QR Últtyq bankining tóraghasy Grigoriy Marchenko elimizdegi barlyq bankterding elektrondy aqsha ainalymyn, yaghny tólem kartochkalary men bankomattyq jýiesin basqaratyn ortalyqtandyrylghan jalghyz operator qúrudy úsynuda. Búl turaly www.nuradam.kz saytynda «Sekretnoe pisimo Marchenko preziydentu Nazarbaevu» atty maqalada jan-jaqty aitylghan. http://www.nuradam.kz/ru/news/pablicity/2013/May/361.

Osy uaqytqa deyin oiyna kelgenin istep, talay isti bylyqqa batyrghan Marchenkonyng ortalyqtandyrylghan jalghyz operator qúru turaly úsynysy taghy da qoldau tapsa, nәtiyje qanday bolmaq?  Súraqqa jauap berip kóreyik.

QR Últtyq bankining tóraghasy Grigoriy Marchenko elimizdegi barlyq bankterding elektrondy aqsha ainalymyn, yaghny tólem kartochkalary men bankomattyq jýiesin basqaratyn ortalyqtandyrylghan jalghyz operator qúrudy úsynuda. Búl turaly www.nuradam.kz saytynda «Sekretnoe pisimo Marchenko preziydentu Nazarbaevu» atty maqalada jan-jaqty aitylghan. http://www.nuradam.kz/ru/news/pablicity/2013/May/361.

Osy uaqytqa deyin oiyna kelgenin istep, talay isti bylyqqa batyrghan Marchenkonyng ortalyqtandyrylghan jalghyz operator qúru turaly úsynysy taghy da qoldau tapsa, nәtiyje qanday bolmaq?  Súraqqa jauap berip kóreyik.

Men, әriyne, bank salasynyng mamany emespin. Solay desek te qazirgi uaqyttyng ózinde bank jýiesining júmysy elektrondy aqsha ainalymyna tikeley tәueldi. Tipti bankterding júmysynyng negizi deuge bolady. Endi aldaghy az jyldarda damyghan shet elderdegi siyaqty qolma qol aqshany eshkim qolyna ústamaytyn bolady. Qazirgi kýnning ózinde adamdar ailyq jalaqysyn kartochka arqyly bankomattan alady, tauardy da banktyk kartochka arqyly tóleydi, nesie alu, ony óteu de bankomattar arqyly jýzege asyrylady. Demek, eger bankterden bankomat jәne kartochka  jýiesin tartyp alsa, ol bankterding ary qaray qalay júmys isteytinin elestetuding ózi qiyn. Ol otandyq qarjy jýiesine orasan zor qiyndyqtar әkelui yqtimal.

Ekinshiden, memlekettik әkimshilik resurstardy paydalana otyryp, jeke menshik bankterding negizgi qyzmet týrin tartyp alu olardyng biylikke tikeley tәueldiligin tughyzady. Sonyng saldarynan bankter arasyndaghy bәsekelestik, qarjylyq damu toqtaydy nemese bәsendeydi. Onyng arghy jaghynda halyqqa sapaly qyzmet kórsetu mәselesi jatyr...

Ýshinshiden, ortalyqtandyrylghan jýie bank salasynda qyzmet etetin myndaghan adamnyng júmyssyz qaluyna әkelip soqtyrady. Búl onsyz da qiyn kezde әleumettik jaghdaydyng shiyelenisuine aparatyn jol.

Eng negizgisi erteng әlemdik qarjy daghdarysy terendep, dollargha tәueldi Qazaqstan ekonomikasy әlsirese, sonyng saldarynan qarjy tapshylyghy tuyndasa nemese Últtyq bank búl qyzmetti oidaghyday jýrgize almasa, G. Marchenko myrza Preziydentke taghy bir hat jazyp, ortalyqtandyrylghan jalghyz operatordy basqarudy shet eldik qarjy instituttaryna beruge úsynys jasauy mýmkin. Al, búl memleket qauipsizdigine baryp tireletin  mәsele ekeni  aytpasa da týsinikti.

Osyghan deyin memleket birneshe bankti basqaruyna alyp, olargha mol qarjy salghanyna qaramastan mәseleni sheshe almaghanyn bilemiz. Jiyrma jyl boyy qalyptasqan banktik jýieni búzu, jeke menshik, kommersiyalyq bankterdi kýshpen memleket basqaruyna beru -  jaqsylyqqa alyp barmaydy.  Osyghan baylanysty Grigoriy Marchenkonyng búl úsynysynyng tiygizer saldary turaly bank, qarjy salasynyng mamandary, sarapshylary oilanyp, saraptamalar, zertteuler jýrgizip, óz oilaryn, úsynystaryn bergeni jón.

P.S.

Jalpy ózi Marchenko - bylyghy kóp adam.  Ol aldymen bir reformany qolgha alady. Ol sharua ayaghyna jetip, nәtiyje bermey jatyp kópirip maqtanady. Júrtqa madaq aitqyzady. Bir kezderi ol elimizdegi Zeynetaqy qorlary turaly qompandap sóilep jýrgen. Bank jýiesin de maqtaudan jalyqpaytyn. Qazaq bankterining keremettigine shәk keltiretinder bolsa, saqalyn sypyryp tastaugha da dayyn ekendigin aityp sarnaytyn. Aqyrynda mine, «saqal týgil múrt ta joq»: Marchenko bәrin dattap, bәrin joqqa tәn etip shygha keldi. Endi qaydan estip bilgeni  belgisiz, әiteuir jana bir iske den qoyghan siyaqty. Qazaqstan mine, 20 jyldan asty reformalar men eksperiymentterden kóz ashpay keledi. 20 jyl onay uaqyt emes. Eksperiymentter ótip, reformalar túraqtaytyn kez boldy. Túraqtanghan reformanyng ózi - nәtiyje. Sol nәtiyjeni talqandap búza beru búl kýnde marchenkolardyng ermegine ainalyp bara jatqan siyaqty...

Abai.kz