Qazaqstan Respublikasynyng Preziydenti

N.Á. Nazarbaevqa

                             Kóshirmesi: QR Premier-Ministri B.Á. Saghyntaevqa

QR Senatynyng Tóraghasy Q.K. Toqaevqa

                     QR Mәjilisining Tóraghasy N.Z. Nyghmatullinge

              Ministrlerge, Barlyq dengeydegi әkimderge,

 Parlament jәne mәslihat deputattaryna,

rektorlargha, oblystyq jәne qalalyq (audandyq)

 oqu bólimderine, mektepter men bala-baqshalar

diyrektorlaryna, Qazaqstan azamattaryna!

A Sh Y Q  H A T

Konstitusiyadaghy songhy ózgerister túraqty damityn ashyq qoghamgha kóshudegi tolyqqandy reformagha ainalu ýshin, osy uaqytqa deyin qabyldanghan adam qúqyghy men sóz bostandyghyn shektep, mitingilerge tiym salatyn qoghamnyng qauipti isigine ainalghan totalitarlyq jýiening zandarynan arylu kerek. Búl mәselelerdi sheshu, elding әlemdik qauymdastyq aldynda «Qazaqstan diktatorlyq rejiym» degen qara kýieden aryluy, qoghamnyng jan-jaqty damuyna jol ashyp, «arab kóktemi», Ukraina t.b. elderdegidey tónkeristerden aulaq qylady.

Qazaqstan 1992 jyly Birikken Últtar Úiymyna mýshe bolghanda, oghan «avtoritarlyq rejimdegi últtyq memleket» dep anyqtama berilgen. Elbasynyng songhy súhbatynda eldegi «qazaqtyng ýlesi 70%-gha jetti» degeni (tәuelsiz ekspertterding derekteri boyynsha 2030 jyldary búl kórsetkish 90% qúraydy) jogharydaghy BÚÚ anyqtamasyndaghy últtyq memleketti etnikalyq jәne demografiyalyq túrghydan dәleldegeni. Ol, ishki sayasatta zaman talabyna say týbegeyli ózgerister jasaudy qajet etedi. Onyng ishinde:

1. 2016 - 2019 jylgha arnalghan bilim baghdarlamasy boyynsha 10-11 synyptarda fizika, himiya, biologiya, informatika pәnderi aghylshyn tilinde, dýniyejýzi tarihy pәni orys tilinde oqytu engen yaghny búl jerde basqa tilderdi engizu qazaq tili esebinen, ony qysqartu ne joydy kózdegen;
2. Qazaqstan mektepterinde 1960-shy jyldarynan beri ýsh tilde oqytady. Al, songhy engizgen ýsh tildi ýsh jastan oqytu, - ol ghylym men pedagogika zandylyqtaryn óreskel búzyp, qazaq tili men memlekettik instituttardy damytugha qarsy әreket boluda.

Sebebi, AQSh, Japoniya, Ont. Koreya, Qytay, Resey t.b. aldynghy qatarly elder men Bolonn prosessine kiretin Europanyng 28, Aziya men Afrikanyng 54 elinde ghylym men tehnikanyng damuyna tikeley әser etetin fizika, himiya t.b. pәnderi men 8-9 jasqa deyingi tilashar jәne barlyq pәnder ana tilderinde oqytylady. Al, Qyzylorda oblystyq bilim Basqarmasynyng bastyghy B. Saylybaev jәne sol siyaqtylardyn, «qazaq tili bilim men ghylym tili bola almaytyndyqtan basqa tilderde oqytamyz» degenin Aughandaghy talibterding tirligimen salystyrugha bolady;

1. Jogharydaghy baghdarlamada 1940-shy soghys jyldary halyqtyng ruhy men últtyq sanany kóteru maqsatynda qúrylghan «Qazaq әdebiyeti» kafedralary, Qazaq tarihy men Qazaqstan tarihy mamandyqtary joyylghan;
2. Memlekettik til ýshin kýres – ol Qazaqstannyng bolashaghy ýshin kýres ekenin úmytqan deputattar men sheneunikterding Parlament, Ýkimet jinalystary men sheteldegi resmy sharalardy memlekettik tilde jýrgizbeuden bastap, qala kóshelerindegi úly túlghalardyng suretteri men úrpaqqa ýlgi úlaghatty sózderin joq qaluy, 1916 j. últ-azattyq kóterilisining atalyp ótpeui, kóptegen resmy basylymdarda memlekettik ústanymdardyng bolmauy t.b. qoghamdy mәngýrttendirude.

Jogharydaghylardy eskerip, kelesi mәselelerdi sheshudi talap etemiz:

- Órkeniyetti qoghamgha say adam qúqyghy men sóz bostandyghyn, mitingiler men t.b. sharalardy zandy jolmen iske asyrudy zandastyrudy qamtamasyz etu;

- Qoghamdyq úiymdar, ghalymdar men ústazdardyng qatysuymen Ýkimet:

a). bilim men ghylym mәselesin sheshetin túraqty Komissiya qúru;

ә). Ýkimet qabyldaghan «Qaztest» jobasyn barlyq memlekettik jýiege engizip, ony mengeretinderding ýlesin 2020 jylgha deyin 95%-gha jetkizu, qazaq tili arqyly qoghamdy biriktirip, adam kapitaly men memlekettik instituttardy damytu mehanizmderin dayyndau.

Osy hatty aimaqtar men salalar boyynsha tiyisti әkimshilikter men ministrlikter kórsetilgen adresterge jetkizedi dep senemiz.

Qúrmetpen, «Núr Otan», «Aq jol», «Azat», JSDP partiyalary, «Samúryq-Qazyna» ÚÁQ» AQ, «Qazenerji» qauymdastyghy, «Atameken» ÚQP, Qazaqstan Halyqtary Assambleyasy, Qazaqstan ghalymdar Odaghy, Jazushylar odaghy, Halyqaralyq «Qazaq tili» qoghamy, Qazaqstannyng qarjygerler, tәuelsiz kәsipkerler, rektorlar qauymdastyghy t.b. qoghamdyq úiymdar qúrghan Qazaqstan Aliyansynyng Úiymdastyru alqasy atynan:

GhABBASOV Sovet-Han - medisina jәne pedagogika ghylymdarynyng doktory, QR enbek sinirgen qayratkeri, Mahambet syilyghynyng laureaty;

MYRZAHMETOV Mekemtas – QR ÚGhA akademiygi, filologiya ghylymdarynyng doktory, QR Memlekettik syilyghynyng laureaty;

ÁUEZOV Múrat –  M.O.Áuezov atyndaghy qordyng Tóraghasy, Qazaqstan Respublikasynyng Tótenshe jәne ókiletti elshisi, ghalym;

ELEUSIZOV Mels – Qazaqstannyng ekologiyalyq Odaghy men kәsiporyndary «Tabighat» qauymdastyghynyng Preziydenti;

ÁKIM Janúzaq –QR Últtyq Jaratylystanu ghylymdary Akademiyasynyng korr.-mýshesi, Europa jaratylystanu ghylymdary Akademiyasynyng mýshesi;

TÚYaQBAY Jarmahan – JSDP Tóraghasy, memleket jәne qogham qayratkeri;

BATTALOVA Zәuresh – «Qazaqstanda parlamentarizmdi damytu qory» Qoghamdyq qorynyng preziydenti, JSDP Prezidium mýshesi;

TOQAShBAEV Marat - «Preziydent jәne halyq» gazetining Bas redaktory, QR PGhA akademiygi, professor;

Qazaqstan ghalymdary, aqyn-jazushylary, memleket jәne qogham qayratkerleri atynan:

ShAHANOV Múqtar – QR Tótenshe jәne ókiletti elshisi, «Týrik әleminin» ýzdik aqyny, Qazaq Últtyq kenesining Tóraghasy;

NÚRPEYSOV Ábdijәmil – jazushy,  QSRO Memlekettik syilyghynyng laureaty;

QAYDAROV Ábughaly - filologiya ghylymdarynyng doktory, professor, QR ÚGhA akademiygi;

AYTBAEV Ómirzaq - filologiya ghylymdarynyng doktory, professor, QR ÚGhA akademiygi, Halyqaralyq «Qazaq tili» qoghamynyng Tóraghasy;

ÓTELBAEV Múhtarbay - fizika-matematika ghylymdarynyng doktory,  professor, QÚA akademiygi, QR Memlekettik syilyghynyng laureaty;

ELEMESOV Kópmaghambet – auyl sharuashylyghy ghylymdarynyng doktory, professor, akademiyk;

QABYShÚLY Ghabbas - jazushy, Halyqaralyq «Alash» әdeby syilyghynyng laureaty, Qazaqstannyng qúrmetti jurnaliysi;

RAQYShEV Bayan – QR ghalymdar Odaghynyng viyse-preziydenti, QR ÚGhA akademiygi, QazÚTU kafedra mengerushisi;

JÚMADILOV Qabdesh – Qazaqstan halyq jazushysy, QR Memlekettik syilyghynyng laureaty;

ISABEKOV Dulat - «Mәdeniyet» jurnalynyng bas redaktory, jazushy-dramaturg,  QR Memlekettik syilyghynyng laureaty;

SMATAEV Sofy - jazushy, Halyqaralyq «Alash» әdeby syilyghynyn  laureaty;

MEDETBEK Temirhan – aqyn, QÚ Memlekettik syilyghynyng laureaty;

ESDAULET Úlyqbek – aqyn, QR Memlekettik syilyghynyng laureaty, «Júldyz» jornalynyng Bas redaktory;

BAYPAQOV Karl - QR ÚGhA akademiygi, tarih ghylymynyng doktory;

ARALBAY Núghman – biol. ghylymdarynyng doktory, professor, «Jaratylystanu ghylymdary jәne innovasiyalyq tehnologiyalar» GhZY diyrektory;

KAPEKOVA Gulnar – Qazaqstan ghalymdar Odaghynyng Almaty oblysy boyynsha filiala diyrektory, tarih ghylymdarynyng doktory, professor;

NESIPBAEVA Kaliya – tarih ghylymdarynyng doktory, professor;

BURBAEVA Galiya – ghalym, qogham qayratkeri;

QÚLKENOV Mereke – jazushy, qogham qayratkeri;

BAPY Ermúrat - «DAT» jobasynyng jetekshisi, qogham qayratkeri;

AYGhALIYÚLY E. - «Qazaqstan-Zaman» gazetining bas redaktory;

ISA Qazybek  -  "Qazaq ýni" gazeti preziydenti, aqyn, Halyqaralyq Alash syilyghy laureaty, Halyqaralyq Sergey Esenin atyndaghy syilyq - "Altyn kýz" ordeni iyegeri.

SARYM Aydos -  Altynbek Sәrsenbayúly atyndaghy qordyng jetekshisi, Qazaq Últtyq Kenesi Tóraghasynyng orynbasary;

SÁRSENBAY Rysbek  - qogham qayratkeri;

QOYShYBAEV Beybit- tarih ghylymynyng kandidaty, «Ádilet» tarihi- aghartu qoghamynyng preziydenti;

KÓShIM Dos -"Últ taghdyry" qozghalysynyng tóraghasy;

ANSAT Saduaqas- «Til saqshysy» gazetining Bas redaktory (Qyzylorda);

JÁKEEV Ghabiyden– Gh.Mýsirepov atyndaghy qordyng Tóraghasy; 

JÚMALY Rasul – sayasattanushy, diplomat; Qazaq Últtyq Kenesi Tóraghasynyng orynbasary;

ABAGhAN Múqtarhan – Kenesary Han qoghamdyq qorynyng Tóraghasy;

KENEBAY Júmash - aqyn, qogham qayratkeri, Halyqaralyq YuNESKO syilyghynyng laureaty;

ShYMShYQOV Jankeldi  - Astana qalalyq «Tәuelsizdikti qorghau» HDQ

úiymdastyru komiytetining tóraghasy;

JANDARBEK Zikiriya - tarih ghylymynyng kandidaty, Ahmet Yassauy atyndaghy Halyqaralyq Týrkistan uniyversiytetining professory;

ZEYNULLIN Amanjol - auyl sharuashylyghy ghylymdarynyng kandidaty, «Dala» institutynyng diyrektory;

QADYRBAEVA Aysúlu – aqyn, qogham qayratkeri;

QUANYShALIN Jasaral – qogham qayratkeri;

GhABDOLLA Qajymúqan – «Qazaq Eli» gazetining Bas redaktory;

QANATBAEV Serik - veterinariya ghylymynyng doktory;

AYYPÚLY Rahym – JSDP Prezidium mýshesi, Qogham qayratkeri;

QALYBAY Maqsot - QR erekshe enbegi sinirgen zeynetker;

SAGIDULLAEVA Ayman – ústaz, qogham qayratkeri;                                     
BABAMÚRAT Dәuren -  «Bolashaq» jastar qozghalysynyng liyderi;

ERGhALIYEVA Baretta - Qazaqstannyng «Demokratiya jәne qúqyq» halyqaralyq tarihiy-qúqyq ortalyghynyng tórayymy;

ERGhALIYEVA Gýljan – jurnaliys, qogham qayratkeri;

QOSANOV Ámirjan – qogham qayratkeri, tәuelsiz sayasatker;
EGEUBAEV Aydyn – «Úly dala» qozghalysynyng Tóraghasy;

ALIBAEV Alik     - ekonomist, JSDP Prezidium mýshesi;
KENJEBAY Myrzan – aqyn, QR mәdeniyet qayratkeri
TÓREHANOV Ernst -  jazushy, qogham qayratkeri;
MÚQANGhALIYEV Ermek – ghalym, qogham qayratkeri;

MAMAY  Janbolat - jurnalist, qogham qayratkeri;

QAPTAGhAY Q. -  «Halyq dabyly» qozghalysynyng tóraghasy;

QUAT  Dәuren - «Abay.kz» aqparattyq portalynyng jetekshisi;

SÁDUÚLY Biysenghazy - «Jeltoqsan aqiqaty» qoghamdyq birlestigining tóraghasy;

ÁZIMBAY Ghaly - sayasattanushy, tarih ghylymdarynyng doktory;

BEYSEBAY TEGI Ruza – qogham qayratkeri (Pavlodar);

BERKIMBAY Ardaq – jornaliys, ghalym;

MÚQTAY Quanysh – aqyn;

ZAYTOV Rinat – aitys aqyny;

MÚQANOV Dәuren - audarmashy, әdebiyettanushy;

NÚR-AHMET Dos -"Últ patriottary"qozghalysynyn tóraghasy;

BÓTEEV Marat - «Allajar-qoldau» qoghamdyq qorynyng tóraghasy;

TÁLIMÚLY K. - Talghar audandyq memlekettik tildi oqytu ortalyghynyng diyrektory;

AShUÚLY  J. - Qazaqstan sayasy qughyn-sýrginge úshyraghandar qauymdastyghynyng tóraghasy;

MÚHTARBEK S. - jurnalist, qogham qayratkeri;

QANAFIYa Nazarbek - filologiya ghylymdarynyng kandidaty;

AQJIGIT Ómirzaq- tәuelsiz jurnalist;

KÁRIPJAN Amanghazy - aqyn;

Abai.kz