2006 jyly Shyghys Qazaqstan oblysy Semey ónirindegi Georgiyevka audanyn Er Jәnibek batyrdyng esimimen atau jóninde belgili qazaq ziyalylary bastama kóterip, Elbasy Núrsúltan Nazarbaevtyng nazaryna hat jazady, Shyghys Qazaqstan oblysy әkimine úsynys bildiredi. Biletinderding aituynsha atqaminerler búl úsynysqa teris qaramaghan kórinedi. Degenmen, ainalyp kelip búl audan Er Jәnibekting esimimen emes, batyrdyng basy jatqan Qalba taudyng atyn alady. Keyin bilgendey múnday sheshimning qabyldanuyna jalghyz nәrse sebep bolypty. Sóitsek, jergilikti halyqtyng pikirinshe, Er Jәnibek «oralman» batyr kórinedi. «Sheteldik batyrgha»  bir audannyng atyn beruge bolmaytyn bolyp shyghypty.

Al,  Er Jәnibek qalay «oralman» atandy, búl «mәrtebeni» qashan aldy? Soghan nazar audaryp kórelik.

Jәnibek Berdәuletúly(1714-1792) Abylay han dәuirindegi әigili batyr. Onyng el qorghaudaghy eren erlikterine qaray esimining aldy­na «Er» degen atau qosylyp, «Er Jәnibek» atanghan.

Qúrbanghaly Halidtyng (1843-1913) «Tauarih Hamsa» atalatyn enbeginde: «Abylay zamanynda batyr, sardar bolghandar: Qarakerey Qabanbay, Altybay batyr, Aqtamberdi batyr, Espenbet batyr, Ma­tay Shónkey batyr, Kerey Jәnibek batyr, Bura Aqpantay batyr, Qanjyghaly Bógenbay batyr, Basentin Malaysary batyr» (105-bet) degen joldar bar. 

Abylay han bastaghan qazaq batyrlary jonghar elin typ-tipyl joyghannan keyin 1760 jyly Jәnibek batyr abaq kerey ruyn Altay tauynyng qazirgi Shynjang ólkesine qarasty bayyrghy mekenine aparyp ornalastyrady.

Batyrdyng sýiegi qazirgi Semey óniri Jarma audanyna qarasty Qalba taugha jerlengen.

Sóitip, jonghardy «joyyp», Qytaydy «qyryp» qazaqtyng ejelgi qonysyn tartyp alghan Er Jәnibek býgingi tәueliz Qazaq elinde «oralman» atanyp otyr.

Osy «qisyngha» salsaq, qazaqtyng biraz ghúlamasy «oralman» bolyp shyghuy әbden mýmkin. Otyrarda tuyp, Baghdatta «ekinshi ústaz» atangha әli-Farabi, arab júrtyn uysynda ústaghan Súltan Beybarys, sýigei Tashkentte jatqan Tóle by men Áyteke, Reseyde jerlengen Álihan Bókeyhanov, Berlinde kóz júmghan Mústafa Shoqay...

PS. Biyl Er Jәnibek Berdәuletúlynyng tughanyna - 300 jyl. «Er Jәnibek» qorynyng úitqy boluymen batyr esimi men erlikteri jyl boyy qazaq mekendegen barlyq ónirde keninen nasihattalmaq.  Berlinde ótetin Europa qazaqtarynyng qúryltayy da «Er Jәnibektin» 300 jyldyghyna arnalatyny – sonyng aighaghy.

Haziret Ábdilda

Abai.kz