Ótken ghasyrdyng toqsanynshy jyldarynan bastau alatyn Qazaqstandaghy «Tilder pestiybәli» degen auru HHI ghasyrdyng alghashqy ondyghyn da jútatyn týri bar. Eng jamany - onyng gói-góy retinde tilimizdi jútatyny batady. Basy men ayaghy joq, maqsaty men mindeti beymәlim, nәtiyjesi nәrsiz, mazmúny mardymsyz, týri jútan, sharasy jasandy, danghaza da jelbuaz búl shara biyl da óz «mәresine» jetti. Biraq odan qay tilge qanday payda, bir tilding «pestiybәli» me, әlde qay tilding festiyvәli ekenin ajyratudan qaldyq: atauy kópshe, arnauy - memlekettik til. Endeshe nege «Tilderdin» ornyna «Til pestiybәli» demeske?! Jyl sayyn auyldaghy qazaqy ortadan shyqqan qazaq emester men úiymdastyrushylargha jyly úshyraghandardyng azdy-kópti úsaq-týiek «brizdetkeni» bolmasa, oy men kónilde ne qaldy? Bilmedik. Jyl sayyn jauyr bolghan audarmashylar bәigesi ne berude? Jenimpazdar degenimiz kimder, orys tilindegi qújattardy qazaqshagha audarumen kóz mayyn tauysqan, orystildilerding qoljaulyghy boludan arygha barmay, jigerleri qúm bolghandar men lauazymdary óspey, qúqyqtary búzylghandar ma, әlde memtildi damytushylar ma? Eng bolmasa, ilespe audarmasy bar bir memlekettik organ eki tilge birdey erik berip otyrghany nege atalmaydy? Joq bolsa, nege dabyl kóterilmeydi? Álde búl audarmashylar audarma-qújatty arhivke qaldyru arqyly bolashaq qazaq tilining qúlyptasyn jasaqtau ýstinde me?!

Ótken ghasyrdyng toqsanynshy jyldarynan bastau alatyn Qazaqstandaghy «Tilder pestiybәli» degen auru HHI ghasyrdyng alghashqy ondyghyn da jútatyn týri bar. Eng jamany - onyng gói-góy retinde tilimizdi jútatyny batady. Basy men ayaghy joq, maqsaty men mindeti beymәlim, nәtiyjesi nәrsiz, mazmúny mardymsyz, týri jútan, sharasy jasandy, danghaza da jelbuaz búl shara biyl da óz «mәresine» jetti. Biraq odan qay tilge qanday payda, bir tilding «pestiybәli» me, әlde qay tilding festiyvәli ekenin ajyratudan qaldyq: atauy kópshe, arnauy - memlekettik til. Endeshe nege «Tilderdin» ornyna «Til pestiybәli» demeske?! Jyl sayyn auyldaghy qazaqy ortadan shyqqan qazaq emester men úiymdastyrushylargha jyly úshyraghandardyng azdy-kópti úsaq-týiek «brizdetkeni» bolmasa, oy men kónilde ne qaldy? Bilmedik. Jyl sayyn jauyr bolghan audarmashylar bәigesi ne berude? Jenimpazdar degenimiz kimder, orys tilindegi qújattardy qazaqshagha audarumen kóz mayyn tauysqan, orystildilerding qoljaulyghy boludan arygha barmay, jigerleri qúm bolghandar men lauazymdary óspey, qúqyqtary búzylghandar ma, әlde memtildi damytushylar ma? Eng bolmasa, ilespe audarmasy bar bir memlekettik organ eki tilge birdey erik berip otyrghany nege atalmaydy? Joq bolsa, nege dabyl kóterilmeydi? Álde búl audarmashylar audarma-qújatty arhivke qaldyru arqyly bolashaq qazaq tilining qúlyptasyn jasaqtau ýstinde me?!

Au, qazaq tilining ózge shet tilderimen qoyan-qoltyq aralasuy qashan bastalady? Qashan qazaqsha-aghylshynsha, qazaqsha-qytaysha, qazaqsha-arapsha ilespe audarma payda bolyp, sorly tilding mandayy qashan ashylady? Qazaq tili men ózge tilder arasynda jandy kópir qashan payda bolady? Osyny «pestiybәliyt» etushiler nege týsinbeydi? Nege atalmysh tilder boyynsha tilmashtar jarysqa týspeydi?

Qúrmetti pestiybәlshiler! Osy kórkemsóz oqudyng memlekettik tildi damytugha qanday qatysy bar? Aytyndarshy? Al, qazaqtildi orys Múqaghalidyng ne Múhtar Shahanovtyng bir ólenin jatqa soqty, biz qol soqtyq, «briyz» berdik. Odan kimge, qanday mýiiz shyqty? Osy gói-góy jylda qaytalanghanymen, mýiizdi bir pendeni tappay-aq sorladyq emes pe?! Keshirersizder, búl - til damytudaghy kembaghaldyq! Basty maqsattan auytqyp, ózimizdi ózimiz aldausyratu! Áytpese, pildey Til basqarmalary men Til komiyteti qoghamdyq úiymdardyng sharuasymen búlaysha ainalyspaghan bolar edi! Myna «pestiybәl» ýkimettik emes úiymdardyng bolmasa kazak sekildi «әskery oiynshylar» aralasqan assambleya degen «ortalyqtardyn» sharuasy. Óitkeni, búl «pestiybәl» eshbir memlekettik mindetti atqaryp jýrgen joq, tipti, búl memlekettik shara da emes! Búdan qoghamdyq kelisim de tuyp otyrghan joq, әnsheyin sayqymazaq ekenin bәri de, bәrimiz de bilemiz! Onyng esesine búl shara ayasynda tilding sapasynyng da, sanynyng da artqanyn bilmeymiz. Eng bolmasa, sonday qorytyndylar jariya etilse, bir sәri. Sondyqtan da grant berip, qoghamdyq birlestikter men týrli qoghamdyq úiymdargha osynday gói-góilerdi úiymdastyrtyp, ózdering tynghylyqty da baysaldy sharuamen ainalysqandaryng memlekettik organdar men mekemelerge jarasady! Nemene senderge «ýzdik audarmashy», «ýzdik konduktor» atalatyn ermekten basqa is qalmady ma?!

Mysaly, monitoring jasap, әrbir departamenttegi qyzmetkerlerding tildik әleuetin anyqtap jariya etinder: ýsh til sayasaty boyynsha qansha adam qansha tildi qanday dengeyde biledi eken! Bәlkim, sonda bir qyzyqqa kenelermiz!Bolmasa, sender úiymdastyryp jýrgen sabaqqa barlyghy qansha saghat qay úiymnyng qyzmetkeri qatysty, sony jariya etinder, bәlkim, sonda qazaq tilin ýirenu sabaghyn memlekettik qyzmetkerler mensine bastar. Al, әzirge til mәselesi atalmysh gói-góiding qalqasynda qalyp jatyr. Shúbatylghan «dóp-dóngelek ýstelder» men seminarlar aqshanyng sory bolmay, dittegen jerge tiyetin tiyim bolsa, qanekiy!!!

S.Meshitbayqyzy