Shamyrqanu

Ór tenizdin

Qaytuy men tasuyn

Ay biledi...

Bir búl emes jasuym.

Jarylugha shaq-shaq qaldy shydamym,

Odan beter kelip ketti ashuym.

Payghambar dep qúrmettegen arabta

Kóripkel dep dәriptegen Babylda,

Aqyn úlyn tenep bergen jarymgha

Ne betimmen kórinemin myna elge,

Ne aitamyn myna essiz qauymgha?

Keshir,

Esil ketse menen bir aiyp,

Aqyl aitqan auyzyndy úrayyn.

Sanalaryn sәlde aghartqan moldalar

Jaynamazgha bas qoyghanda

Jyrgha bas úrghandyghyn sezbey me eken,

Qúdayym!

Men tughan shaq

Mezgil sirә óliara,

Qasiyetti qamaytynday qoragha

Jalanayaq dep sógedi, al ózi

Jalanayaq barmaytynday molagha.

Jýieli oidyng jeteginde jýrmey me!

Tek tәtti emes,

Qatty aitady-au til keyde.

Qoynyma salsa qyzyn qaqpas shal

Menen batyr úl tuaryn bilmey me?

Jolsyz týnde

Júldyzynan adasqan

Bir men be ekem,

Ol jayly endi jaq ashpan.

Baqytym bar bir basyma jetetin,

Óz dalam bar, jútar auam, bar aspan.

Ór tenizdin

qaytuy men tasuyn

Ay biledi...

Bir búl emes jasuym.

Kýn kózinen úyaldy ma kóktegi,

Sabasyna týsip qaldy-au ashuym.

Esh ókpem joq

Jarymaghan jatyrda,

Aqymaqqa, Alpauytqa, Paqyrgha,

Men qoyarmyn, qoyarmyn men ólendi,

Júrttyng bәri ainalghanda aqyngha.

Bir aqymaq kerek shyghar elge de.

                                                   1991 j.

 

Anyz

Jigit pen qyz birin-biri

Sýigen edi sonau bir shaq.

Suyq penen sol suyqty

Jylytatyn alau qúsap.

Sert baylasty bir-birine

Jar bolugha adal mәngi.

Ras edi ekeuinin

Bir-biri ýshin jaralghany.

Ras edi, ras búl da,

Arman otqa oranghany,

Tughan jerge jau pighyly

Qanjar bolyp qadalghany.

Kirip ketti qan maydangha,

Oq tiydi de óldi jigit.

Tәnmen birge topyraqqa

Kómildi arman, kómildi ýmit.

Qayghy jandy syzdatady,

Kimge kerek qaraly arman?

Kóp úzamay qyz bayghús ta

Qúlap óldi jagha jardan.

Qajet bolsa qúrbandyqqa

Mahabbat ta shalynady.

O dýniyede, amal qansha,

Birin-biri tanymady.

Biri tozaq, biri beyish

Túrghynyna ainalghasyn,

Jәnnat baqta sayrandasyn,

Kónil qalay qayghy almasyn?

Týsti Qúday kónili de:

Úly sezim óteuine

Búl fәniyde tabysugha

Ghúmyr berdi ekeuine.

Qanat jayyp shuaqty arman,

Jayly syrgha jandy bólep 

Birin-biri tanu ýshin

Áli qansha ai, kýn kerek?

                                         1992 j.

 

Aua týstes jyr

әkem Júmabekke

Ótken kýnder әserlerining óni әli

Ketkeni joq kónil — kózimnen joghalyp,

Bala kýngi әngimege ómirimmen ózektes,

auyq-auyq, jiyi-jii soghyp túramyn oralyp.

– Sóilep berseng tilinnen sóz emes bal tamady,

Áy, әi, әke, әitse de bitirgening shamaly.

Egin ektin, jer jyrttyn, biraq odan ne payda,

Osyny da aitshy, әke, mәndi ómir dep atay ma? –

Dep kergidim,

Mening de kergiytindey jónimdi,

Sol bir oqu jylynda enbek etip ónimdi,

Bәrin beske bitirgem,

Kitabym bar oqyghan.

Oqu ótse mandaydan,

Qalay tynysh otyram.

Aytyp saldym bәr-bәrin, oy keltede sóz búzyq,

Týkti kórmey shamasy ketken boldy-au kóz qyzyp,

Aytyp saldym bәr-bәrin, ne kýtesing tentekten,

Ákem biraq esh qabaq tanytpady selt etken.

Sәlden song sóz bastady,

Oygha alghanyn baqylap,

Aytqan syndy jymyngha tolyp ketti atyrap:

–Bayqa, balam, qyr — sary, mening baghym kókpenbek,

Tókken terdi kim aitar, qane, bosqa ketken dep.

Búnyng bәri Tәnirding isi dese nanasyn,

Bәrinen de auasyn, auasyn ait, auasyn.

Taza auamen, qaraghym, qolqa tynysyng arshylar,

Tek talaspa,

Kitaptan oqyghanyng bar shyghar,

Bir adamnyng ghúmyryn asyraydy әr shynar,

Olay bolsa mening de bir izgi isim bar shyghar.

Oghan bola eshkimnen syy súraghan joq kýnim,

Osy mening bar bolsa kónilimning toqtyghy...

Áke sózi sanany salmaqtatty,

Aua týsin ansyzda angharmaq kim?

Jana, jana bayqadym:

aua taza

eken, eken men jútqan.

Bilmegenim,

shyghady eken-au oinaqtap tilge menin,

Dúrys, dúrys bolmapty tildegenim

Áke, seni,

Keshirgin,

jýr eken-au

tek keude emes,

sen aitqan sózden úqtym,

Sen ósirgen aghashta, gýlde demim, –

degim keldi, eshtene aita almadym,

sezdim tek әldenening shayqalghanyn.

Ákem ekken sol bir dәn kónildegi,

týisik — topyraghyma kómilgeli

Men de auany tazartqysh óskindeymin.

Elemegen enbegim eshkim meyli,

Bolsa bolsyn,

Áytse de týigen týiin –

Óskin barda әserler eskirmeydi.

Ótken kýnder әserlerining óni әli,

Ketkeni joq kónil kózimnen joghalyp,

Janaghy jaygha ómirimmen ózektes,

auyq, auyq, jiyi-jii soghyp túramyn oralyp.

Sodan beri ótip ketti qansha kýn,

Eng songhy dem qalyp qoydy keudesinde

qanshanyn

Shýkir, qazirge tarylghan joq tynysym,

Alataudyng aq shynyna basty tirep jyr jazam,

Óz jayymen jýrip jatyr júmysym.

Auany sol kim beredi, adam ba?

Tabighat pa?

Oghan da

Kezderde bar oy bólmesten ketetin,

Tek key kezde qapyryq bop jetetin

Jazdyng kýni tynysty taryltpasa óte tym.

Biraq әser sol bir kýnnen jadymda,

key sәt qyzu bayqalghanda qanymda,

Sodan beri jatqan darbyz tenkiyip

Men ýshin qúr qabyq emes,

Taza auanyng qambasynday kórinetin sekildi.

Keyde ómirde әserler bar ne týrli,

Qarapayym әkem de tәniri tektes

seziletin sekildi,

Qapyryq kýn jel jelpise betimdi,

Sol әkemning kýs-kýs qoly sekildi

Kórinedi,

Ey, Taza Aua, saghan men,

Qoldan kelse jyrdan saray salar da em,

Kózing bolsa keremetime nanar da en.

Oghan sheyin esebinnen ózinnin

Ózimdi sәl jenilirek sezingim

Kelip ketse,

keshirim et,

maghan da

onay emes myna essiz zamanda.

Qiyal qúsyn qanat qaqqan úshyryp,

Tanauy emes, týisigimen týsinip,

Mening de sol aua týstes jyryma

Áldekimder jatsa dep túshynyp.

Mendegi sol kisilik pen kishilik.

                                                    1992 j.

 

Metamorfoza

Ballada

Balalyq shaq shyq bolar tanda demi,

Tamsandyrghan tylsym sәt az ba meni,

Móldir edi aidyny kónilimnin,

Kórshi aulada ósken gýl arman edi.

Arman edi, sezim — kók shiyrlanyp,

Jep qoyghany shyndyqty miymdy anyq.

Sonda-daghy qoygham joq kóz sýzudi

Kórshi aulagha gýl ósken jii úrlanyp.

Aspan sezim kónilde, ónirde ómir,

Men de birmin, janbaghan kómir de bir,

Ghashyghyna kóz sýzu ghajap shyghar,

Qolyng jetpeu әitse de ómir me búl.

Kýnder aqty saudyrlap paraqtary,

Saudyr kýnmen gýl de ósti, qanattanyp.

Kórshi aulagha kóz salar ýmittene,

Ýzsem degen mende sol talap qaldy.

Talap, talap... talapty elep, esker,

Kýnim qúrsyn dep sezimmen eregesken.

Kórshi gýlge bir kýni aiqay saldym,

«Sen ósken jer maghan da jer emes pe?

Nege, nege men jaqqa qaramaysyn,

Boyyng biyik bolsa da әli baladaysyn.

Saghan degen kónilim aq, aq kónildi

Elemey qansha taghy jaralaysyn.

Kózge ilmeysing qalghanday ózing bop qap,

Súlulyqqa oryn joq sezim toqta.

Nege, nege men jaqqa qaramaysyn,

Qasiretimdi kórmestey kózing joq pa?»

Terbeldi gýl ózining shenberimen,

Terbelgenin tylsymmen teng kórip em.

Aspan sezim mendegi sezip qaldy,

Boyau iyisi anquyn jórgeginen.

«Er maqtasa qyz jýrer jasap qalyp»

Degen sózdi dәl aitqan jas-a-aq halyq.

Shuaghynda terbele kóktem — kýnnin,

Gýl sóileydi kórkine masattanyp:

«Nege, nege deysin-au, nege, nege,

Kóp negeden kóniling kógere me?

Boyyng anau tapaltaq tarbaqtalghan,

Quys keudeng qúr tasqa tóbeleme.

Nege kerek mәnsizdi synaqtamaq,

Kórkime tamsanghansha qúlap qarap.

Kýnge úmtylghan, ózindi dәleldegin,

Men deseng sol qoyarym bir-aq talap».

Gýlding sózi namys-ә, namys qatty,

Sezimim júpardy emes, shang ústapty.

Baghym mening ketipti ótken kýnmen,

Kýnmen ósken gýl menen alystapty.

Sezim, qayghy, yzamen qabattalyp,

Men de óstim ókinishten qanattanyp.

Tandanys pen aldanys arpalysqan,

Sanama sol bir sәtten sabaq daryp.

Kýndi kórip, kórmesten mýlde manym,

Óstim, óstim, este tek gýl talaby.

Múnnyng jasy kózge tek shel qaptatar,

Basy bolsa birbetkey jýlde alady.

Jyluy ekenin bayqatpay qay qabaqtyn,

Ór talabyn kýn sayyn qaytalap kýn.

Sezim oyau búl kýnder, kózim júmyq,

Óstim, óstim, qansha óstim, bayqamappyn.

Ósetúghyn shybyq dep elep meni,

Er ekkeni belgisiz, el ekkeni.

Óz boyyma qarasam kózimdi ashyp,

Túr ekenmin bir kýni terek bolyp.

Qalay óstim, úghar-au miy bar jan,

Dinim tip-tik, tómenge iyile alman.

Bir óteuin jasymnyng berer Tәnir,

Ayrylghanym barlyghyn jiyp aldan.

Sezim órtte oigha oryn tabylghan ba,

Bir sәt demeu izdegen damyldan da,

Tómen jaqqa qarap em, bas ainaldy,

Gýlge qolym jetpedi qaghynghanda.

Ós, ós dedi, mende óstim sanammenen,

Jýrekting lýpilimen janar denem.

Kórshi aulada ósken gýl, rahmet,

Peyilim aq, ókpem joq saghan degen.

Ótti kýnder men biyik, ol tómende,

Janarda jas kókte kýn kólbegende,

Ol maqtady men jasyp qalghanymda,

Men nәr boldym gýlim sol shóldegende.

Japyraghym bar da әli jalbyraghan,

Tәtti әserge kózdini nandyra alam.

Gýl ýzildi bir toydyng qúrmetine,

Biyiktikke qúmartu qaldy maghan.

Qúdiret-au sezim bop tasqanda adam,

Dastanym sol әli kýn bastalmaghan.

Taudy alamyn túlgha qyp ólenime,

Tórelikke men kýlli aspandy alam.

Ár kýnning qanatynda jýiitkigen,

Men sheksiz súlulyqty sýiip kelem.

Ólmeymin men, tamyrym tý-u-u terende,

Armangha ólshem barda biyik degen.

Qayshy kelmes zanyna sharighattyn,

Jan dýniyesin arly úldyng tany jatqyn,

Qiyalynda kýlli әlem — әuen túnyq,

Jyrlarynda ózi bar tabighattyn.

 

Shelly ajaly

Úlyqbek Esdәulet aghagha

Shelly aqyn sugha batyp ólerde,

Neni oilady asau tolqyn kómerde?

Sezdi me eken asyl jýrek túnshyqqan,

Ólimi de ainalaryn ólenge.

Tughan jerding tәrki etkendey qolatyn,

Ne sebepti sugha ketti sol aqyn?

Ishtarlyq pa dosynan da sezingen,

Qúshtarlyq pa tek shabytta bolatyn.

Jyqtyrmastan súlulyqtyng jalauyn,

Sert qyp týiip jýregining qalauyn

Óldi Shelli, ólimine ózgeshe

Óleng ghana berdi әdil jauabyn:

– Ajaldyng da batyl qaqsa esigin,

Aqyndargha bolu kerek keshirim.

Jer betinen taza paraq taba almay

Sugha jazdy, deydi ol, Shelly esimin.

                                                           1994 j.

 

Belgisiz qala

Toghyz joldyng toghysqanmen toraby,

Qayda ekenin taba almaytyn qonaghy

Búl qalada kóktemdi eshkim bilmeydi

Múnda óitkeni on eki ay qys bolady.

Alyp taugha baylap qoyghan shynjyrlap,

Búl qalany qarghys atqan myng jylgha.

Jer jyljuda, jermen birge qala da

Qara jylym jaqqa bayau jyljuda.

Nókerlerin ertip shyghyp moladan,

Búl qalada týnde saytan salady әn.

Biraz adam aiyrylady úiqydan,

Al kóp adam aiyrylady sanadan.

Jyn-jybyrdyng bolghannan song mekeni,

Búl qalada tosyn jaylar jetedi.

Danalyqtyng basyn jaryp tasada,

Súlulyqty sheshindirip ketedi.

Bútqa púttay tabynghasyn qashannan,

Shal-qútany jas qyz aulap jasarghan.

Búl qalanyn, eng ghajaby, qúdayy,

Kókte emes, kók qaghazdan jasalghan.

Arman múnda qaltalargha batady,

Sonda óledi, eshkimning joq shataghy.

Múnda Muza qayyr súrap kóshede,

Al, aqyndar mas bop bara jatady.

Búl qalada tize berseng kóp qyzyq,

Kór, arala, bosqa uaqyt ótkizip

Alyp jýrme. Tek perishte bolmaghyn

Qala jayyn jýrer kókke jetkizip.

Toghyz joldyng toghysqanmen toraby,

Qayda ekenin taba almaytyn qonaghy,

Búl qalada kóktemdi eshkim bilmeydi,

Múnda óitkeni on eki ay qys bolady.

Júldyz bitken kókte betin shymshylap,

Búghau bughan jatyr qala su súrap,

Jyltyldaghan sәulesindey ýmittin

Ár qabatta sónbeydi tek bir shyraq.

                                                        1995 j. 

 

Júldyzdy shaq

Eski týrki tilinde qatyn sózi anagha,

әiel zatyna qúrmet belgisi retinde qoldanylghan.

Mynau qay týn?

Jyr jazar týn aqyndar.

Tolghan, aqyn,

Órt sezim bar, aqyl bar.

Aq qaghazgha kózindi sýz

Tirlikten

Tósegine qisayghanda qatyndar.

Qatynynnyng kelbetine qarada,

Basyndy iy úiqydaghy anagha,

basyndy iy jatyr jaylar balagha.

Mynanday týn

Býgining men ertenin

Úiqy-túiqy úiqaspasa bola ma?

Jetpisinde jar qúshyp bel shayqaghan,

Shal quatyn nesebinen bayqaghan,

Qatyn bolghan,

Al sen onyng qasynda

Aqynsyng dep biraq kesip aita alam.

Solay, aqyn,

Sening sәby ólenin

Dýniyeni ózgerterdey kóremin.

Ózim soghan sәbiydeyin senemin.

Men de óitkeni

Týngi aspanday kónemin.

Týn bir uaq bop qaldy ma,

nesi bar.

Sәt bolady qúrsau kónil ashylar.

Týn qoynynda Ay kóshedi aspangha,

Sen qatynnyng qoyynyna kóship al.

Qansha sayra, jeter emes aqylym,

Er paryzy — bosamasyn taqymyn.

Júldyzdy jyr jazylmasa,

Myna týn

Júldyzdy úldy jazsyn saghan, aqynym.

Týn aspandy kómkergende gýlmenen,

Baq qalmaydy adam jany kirmegen.

Shabyttansa qatyn, aqyn jazatyn,

Bilgen jangha

Júldyzdy úl — búl da ólen!

                                                    1995 j.

 

* * *

Men Pushkin emespin, búl anyq,

Bolmasam bolmayyn, uayym ba.

Jer basyp jýrgenge júbanyp,

Jyr jazam ghashyqtyq jayynda.

Mahabbat — sezim búl kiyeli,

Deymin de oranam jalyngha.

Jýregim sol qyzdy sýiedi,

Keudemde tirshilik barynda.

O dýnie bar bolsa egerde,

Onda da sýiemin núrlymdy.

Uaqytqa mahabbat kóner me,

Ýirener әli-aq ol myng tildi.

Myng tilde sóileydi jyrlarym,

Joghaltpay nәshi men boyauyn.

Sezem men jyrgha aitqan syrlaryn,

Ghashyqqa el eskertkish qoyaryn.

Túghyrdan túrarmyn qarap men,

Beydaua ghashyqtyng kózimen.

Ár tanyn atyrghan talappen

Qúrdas bop zamannyng ózimen.

Áytse de kerek pe jangha sol,

Tas túghyr, barda әli ómirler –

Jyrymdy jatsa oqyp san ghasyr,

Sandaghan perishte kónilder.

Sezimder ólmeydi, týbinde,

Shabytqa shaghynda shóldegen,

Kóktemgi jauynnyng tilinde,

Jyr bolyp oralam jerge men.

Múnday baq Pushkinge qonbaghan,

Abaydyng kirmegen týsine.

Sodan song ghashyqtar joldaghan,

Jýrermin hattardyng ishinde.

Keudege úyalap jyr emgen,

Sezimin tondyrmay yzghargha,

Áli de san ghasyr jýrem men,

Jer basyp kók tayghaq múzdarda.

                                                    1994 j. 

 

Alty arnau

M-gha

                      I 

Lәili men Lәilәning qatary en,

Ghashyqtyng jayyn shyn biler kim?

Qara tas siyaqty qatal em,

Sen meni nәzik qyp jiberdin.

Ózine baghynbas óz basy,

Kóginen búlttar jii auyp,

Bir sәtke tyiylmas kóz jasy

Aspan bop kettim men jylauyq.

                        II 

Men oqyghan kitaptardyng tóresi,

Ýndilerding qúday jayly jyrynda

Jyr turaly keremet oy aitylghan

Balday tәtti týsinikpen úghymgha.

Jangha qimas janymnyng shyn tóresi,

Sol turaly eng bir asyl syrymda.

Núrday qyzgha qanshama óleng jazdym men

Balday tәtti týsinikpen úghymgha.

Kórkemdigi kóriktimmen qaraylas

Ot keudemde talay jyrlar tútady.

Olargha teng kele alady tek qana

Ýndilerding qúday jayly kitaby.

Janymnyng sol jýlgelengen jyrlary

Jetken shaqta ghasyrlargha kelesi,

Olar jayly aitsa-au bireu osy ed dep

Men oqyghan ólenderding tóresi!

                        III 

Saghan sәlem bere alady kóp keshe,

Eng qúrysa sonyng biri bolmadym.

Amal bar ma, kózding jasy keppese,

Kók tayghaq bop qalyp jatty joldarym.

Borandarda múngha oranyp jýrdim men,

Sen jayly oy jylu berip janyma.

Shaqtarda da úmytqam joq jýzindi

Jýzim suy sharpylysqan qanyma.

Jabyqqanda san júbatty-au jyr tili,

Qar da eridi basqa týsken qayghymnan.

Qúdaygha da alghys aittym bir kýni

Meni osynsha baytaq múngha bay qylghan.

                     IV

Tamsantqan týs emes ónimde

Eriksiz aiyryp erkimnen,

Bir ghajap beyneni kórdim de

Qúdaydyng baryna sendim men.

Armandap kelse de san ghasyr

Kórmegen aqyndar әlemi,

Áser bop týiildi jangha asyl

Sol beyne peyishtey әdemi.

Jany men tәni teng jarasym,

Ayqabaq túratyn múndalap.

Gýlimning qiyla qarasyn

Jyndymyn, berer em jyrlap-aq.

Sanasyn sezimge jendirgen

Mәjnýn ózim bop bú manda,

Sol qyzgha baghymday sendim men,

Sofyday senetin Qúrangha.

Shabyttyng shalqyghan kezinde –

Jyrmenen nәshtegen Qúranyn,

Esimde, boy úryp sezimge,

Qúday da aqyn dep túrghanym.

Qúr jyr ne dedim de sodan son

Beynesin zerdemde zerledim.

Tәnirdey tәkappar bolghan son

Ol onyng birin de kórmedi.

Al sosyn baqytsyz pendedey

Belsheden battym da kýnәgha,

Kettim men óndi de óng demey

Ol bar dep men kórer júmada.

Tartayyn tauqymet kóp meyli,

Tym qatal jәne de eng izgi

Ol jayly oy basymnan ketpeydi

Beykýnә kólenkem tәrizdi.

                     V

Ghayyptan ghajayyp bop kezikkenim,

Men seni qiyalda da qúshqanym joq,

Tek essiz esimindi ejiktedim.

Qiyn-au tabyspaghan, qaryshtaghan,

Qiyaldan qajyp ketip kózim júmsam

Júmaqtay elesteydi tanys ghalam.

Basymnan qys kóshirdim, jaz kóshirdim,

Júmbaghyn sheshsem dedim peshenemmen

Osynau esimdi alghan sazdy esimnin.

Bildim men jyr eterim kim ekenin,

Baghzydan qalghan kitap aityp berdi

Qúdaydyng jýz atynyng biri ekenin.

Búny bilip kónilim jatty týlep,

Qúdaydyng jýz atynyng birin bilgen

Taghy aitqan sol kitapta baqytty dep.

Baqyttan bas ainaldy, mas ta boldym,

Erinim kezergende ernindi ansap,

Janardan tamyp ketken jas ta boldym.

Qúp-qúittay jýregimen halyqqa alan

Sening sol tegi bólek esimindi

Áldekim qatty aitsa da nalyp qalam.

Ayyra almaytúghyn baqtan múnyn

Áumeser әperbaqan qaydan bilsin

Qúdaydyng atyn atap jatqandyghyn.

                    VI 

Jýrekte jas arman bekinip

Jatqanda,

jýrmesten jayyma,

Basy asau shabyttan lepirip

Jyr jazdym Aspannyng Ayyna.

Qolyma qon dedim asylym,

Al qonsa ýldege orarday.

Men dedim Mәjnýndey ghashyghyn,

Beynebir ol Lәili bolarday.

Kýn ótti órilip kóp ólen,

Jyl ótti jýkti bop jyrlargha

Al qazir bilmeymin ne derim

Sondaghy sol essiz syrlargha.

Aspanda Ay jalghyz әli kýn,

Jalghyzdyq sharshatty meni de.

Sol júmbaq Ayymnyng jaryghyn

Jyr qylyp tarttym men elime.

Itteri tasadan ýrgen kóp

Aqyn dep tanydy aimaghym.

Men biraq ol kezde bilgem joq

Jerde de qol jetpes Ay baryn.

                                      1994-1995 j.j. 

* * *

Keudesi kendi shabyt pen

Qonaqqa ghana shóldegen,

Búl qazaq bes kýn jalghanda

Bir-birin jýzge bólmegen.

Búl qazaq jýzge bólmegen,

Aruaqty, senim-nanymdy,

Tektilikpenen

Tek qana

Tәnirge ghana tabyndy.

Súrasa salyp jol ýsti,

Áp-sәtte óre-shóre bop,

Ángime shoghyn qyzdyrar

Aday men nayman bóle bop.

Ápshesin alsa,

Onay ma!

Syzyltyp aitsa sóz de syn.

Qonyrat qyzy qinaydy-ә,

Dulattan shyqqan jezdesin.

Kirmegin qaysy auylgha

Úzaq jol, sharshau, týn aidap,

«Yqylas jauyz jauyz ghoy,

Yqylas kýishi únaydy-aq»

Dep tósin tosyp samalgha,

Kóresing qartty otyrghan.

Únaydy maghan

O, qazaq,

Baghzydan sening sol túlghan.

Dalasy túnghan danalyq,

Úldary shetten daryndy,

Júldyzy biyik qashannan

Qazaqtyng qargha tamyrly!

                                           1996 j.

 

 

Baba-yrym

Babalar yrymy boyynsha tili shyghuy  kesheuildey bastaghan sәbiyge itayaqtan  su ishkizedi eken. Sonday jaghday mening basymda da qaytalanypty.

Jútandaumyn, demen biraq jarlymyn,

Baba yrymy, әlegi emes jarghynyn.

Qyzyl tildi sózge iyiltu ýshin de,

Itayaqtan sudy da ishken bar kýnim.

 

Itayaqtan sudy da ishkem, sókpegin,

Ayyptargha ózge kýnәm kóp menin.

Yrzyghymdy tabam qazir enbekpen,

Tildi biraq iyemdendim tep-tegin.

 

Itayaqtan sudy da ishken bar shaghym,

Kez emes-ti ol kónil kýpti, arsa mún.

Sen sharshadyng sәndi quyp, men bayghús,

Baba-yrymgha bagha tappay sharshadym.

 

Itayaqtan sudy da ishkem, Babanyn

yrymyna minezi jat qalanyn

kóshesinde kóp – kórikti qyzben de,

Qyzyp ketsem yryldasyp qalamyn.

 

Osy boldy-au zamananyng óleni,

Kóp bolghan song kór sezimi, kóbeni.

IYsi tilge iylikpegen tilderge,

Itayaqpen tamaq bergim keledi,

Qúday saqtasyn.

1990 jyl, 11 nauryz

 

 

Ekiúshty taghdyr

Ákeme

Tirshilikke beyimi joq úlyna,

Qazir sende bolyp jýr-au az ókpe.

Kitap alyp qalamaqy púlyna

Eki-ýsh jyrym basylghaly gazetke.

                          Bala kezdegi ólennen

Aytushy eng Omar Hayamdy,

Oqushy eng jyryn jatqa da.

Deushi eding tek jyr bayandy.

Basqany, balam, maqtama.

 

Saghdiymen syrly mazalap,

Jәmiymen jora qylyp en.

Hafiz bop birde ghazaldap,

Bedil bop birde kýlip en.

 

Auyldyng jayly keshinde,

Júmeken deding jyr piri.

Sol bir sóz әli esimde,

Esimde әli jýr tiri.

 

Aqynnan elge qalary

Eki-ýsh jyr deding bolghany.

Jyr jazghyn nópir qaraly –

Qalghany sonyng joldary.

 

Eki-ýsh jyr... jazdym, jazbadym?

IYemin eki jinaqqa.

Aqynda basqa az ba mún?

Eki-ýsh jyr... meni qinaltpa!

 

Joghalmas mәngi jarqyly,

Senderdi jazbay ketem be!

Eki-ýsh jyr... aqyn taghdyry –

Eki úshty taghdyr eken de...               

2005 jyl

 

Ótkelde

Auru emes,

Qasap qoldan ólem men.

Sýier aru

Erinimnen kógergen.

 

– Týsinbeppin

Ghúmyryndy úrandy,

Kesh,– dep jylar

Aldyndaghy kýnәmdi

 

– Men kýnәndi,

Keshkem sonau tirimde,–

dep aitar em,

Shyqpaydy, әtten, ýnim de.

 

Jýregime

Jatqanymen jas tolyp,

Ayta almaymyn,

Jaghym qalghan tas bolyp.

 

Úlym túrar

Qos janary móldirep.

Oylamaydy ol

Biraq meni óldi dep.

 

Batasy iygi

Babalardyng jolymen.

Jamandyqtan

Qorghap jýrem ony men.

Osy bir shaq

Júldyzyma jónelgen.

Bәri shyndyq,

Bәri ótirik degenmen.

 

Basyma kep

Jylap túrar ýsh adam.

Ólmeydi olar

Men óldi dep qúsadan.

 

Shyndyq ýshin

Men kesilgen tildeymin.

Ýshinshisi

Kim ekenin bilmeymin.

1994 jyl

 

Qatulansam, Shynghyshanday qatal em...

Ata múngha batady endi bataly er.

Bir qyz kórip kýzgi aspanday býlingen

Ghúmyryma bolyp aldym qapager.

 

Jauger ruh bastar jerding shetine –

Jalang jelding baylap qoyyp ótine

Orta ghasyr batyrlary ór namys

Osym ýshin týkirmey me betime.

 

Daq týsirmey aruaghy men atyna,

Tu astynan tabylatyn batyrgha

Bedel izdep etegine sýringen,

Mazaq bolu onay dep pe eng qatyngha.

 

Óledi dep ishki dertin jasyrghan

Mәjnýn bolsam zatyma say rasynda

Beydauagha – zamandasym kýlmey me, –

Oryn joq dep jiyrmasynshy ghasyrda.

 

Halqym, saghan sol bolsa eger keregi,

Qaldy joryq,– sendik jenis, men endi.

Shayyr bolam bir qyzyna kýn mýsin

Týnde sarnap shygharatyn ólendi.

 

Suyq týnde shyghyp alyp shoqygha

Jylynatyn mahabbattyng otyna.

Qas batyrdan bilegine senetin

Aynalam da jany saqy sopygha.

 

Qylyshymen jaryp shyqqan jatyrdy

Aqylynan aljastyrghan batyrdy

Anam deymin asqaq basym iyilip,

Osy qyzdy tapqan qazaq qatyndy.

 

Qas batyrlar, aita kórme oza syn

Senderdi de oilandyrsyn sóz asyl.

Pәk arudyng aq bilegi úsynghan

Beybit kýnning ishsem dep em bozasyn.

1992 jyl

 

Bizding kezen

Qúr auagha qaldy asylyp qansha әnim,

Jer betinde sendelem be әli kóp.

Men jaryqty kýte-kýte sharshadym,

Endigi ómir týs siyaqty mәni joq.

 

Uaqytymdy kýte-kýte bitti әlim,

Manday túman, júldyz bitken adasty.

Kim biledi kimder ne istep jatqanyn,

Kimder qalay júbataryn Alashty?

 

Qasiretimdi týsin meyli, týsinbe,

Óz talayyn әrkim ózi tapqanday.

Jonarqamda, júlynymnyng ishinde,

Jauynqúrty qabir qazyp jatqanday.

 

Tas tóbemde shúbalady búlttar,

Shúbalshanday qorqynyshty kózderi.

Bizding kezen, kim biledi, Ruhtar

Jer betine týse almaytyn kez be edi?

 

Osy boldy-au zar-zamangha jalghas әn.

Esimdi alyp arqan qighan alqymdar

Japan týzge shyghyp alyp zarlasam,

Syrlasym bop qargha ghana qarqyldar.

 

Men endigi ómirimdi týs kórem,

Ne bolaryn oyanghasyn boljarmyn.

Búryn sondy eshbir әruaq týspegen

Ortasynda jýrgendeymin janjaldyn.

 

Meshit qúr ýi, molda bolsa ibilis,

Qyrsyqqanda aqyl berer agha ayar.

Endigi jer nege kerek kidiris,

Jer betinde ne qaldy endi ayalar?!

 

Oyanghanda alda kópir kýtedi,

Qayta úiqygha ketedi ol da qúlasa.

Maghan, maghan qas qaghym sәt jetedi,

Barlyghyn da kóru ýshin janasha.

 

Keudemdi órtep janarymnan jas tamar,

Jas emes pe em, qalay ghana alqyndym?

Endigi ómir týs siyaqty, basqa amal

Qalmaghasyn oyanugha talpyndym.

 

Tas tóbemde shúbalady búlttar,

Shúbalshanday qorqynyshty kózderi.

Bizding kezen, kim biledi, Ruhtar

Jer betine týse almaytyn kez be edi?

 

Sana saytan, jýrek bolsa ibilis,

Kez bolyp túr arly ýshin de arlanar.

Endigi jer nege kerek kidiris,

Jer betinde ne qaldy endi qarmanar?

1998 jyl

 

Estelik

Jýrekte jazylmas jarasyn,

Qayteyin, qayran joq,

                                      kónem de.

Dep eding – úly aqyn bolarsyn,

... Qúl bolyp kettim men ólenge.

 

Sen maghan jerimdi sýndi,

Ýiretting ózindi sýidirip.

Ýiretting el ýshin kýngdi,

Nekemdi ólenmen qidyryp.

 

Taugha da, tasqa da syr ashtym,

Qyrlardyng gýl demin

                                      jyrladym.

Kóldermen hal-jaghday

                                      súrastym,

Belderding bólistim syrlaryn.

 

Solar ghoy ólenning ózegi,

Óndirdey ólenning ózi de.

Tughan jer ólenning óz eli,

Ekenin aldym men sezine.

 

Aqynmyn el bilgen baghasyn,

Janym-ay, kóripkel me

                                      eding shyn!?

Jýrekte syzdaghan jarasyn,

Kókeyden ketpeytin sherimsin.

 

Azghantay naz da bar búl mende,

Kýlkili-au, әitse de kýlmegin.

Meni aqyn etudi bilgende,

Sýidi qalaysha bilmedin?...

Abai.kz