Ótkende gazetten qazaqsha bir sózjúmbaq sheship otyrsam, «…hanshayym» dep túr. Qazaqtan kim bar edi dep, ary oilap, beri oilap bilgenimning bәrin jazsam da sәikes kelmeydi. Sóitsem ol Angliya koroldigining «hanshayymy» Diana eken. IYә, Diana qaytys bolghanda, onyng «jaulardyn» qolynan «qasaqana óltirildi» dep oghan arnap gomiyk, lesbiyanka, transvisterding júldyzy, әri ózi de gomik «daryndy kompazitor» Elton Djon shygharghan «joqtau» әnin jazyp, ony Europa әnúranday aityp jýrdi.

Dianany ne sebepti óltirilgenine kelsek, myndaghan jyldar boyy Iorkter men Lankasterler әuletinen shyqqan korolider biylegen kishkentay Angliya – Úlybritaniya dep atalatyn alyp imperiyagha ainaldy. Álemning tórt búryshyn jaulap aldy. Býginde AQSh, Avstraliya elderining negizin qalaghan, shashasyna shang júqtyrmaghan el – Angliyanyng úly korolidigine qaraytyn, aghylshyn tilin memleket tili 25 dep tanyghan memleket bar. Aghylshyndar әlemning ozyq últyna ainaluy, әriyne, koroli otbasynyng arqasy. Álem músylmandarynyng arasyna ot salyp, músylmandargha qarsy iydeologiyalyq soghys jýrgizip jatqan Úlybritaniyagha Diana hanshayym «satqyndyq» jasap, músylman milliarderi Múhammedpen kónildes boluyn, artynan jýkti bolyp, tuyp alghysy kelgenin esi dúrys qay aghylshyn qoldasyn. Álemning jetekshi últyna ainalghan aghylshyndar men onyng úly korolidigining atyn qorlaghan Diana odan búryn hanzada kýieui jәne altynday eki úlynyng kózinshe taghy bireumen «jýris» jasaghan. Ózi – Úly imperiyanyng hanshayymy, balalary – bolashaq әlemning korolideri emes pe, erteng olar әlemning betine qalay qaramaq? 

Aghylshyndar qaydaghy bir jezókshe Dianany emes, últtyng mýddesin joghary qoydy. Mine, sondyqtan Diana qaytys bolghannan song úldary onyng joghyn joqtamady. Qaydaghy bir bayshykeshter men Europanyng genderlik sayasatymen barynsha ulanghan saldaqy әielder úiymy: «Diana – hanshayym, ol kimmen kónil qossa da jarasady» dep jahangha jar salyp, «Diana ózining biliktiligimen, parasatymen, әdemi ajarymen, bekzat bolmysymen, qayrymdylyghymen…» dep kópirtip maqtap, onyng ólimine koroli әuletin kinәlady. Angliyagha bәsekeles Europalyq arnayy toptar «teksiz Dianadan» «kirshiksiz, pәk perishte» jasap, onyng ólimin jeleu etip, koroli әuletinen ósh alu maqsatymen neshe týrli qúityrqy sayasattar jasau arqyly «Diananyng joqtaushysy» bolyp jýr. Áytpese, әlemdegi jýzdegen memleketterde Diana siyaqtylardyng qanshasy ólip jatyr. Búl jerde tek aghylshyndardy әlemge әshkerelep, bedelin týsiru әreketi jatyr.

Merilin Monro neshe baydan ajyrap, kimderding tósegin bylghamady? Ol turaly aitugha túrmaydy. Madonna bir gazetke bergen bir súhbatynda: «Balalarymnyng әkeleri kim ekenin bilmeymin» dep jauap beripti. «Siz әli jap-jas kórinesiz» dep әrkimning aqymaq qylghan әngimesine mәz bolyp, Madonna 54 jasqa kelse de әli qyryqqa deyingi jas jigitterdi kórgende auzynyng silekeyi aghyp esi ketip jýredi. AQSh pen Europanyng әiel «júldyzdarynda» kim kóbirek erkektermen tósek qatynasynda kónildes bolsa, sol – maqtanysh.

Al, Reseyding «TNT» telearnasynyng jýrgizushisi Anfisa Chehovanyng jurnalgha tyrjalanash sureti shyghyp, sonyna: «Erkekter jurnalyna jalanash shyqqannan sonday lәzzәt alamyn әri ózimdi baqytty sanaymyn» depti jarymes. Sol kezderde bizding de bir әrtisimiz Anfisagha eliktep kórdi. Jartylay jalanash ary kiyindi, beri kiyindi aqyry qazaq qoghamy qabyldamaghan son, qazir tәubesine kelgen siyaqty. Qazir Resey telearnalarynyng Qazaqstandaghy «kóshirmesi» «NTK», «Evraziya», «31» men «7 kanal» azghyndyq, jezókshelik, ósek-ótirik, suayttyqty dәriptep, qazaq qoghamyn bylghap keledi.

Ótkende jezókshe Britny Spirsti analyq qúqyghynan aiyryp, balalaryn kýieuinde qaldyrdy. On ýsh jasynan jezókshelikpen ainalysqan, qyryqqa kelgende boydan jyluy ketip, betting nәri qashyp, erkek ataulygha sýikimsiz bolyp, eshkimge kerek bolmay qalghan daniyalyq saldaqy әiel 43 jasynda, qalayda atyn shygharu ýshin, Daniyanyng qasiyetti koroli sarayyna úrlanyp kirip, altyn taqtyng ýstine tyrday jalanash kýiinde otyz týrli jynystyq әdis-tәsilderin kórsetip týsken suretin gazetter jariyalady. Múny kórgen Daniya hanshayymy Margret esin jiya almay qaldy. Myndaghan jyldar Daniya halqy ardaqtaghan altyn taqty qorlaghany ýshin jezókshe qatyndy bireu óltirse, jetesiz sayasatkerler: «aqyldy da pәk aru, jazyqsyz qúrban boldy» dep «úly әielderdin» qataryna qosar edi. Jogharyda atalghandardyng birde-bireuining últyna, halqyna mine dep kórseterliktey sinirgen enbekteri joq. Qazirgi tanda jezókshelikpen, azghyndyqpen aty shyqqan әielderdi maqtau, madaqtau beleng alyp barady. Sondyqtan bizding on ekide bir gýli ashylmaghan, pәk te taza aru qyzdarymyzgha búlardy ýlgi etip, dýnie esigin jana ashqan perishte sәbiylerge saldaqylardyng attaryn qoymasa eken dep armandaymyn.

Toghaybay Núrmúratúly 

Abai.kz