Redaksiyamyzgha belgili qogham qayratkeri, AyTi-injener Janat Aymaghanovtan elimizding jerseriktik baylanysy men telearnalar ónimin taratu jóninde ashyna jazghan bir buda oryssha material týsti. Sonyng qysqasha mazmúnyn qazaqshalap berudi jón kórdik. Keybir derekteri men dәiekteri byltyrghy bolsa da, eskire qoyghan joq.

Meni alandatatyny – sheteldegi bizding qandastarymyz nelikten Qazaqstan telearnalarynyng ónimderin tútyna almaytyny. Odan da tolghandyratyny: sol ónimdi óndirip jýrgen jurnalister men olardyng basshylary búl mәselege nege bylq etpeydi? Búl jayynda mening jazbaghan, shyqpaghan jerim joq, biraq bәri de «Eshtene istey almaymyz,Jәke» deumen shygharyp salady.  Mening kótergen mәseleme «Habar» tarapynan eshbir titirkenu bolmaghasyn, 31-arnamen birigip tergeu jasaghanym bar edi, aqyry ol da ayaghyna jetpedi – ony reseylik STS satyp alyp, mәselening basyna su qúidy.

Sizder Mәdeniyet-Bilim arnasynyng bayaghy Yamal jerseriginen 90  shyghystyq boylyqpen taralatynyn bilesizder me?
Byltyr Mәdeniyet telearnasy bir aptagha joq bolyp ketti, búl turasynda maghan osy arnanyng tehnikalyq basshylyghyna eki ret shyghuyma tura keldi. Sodan әlgi «joghalghan» arna efirge qaytyp oraldy. Aytqym keletini -  Yamal óte osal jerserik, onyng qyzmet qorjynynyng signaly óte әlsiz, tipti antenna qoyghysh tәjiriybeli kisiler de búny ústay almay әure bolady. Biz әli sol sovettik jýieden shygha qoyghan joqpyz.  
      Búl arnalardy nelikten Kazsat-2 jerserigine audarmasqa, odan bәribir eshkim qaramaytyn oblystyq telearnalardyng sapasyz ónimderi taraluda. Búl arnalardy shekaralas aimaqtardan qabyldau әjeptәuir jaqsy.   

Odan da dúrysy – Qazaqstan arnalaryn Eutelsat men  Intelsat toptamalaryndaghy jerserikterden taratu. Meni tipti bizding Jetinshi arna shyghys boylyqtaghy 13 gradusta qalqityn Hotbird  seriginen taratylghany esimdi tandyrdy. Shyn mәninde kontent pen avtorlyq qúqyqty eskersek, búl jerserikpen eng әueli Qazaqstannyng memlekettik telearnalary taraluy kerek edi... Mening әli kýnge bilgim keletini, «Caspionet» payda bolghanda eng әueli qazaqtildi emes, orys jәne aghylshyn tilindegi ónimderding taralghandyghy, mening fakspen jóneltken azamattyq talabymnan keyin ghana memtilde kórsetim tarala bastady...Endi búl arna orys tilindegi transkripsiyamen QazaqTV emes KazahTV bolyp atyn ózgertipti... Ne degen mazaq!

Biz tәuelsizdik jyldary shetelge ketken bir buyn úrpaqty eskermey otyrmyz.Olardyng memtilde aqparat aluyn tipti qarastyryp kórgen emespiz.

   Endi Otau últtyq jerseriktik telearnasyna kósheyik – búnyng jaghdayy tipti esalang eterlik. Ashyghyn aitsaq, qarapayym halyq jerseriktik telearnany Qazsat-1 shyqqannan keyin birden kýtken edi. Onyng qara basyp joghalghany mәlim, meninshe Jaratqan bizdi osylay jazalaghan sekildi.
   Biz әli kýnge deyin әlemdik standart bolyp tabylatyn jerseriktik taratudyng DVB  jýiesine kóshken joqpyz. Búny bir ghana tumblermen atqarugha bolsa da, qasaqana qasarysyp otyrghandaymyz. Jalpy aitqanda, biz sifrlyq jerikseriktik taratymgha 1997 jyly kóshken bolatynbyz, sol kezden bastap «Otau» atap kirisuge bolar edi.  

Jeke basym búl mәselelerding barlyghynyng tórkini retinde memlekettik tilding rólin taryltu ssenariyimen baylanysta ekendigin sezemin.Eger de Katelko әldekimning kommersiyalyq maqsatyna arnalghan úrlyq joba bolsa, endi búl qazaq mamandarynyng qolymen jasalghan jýie bolyp shyghyp otyr jәne de búlay bolghanyna qayran qalumen ghana tynasyn. Áuel basta Otau qorjynyn iske qosarda  men aqyly qorjynshalardy (paket) teksergende tang qalghanym - Euronews arnasynda aghylshyn tildi taratymnyng joqtyghy. Kórdiniz be, sifrlyq tehnologiya siz tilegen barlyq mýmkindikti atqarugha beyim, mәsele sony óz maqsatymyzgha jege bilude ghoy!

Endi býgingi Otaudy kórshiles elderdegi qandastarymyz kóru ýshin kәdimgi qol telefondaghy qúsbelgini qoya salsa jetkilikti.Áriyne, eger de búghan Qazaqstan telearnasyndaghy qojayyndar men újymnyng yqylasy bolsa ghana. Bizde bar mәsele yqylasqa kelip tirelip túr, mýmkindikting bar-joghyna emes. Aytqym kelgeni de osy edi.

Janat Aymaghanov                 

Astana qalasy

Abai.kz