Senbi, 23 Qarasha 2024
46 - sóz 6468 15 pikir 19 Sәuir, 2023 saghat 15:22

Qazaqstanda meshitter sany az ba, kóp pe?

Týnde Almatydaghy Ortalyq meshitte bolyp Qadyr týnining ghibadattaryna qatystyq. Bas imamnyng ótinishi boyynsha Qadyr týnine jinalghan ýlken-kishige qúttyqtau aityp, artynan Qazaqstandaghy meshitterding jayyn әngimelep berdim.

Internet jelisinde: «Meshitter nege kóbeyip ketti?», «Meshit ornyna mektep nege salynbaydy?» degen tәrizdi týrli súraqtar (keybireui arandatushylyq pighylda) tuyndap jatady. Búl shynymen de osynday ma? Býkil әlemdegi jaghday qanday? Qazaqstandaghy jaghday qanday?

Qazaqstanda dәl býgingi kýnde jalpy bilim beretin mektep sany – 7475. Jeke menshik mektepter 400-den asty. Memlekettik mektep qúrylystary tolyqtay budjet esebinen salynady. Al memleket esebinen birde bir meshit salynghan emes! Meshit qúrylystary tolyqtay jekemenshik túlghalardyng qayyrymdylyq qyzmetining arqasynda jrgiziledi. Meshit saluda halyqaralyq dengeymen salystyrghanda Qazaqstan qay tústa? Endi osy súraqtargha birtindep jauap berip kórelik.

Músylmandar sany eng kóp memleket Ýndeneziya (Indiyany Ýndistan degenimiz siyaqty Indoneziya qazaqsha Ýndeneziya bolady) halqynyng 90 payyzy músylman, shamamen 250 mln músylman bar dep esepteledi. Ýndeneziyada meshitterding jalpy sany 1 mln-nan astam eken! Pәkstanda meshitter sany 600 mynday.

Iranda 1979 jyly 25 000 meshit bolsa, qazir meshitter sany ýsh ese kóbeyip 79 000-gha jetken.

Týrkiyada meshitter sany jyldan jylgha kóbeyip keledi. Songhy derekterde Týrkiyadaghy meshitter sany 90 myngha tayaghan. Bir Stambúldyng ózinde júma namaz óteletin 3370 jәmiy-meshit bar. Al tek qaladaghy namazhanalar sany 40 mynnan asatyn kórinedi.

Amerika Qúrma Shtattarynda meshitter sany 2800. Bir Niu-Yorkte 257 meshit júmys isteydi. AQSh-ta qazir 10 mln-nan astam músylman bar eken.

Fransiyada 2600 dey meshit bar. Bir Parijding ózinde jýzge tarta meshit júmys isteydi.

Angliyada eng alghashqy meshit 1924 jyly salynsa qazir músylman ghibadathanalarynyng sany 2500-ge jetip qaldy. 2001 jyldan beri Londonda adam kelmeytindikten 500-den astam shirkeu jabylyp, kerisinshe olardyng ornyna 423 meshit ashylghan. Britandyqtar qazir «aghylshyndyq hristiandyqtyng qirandylary ornynda gýldengen Londonstan payda bolyp keledi» dep qaljyndaytyn boldy. Tipti Londonnyng Hitrou әuejayynda namaz oqityn oryn bar.

Reseyde 25 mln-gha juyq músylman bolsa oghan 2500-dey meshit qyzmet etedi.

Italiyada 500-den astam meshit bar.

Songhy on jylda Japoniyada músylmandar sany eki esege kóbeygen. Qazir Japoniyada 110 meshit júmys isteydi. Múnda eng ýlken problema – músylmandardy jerleu. Oryn jetistpeydi.

Ontýstik Koreyada 300 mynday músylman bar.

Sonau alystaghy Braziliyada 150 meshit bar.

Qazaqstandaghy meshitter sany 2500-dey ghana. Onyng kóbi 50 adamdyq, jýz adamdyq shaghyn auyldyq meshitter. 2 mln-nan astam halyq túratyn Almatyda namaz oqugha yntaly 500 mynnan astam adam bolady dep eseptesek, halyqaralyq norma boyynsha oghan 300-den astam meshit qajet eken. Almatyda qazir bary 53 qana meshit!

Biyl Qazaqstan halqy 20 mln-gha jetkeli otyr. Onyng keminde 15 mln-y músylman. Bir ghibadathanagha ortasha eseppen sheteldik ólshemde 1600 adam keledi dep eseptesek 15 mln músylmangha keminde 7500 meshit qajet. Sondyqtan pitir, zeket, sadaqa siyaqty qayyr-ihsandarynyzdy kәrip-kәsir, mýsәpir jandarmen birge meshit qúrylystaryna baghyshtau da ýlken sauap bolyp tabylady.

 

Marat Toqashbaev,

jazushy-publisist

Abai.kz

15 pikir

Ýzdik materialdar

Syni-esse

«Talasbek syilyghy»: Talqandalghan talgham...

Abay Mauqaraúly 1472
Bilgenge marjan

«Shyghys Týrkistan memleketi beybit týrde joghaldy»

Álimjan Áshimúly 3248
Birtuar

Shoqannyng әzil-syqaqtary

Baghdat Aqylbekov 5434