Qazaq memlekettik qyzdar pedagogikalyq uniyversiyteti

Qazaqstan tarihy kafedrasynyng

mengerushisi, tarih ghylymdarynyng

kandidaty Qaipbaeva Aynagýl Tolghanbayqyzy:

Býgingi tanda Qazaqstan tarihy ghylymy  jana sapalyq sa­tygha kóterildi. Oghan serpilis bergen, Elbasy N.Á.Nazarbaevtyng jariyalaghan tarihy qújattary. Áriyne, olardyng eng bastysy «Qa­zaq­stan-2050» Strategiyasy. Jol­dauda Elbasy innovasiyalyq zertteulerdi damy­tu­dyng jana sayasatyn pash etti, býkil­qazaq­standyq biregeylikti halqy­myz­dyng ta­riy­hy sanasynyng ózegine ainaldyru­dy jana patriotizmning alghysharty re­tin­de airyqsha atap ótip,  «Biz últtyng tarihy sanasyn qalyptastyru  júmysyn jalghastyruymyz kerek» - degen bolatyn. Elbasynyng «Tarih tolqynyndaghy halyq» baghdarlamasyn dayarlau tapsyrmasyna oray, Memlekettik hatshy Marat Tajinnin  aghymdaghy jyldyng 5 mausymynda Últtyq tarihty zerdeleu mәseleleri boyynsha keneytilgen mәjilistegi bayandamasynda auqymdy mindetter qoyylghany belgili. Osyghan oray, «Qazaqstannyng últtyq tarihyn zerdeleu» jobasy ayasynda "Últtyq sanany qalyptastyrudaghy Otan tarihynyng róli" atty dóngelek ýstel úiymdastyrylghan bolatyn. 

Qazaq memlekettik qyzdar pedagogikalyq uniyversiyteti

Qazaqstan tarihy kafedrasynyng

mengerushisi, tarih ghylymdarynyng

kandidaty Qaipbaeva Aynagýl Tolghanbayqyzy:

Býgingi tanda Qazaqstan tarihy ghylymy  jana sapalyq sa­tygha kóterildi. Oghan serpilis bergen, Elbasy N.Á.Nazarbaevtyng jariyalaghan tarihy qújattary. Áriyne, olardyng eng bastysy «Qa­zaq­stan-2050» Strategiyasy. Jol­dauda Elbasy innovasiyalyq zertteulerdi damy­tu­dyng jana sayasatyn pash etti, býkil­qazaq­standyq biregeylikti halqy­myz­dyng ta­riy­hy sanasynyng ózegine ainaldyru­dy jana patriotizmning alghysharty re­tin­de airyqsha atap ótip,  «Biz últtyng tarihy sanasyn qalyptastyru  júmysyn jalghastyruymyz kerek» - degen bolatyn. Elbasynyng «Tarih tolqynyndaghy halyq» baghdarlamasyn dayarlau tapsyrmasyna oray, Memlekettik hatshy Marat Tajinnin  aghymdaghy jyldyng 5 mausymynda Últtyq tarihty zerdeleu mәseleleri boyynsha keneytilgen mәjilistegi bayandamasynda auqymdy mindetter qoyylghany belgili. Osyghan oray, «Qazaqstannyng últtyq tarihyn zerdeleu» jobasy ayasynda "Últtyq sanany qalyptastyrudaghy Otan tarihynyng róli" atty dóngelek ýstel úiymdastyrylghan bolatyn. 

Últ tarihyna baylanysty keleli әngimening bastalghanyna birshama uaqyt ótti. Búqaralyqaqparat qúraldarynyng belsendiligi arqasynda qalyng júrtshylyq Qazaqstan tarihynan birshama derek pen dәiek aldy, songhy uaqytta alghan ret qytay múraghattarynan Qazaqstan tarihyna qatysty 72 mynnan astam qújattyng 283 tomy kóshirilip alynghandyghynan, Iran men Ýndistannan tarihy qoljazbalar jetkizilgendiginen habardar. Áriyne, nasihattau mәselening bir qyry ghana, Últtyq tarihymyzdy zertteu men bilikti oqytudyng arqalap túrghan jýgi óte auyr. Demek, býgingi dóngelek ýstel basyndaghy saliqaly oy pikirler Otan tarihyn oqytu, zertteu jәne nasihattau baghyttary negizinde ýsh arnada órbiydi.

Býgingi kýngi tәuelsizdik jaghdayynda Qazaqstan tarihyn oqytuda, ghylymy túrghyda payymdauda qanday ústanymdar basshylyqqa alynu kerek?

Memleketting damuyna tikeley әser etushi faktorlardyng biri saliqaly sayasat, túraqty ekonomikamen qatar, últtyq iydeologiya ekeni belgili. Últtyq iydeologiya qoghamdy bir maqsatqa júmyldyryp, sol maqsatqa jetu de birigip әreket etuge shaqyrady. Últtyq iydeologiyany qalyptastyrudyng joly kóp. Sonyng biri jәne biregeyi Otan tarihy bolyp tabylatyny sózsiz. Al, ony qalyptastyrudyng joldary men keybir mәselelerin talqylau qazir manyzdy.

Astanada ótken alqaly jiynda kóterilgen mәseleler men aitylghan oilar san-aluyn. Solardyng ishinde airyqsha aidarlanghany – tarihy zertteuler metodologiyasyn jana sapalyq satygha kóteru. Kez-kelgen ghylymy júmys belgili metodologiyagha baghynyp, sonyng negizinde jazylatyny dausyz. Búl mәsele, Otan tarihynda asa ózekti bolyp tabylady. Al, onyng etnomәdeny aspektisi belgili bir últtyq qúndylyqtar tóniregine negizdeledi. Búl qanshalyqty júmysty tiyimdi etpek?

Rasynda da elimiz egemendikke qol jetkizgennen keyin Otan tarihyn zertteude birneshe ghylymy baghyttar qalyptasty. Osy baghyttar negizinde býgingi kýnge deyin birneshe ghylymy enbekter jazylyp, tyng tújyrymdar jasaldy. Zaman talaby men jahandyq qúbylystyng ózgerui ghylymy zertteu júmysyn úiymdastyru mәselesine de jana kózqarastardy tuyndatty. Otan tarihynda qanday baghyttar payda boldy jәne búl baghyttar qanday metodologiyagha negizdeude.

      Býgingi tarihty ózining tar pәndәk shenberinen shygharu ýshin de, endigi jerde tarihshyny "payymdaushy" ghalymgha ainaldyru ýshin de birinshiden pәnaralyq baylanysty damytu kerek, ekinshiden, ghylymnyn, mәdeniyettin, qoghamnyng jana tanymdyq mәselelerin, olardyng teoriyalyq, әdistemeli, tújyrymdamaly arqaularyn bir-birimen úshtastyru kerek.

Tarih – halyqtyng zerdesi. «Ótkendi bilmey bolashaqty boljau mýmkin emes». Múnday qanatty sózderding týpki maghynasy, el ýshin, memleket ýshin tarihtyng manyzy joghary degenge kelip tireledi. Endigi jerde aqiqat tarihty jazu últshyldyq dep sanalmaydy. Sebebi, shynayy el tarihyn bilu ar­qyly tarihy sana qalyp­tasa­dy, tarihy sana arqyly últ­tyq sana ósip jetiledi, últtyq sanamyz biyik dengeyge kóterilse, egemendigimiz túghyrly bolatyny anyq.

Talqylanghan mәseleler ayasyndaghy mindetterdi sheshu keshendi júmys josparynda nazargha alynyp, is-sharalar jalghasyn tabady. Osy orayda birneshe tómendegi úsynystardy nazargha úsynsaq :

1. «Tarih tolqynynda» baghdarlamasy ayasyndaghy Uniyversiytet ghalymdarynyng atqaratyn keshendi júmys josparyn bekitu;

2. Últtyq tarihty zerdeleu mәseleleri boyynsha ózindik tújyrymdardy ghylymiy-praktikalyq konferensiya jәne ghylymy basylymdarda, Qazaqstan Respublikasy Bilim jәne ghylym ministrligi tarapynan ghalamtor jýiesin Otan tarihy negizinde janadan ashylghan Veb-portalgha maqala jariyalau;

3. «Tarih tolqynynda» baghdarlamasy ayasyndaghy uniyversiytetting professor-oqytushylar qúramy  Ghylymy jobalar dayarlap, Otan tarihynyng zerttelu ayasyn keneytu sharalaryna atsalysu;

4. Otan tarihyn zerdeleu baghytynda Qazaqstan tarihy kafedrasynda sait ashu jәne jetekshisin bekitu;

5. Qazaqstan tarihy pәni boyynsha elektrondy oqu qúraldaryn әzirleu;

6. Últtyq sanany, últtyq iydeyany qalyptastyru maqsatynda Ghylymy ortalyq qúrudy nazargha alu;

7.«Tarih tolqynynda» baghdarlamasynyng maqsatynda Qazaqstannyng jana tariy­hynyng jiyrma jylynyng mәnin payymdau tapsyrmasyna oray, Tәuelsiz Qazaqstan tarihy pәnin barlyq bakalavriat mamandyqtarynyng 2 kurs studentterine oqytudy engizu, sonday-aq, Ólketanu pәnin oqytudy qolgha alu tapsyrmasyn da nazargha alyp, tarihshy mamandyqtarynyng elektivti pәnderi qataryna Ólketanu pәnin engizudi qolgha alu;

8. Álemdik bilim beru standartyna sәikes aghylshyn tobyndaghy mamandyqtargha "Qazaqstan tarihy aghylshyn tilinde" atty pәndi oqytudy engizu;

9. Pәnaralyq baylanys júmystaryn ýilestiru;

10.Últtyq tarihty zerdeleu júmysyn 2014 jyldyng nauryz aiynda «Núrpeyis oqulary» ayasynda ótkiziletin halyqaralyq ghylymiy-praktikalyq konferensiya  barysynda qorytyndylaudy nazargha alu.

Uniyversiytet ghalymdary qauymynyng býgingi bilim bәsekesindegi alar asularynyng biyik bolatyndyghyna kýmәn keltirmeymiz. Olardyng el iygiligine enbek etip, jas úrpaqtyng boyyna últtyq ruh pen dәstýrlerdi sinirudegi jalghasyp kele jatqan danqty daghdylarynan tanbaytyndyghyna kәmil senemiz.