kóp qoy, biraq, oqasy joq, bizge eshtene tiymey qaldy», – dep qoyamyn. «Áttegen-ay!» – deydi ol ókinish bildirip. «Qúrysyn! Mende medali da, orden de, ataq ta bar ghoy, shýkir! Qoly jetpey jýrgen júrt ala bersin!» – dep qoyamyn. «Kseroksten shygharghan Alghys hat pen Marapattau qaghazdarynyng qúny belgili ghoy, bir medali nemese bir orden jasaugha qansha qarajat kerek eken?» – deydi ol oigha batyp. «Aytpaqshy, sen memlekettik syilyqqa layyqtysyng ghoy! Qanday ataghyng bar?» – deydi taghy da. «Mening ataghym odan da joghary!» – dep qoyamyn yntyqtyryp. «Aytsanshy, qanday ataghyng bar?» – deydi dosym telefonnyng arghy jaghynan entigip. «Halyqaralyq Alash әdeby syilyghynyng laureatymyn, Álem Halyqtary Jazushylar Odaghynyng Ábunasyr Ál-Faraby atyndaghy halyqaralyq әdeby syilyghynyng laureatymyn, «Ghalamshar Maqtanyshy – Pride of the Globe» syilyghymen marapattalghanmyn. Qúrmet ordenining iyegerimin». «Oybo-o-oy, sen ataqtyng da, aqshanyng da astynda qalghan ekensing ghoy», – deydi ol endi tang qalyp. «Qaydaghy aqshany aityp túrsyn? Aqsha tek Nobeli syilyghy men Qazaqstan Memlekettik syilyghyna ghana beriledi». «Bәse, aqyn-jazushylardyng bәri Memlekettik syilyqqa nege talasyp jýr desem... Qazaqstan Memlekettik syilyghynyng aqshasy kóp pe, Nobeli syilyghynyng aqshasy kóp pe?». «Áriyne, Nobeli syilyghynyng aqshasy kóp». «Onda bizding aqyn-jazushylar nege Nobeli syilyghyna talaspaydy?».

Osy arada әngimemiz biraz ýzilip qaldy. Tarihshy dosym oigha shomyp ketti-au deymin. Kenet songhy jyldary memlekettik syilyq kim kóringenning qoljaulyghyna ainalyp bara jatqanyn aityp, ózining әldebir aqyn-jazushylardy ol syilyqqa layyq emes dep tanitynyn jetkizip jatty. «Mening bir oiym bar, – dedi ol sodan keyin. – Aqyn-jazushylardyng bәrine de memlekettik syilyq beru kerek. Biraq olardy eki kategoriyagha bólip, «daryndy qalamger», «darynsyz qalamger» degen sertifikat tapsyryp, aqshasyn da soghan layyq bólip taratqan dúrys. Sonda talas ta, dau da bolmaydy. Árkim ózining dengeyin biledi ghoy. Zato bәri Memlekettik syilyqtyng laureaty bolady!». Ekeuimiz kýlisip aldyq...

Nobeli syilyghy jayly bәrinizding de habarynyz bar ghoy. Al jyl sayyn qyrkýiekting 13-i kýni tapsyrylatyn Shnobel syilyghyn kópshiliginiz bile bermeytin shygharsyzdar dep oilaymyn. Búl syilyqtyng atauy aghylshyn tilinde «Ig Nobel Prize» dep atalady. Al aghylshyn tilinde «ignoble» sózi «masqara» degen maghyna beredi eken. Búl syilyq eng kýlkili jәne maghynasyz janalyq ashqan ghalymdargha beriletin kórinedi. «Ig Nobel Prize» syilyghynyng arnayy medali, sertifikaty bar, oghan qosa kýlkili qalpaq, kózildirik jәne japsyrmaly úzyn múryn tartu etiledi. Tek aqshalay syilyghy joq. Bir qyzyghy kenes fiziygi Andrey Geym Nobeli syilyghyn da, Shnobel syilyghyn da alghan jalghyz ghalym eken...

Dosymmen úzaq әngimeden keyin bizge de Shnobeli syilyghy sekildi Memlekettik syilyqtyng «masqara» laureaty degen ataq belgileu kerek-au dep oiladym...

Baybota Qoshym-Noghay

Abai.kz