Ómirbek Júbaniyazov, suretshi: Ónerdi baghalauda ózbekter bizden ozdy
Ómirbek Júbaniyazov - Qazaqstan suretshiler odaghynyng mýshesi әri birinshi hatshysy. Birshama uaqyttan beri T.Jýrgenov atyndaghy óner akademiyasynda shәkirt tәrbiyeleydi. Búl kýnde onyng shygharmalary Á.Qasteev atyndaghy óner múrajayynda, RF Mәdeniyet ministrliginde, Vatikanda, Sankt-Peterborda jәne Qytay, Qatar memleketining múrajaylarynda, sonday-aq, Úlybritaniya, Germaniya, Fransiya, Ontýstik Koreya siyaqty elderding jeke menshik qorlarynda saqtauly. Ó.Júbaniyazov - respublikalyq jәne halyqaralyq festivaliderding laureaty. Belgili suretshimen onyng sheberhanasynda kezdesip, az-kem súhbattastyq.
- "Suretshiler eshqashan zeynetke shyqpaydy" depsiz bir súhbatynyzda...
- Men ýshin suret saludan artyq ruhany lәzzat joq. Eshkim sening oi-qiyalyna tejeu sala almaydy. Erkindik degen osy emes pe?! Suretshilerding zeynetke shyqpaytyny ras. Jer besikke deyingi ghúmyrynda qolynan qylqalamy týspey ketken úly suretshiler bolghanyn tarihtan bilemiz.
Keybir júrt demalu ýshin teniz jaghalap, shetel asyp jatady. Al men sheberhanamda ótkizgen uaqytymdy demalysqa balaymyn.
- Jeltoqsan taqyrybyna suret salyp jatqanynyzdy estip edik. Ol shygharmany ayaqtadynyz ba?
Ómirbek Júbaniyazov - Qazaqstan suretshiler odaghynyng mýshesi әri birinshi hatshysy. Birshama uaqyttan beri T.Jýrgenov atyndaghy óner akademiyasynda shәkirt tәrbiyeleydi. Búl kýnde onyng shygharmalary Á.Qasteev atyndaghy óner múrajayynda, RF Mәdeniyet ministrliginde, Vatikanda, Sankt-Peterborda jәne Qytay, Qatar memleketining múrajaylarynda, sonday-aq, Úlybritaniya, Germaniya, Fransiya, Ontýstik Koreya siyaqty elderding jeke menshik qorlarynda saqtauly. Ó.Júbaniyazov - respublikalyq jәne halyqaralyq festivaliderding laureaty. Belgili suretshimen onyng sheberhanasynda kezdesip, az-kem súhbattastyq.
- "Suretshiler eshqashan zeynetke shyqpaydy" depsiz bir súhbatynyzda...
- Men ýshin suret saludan artyq ruhany lәzzat joq. Eshkim sening oi-qiyalyna tejeu sala almaydy. Erkindik degen osy emes pe?! Suretshilerding zeynetke shyqpaytyny ras. Jer besikke deyingi ghúmyrynda qolynan qylqalamy týspey ketken úly suretshiler bolghanyn tarihtan bilemiz.
Keybir júrt demalu ýshin teniz jaghalap, shetel asyp jatady. Al men sheberhanamda ótkizgen uaqytymdy demalysqa balaymyn.
- Jeltoqsan taqyrybyna suret salyp jatqanynyzdy estip edik. Ol shygharmany ayaqtadynyz ba?
- Tәuelsizdikting 20 jyldyghyna jәne Jeltoqsan kóterilisining 25 jyldyghyna arnap "Qúrbandyq" dep atalatyn tuyndy salghanmyn. Kórme úiymdastyrghandar әrneni jeleu etip, shygharmamdy kórmege qatystyrmady. "Bitke ókpelep, tonyn otqa jaghatyndardyn" qatarynan emespin. Ár nәrsening óz uaqyty bolady.
Shovinistik zamannyng salqyny bizge de tiydi. Almatygha 1987 jyly keldim. 1986 jyly Jeltoqsan kóterilisine qatyspasaq ta, yzgharyn jan-tәnimizben sezdik. Búl - sol zamannan beri kókirekte pisip jatqan iydeya edi.
"Qúrbandyq" shygharmasyndaghy boyjetken - ózimning qyzym Ghayni. 1986 jyly tughan. Qyzymdy beyneleu arqyly qaharman Qayrattar kórgen zaman men býgingi úrpaqtyng zamanyn salystyryp kórsettim. Áldekimder aitqanday, múny "sayasy sauatsyz" júmys dep eseptemeymin. Onyng baghasyn halyq beredi әli.
Qyzym Jeltoqsannyng qúrdasy bolsa, úlym Múratbek - tәuelsizdikting qúrdasy. Tәuelsizdigimizge 18 jyl tolghanda Múratbek kәmelettik jasqa toldy. Sol kezde "Kәmelet" dep atalatyn kartina saldym.
- "Kezdesu" dep atalatyn kartinanyzdy 2002 jyly memleket basshysy N.Nazarbaev Rim papasy II Ioann Pavelge syilady. Kartinany óziniz úsyndynyz ba?
- Joq, búl kartinamdy preziydentting Rim papasyna syilaghanyn studentterimnen estidim. 2002 jyly qyrkýiekte edi, bir studentim habarlasty: "Aghay, sizding suretinizdi preziydent Rim papasyna syilady ghoy. Qútty bolsyn!", - deydi. Tandanyp qaldym. Keyin bilgenimdey, Astanada ótken kórmege "Kezdesu" degen kartinamdy úsynghan edim. Keyin kartina deldaldar arqyly satyldy. Kim satyp alghanyn bilmeymin. Sol kartinamdy memleket basshysy únatyp, Rim papasyna syilapty. Men múny mәrtebe dep qabyldadym.
- Sizding "Kenesary han" degen tamasha tuyndynyz bar. Kenesaryny salugha ne týrtki boldy?
- Úmytpasam, 1997 jyldary boluy kerek, jerdi satu turaly әngime shygha bastady. Jerdi satu degendi búryn-sondy kim estigen, qatty tolqydym. Sodan әldekimderge oy salu ýshin, últtyq ruhty oyatu ýshin Kenesary hannyng suretin salmaq boldym. Kenesaryny úzaq zerttedim. Derekter jinadym, zerttedim. Suret sәtti shyqqan boluy kerek, gazet-jurnaldarda, kitaptarda "Kenesary han" kartinam jii basylatyn boldy. Jalpy, suretshi ghúmyrynda on myng suret saluy mýmkin. Alayda onyng birdi-ekilisi ghana halyqtyng esinde qalady. Halyqtyng jadynda qalghan mening bir suretim osy - "Kenesary han".
- Suretshilerding avtorlyq qúqyghy qanshalyqty qorghalghan?
- Avtorlyq qúqyq demekshi, "Kenesary handy" Reseyding Altay ónirinen shyghatyn, erkekting quatyn arttyratyn әldebir dәrining syrtyna mening rúqsatymsyz salypty. "Abyroy" avtorlyq qúqyqty qorghau úiymynyng kómegimen dәrining qorabynan suretimdi alghyzyp, zang búzghan dәri shygharushy kompaniyagha ótemaqy tólettirdim.
- Bizding qoghamda suretshilerding enbegi baghalana ma?
- Qazaqstandaghy qadirsiz ónerding biri - suret óneri. Árige barmay-aq qoyayyq, myna kórshi Ózbekstanmen salystyrsaq, ónerdi baghalauda ózbekter bizden ozdy. Mәselen, Ózbekstanda kórkemsuret akademiyasy bar. Búl akademiyanyng rektory miynistrding dәrejesinde. Tipti qyrghyzdarda da osynday akademiya bar. Al bizde joq. T.Jýrgenov atyndaghy óner akademiyasynda bir fakulitet qanamyz. Kýni býginge deyin birde-bir suretshi akademiyagha rektor bolyp kórgen emes. Ártis nemese muzykant rektor bolady.
- Shygharmalarynyzdy satyp, payda tabasyz ba?
- Bizde suret óneri óz dengeyinde baghalanbaytynyn aittym. Mening ýisiz jýrgenimning ózi - osynyng bir dәleli. Degenmen, men - óz baghamdy biletin suretshimin. Jeke kolleksiyasy bar, ónerdi týsinetin tanymal azamattar mening suretterimdi attay qalap alghyzyp jatady. Múnysy mening shygharmamdy baghalaghany bolsa kerek. Akademiyada ústazdyq etkennen alatyn jalaqym pәteraqydan artylmaydy. Sondyqtan salghan suretterdi keyde satyp, bir jyrtyqty jamaugha tura keledi.
- Ángimenizge raqmet.
Súhbattasqan E.Biyeke
"Jas Alash" gazeti
Súhbattasqan E.Biyeke.
«Qúrbandyq»
«Kenesary han»
«Kәmelet»
