Resmy qújattarda aty-jónimizdi jazudyng әzirge deyin ýsh týrli ýlgisi bar. Olar:

1. «Ov», «ova» ýlgisi. Mysaly: Qayrat Mynbayov, Aygýl Mynbayova ...
2. «Úly», «Qyzy» ýlgisi. Mysaly: Qayrat Mynbayúly, Aygýl Mynbayqyzy ...
3. «Ilgeri – keyin» ýlgisi. Búnda óz aty ilgeri jazylady, әkesining aty nemese familiyasy keyin jazylady. Mysaly: Qayrat Mynbay, Aygýl Mynbay ...

Osylardyng ishinde ekinshi ýlgini ary qaray zerdelep baghayyq:

Kisi esimining sonyna «úly, qyzy» degen sózder jalghanghan eken, onda búl tirkes birikken sóz bolady. Birikken sózder, oqyrmannyng esinde bolsa, túlghalyq jaghynan yqshamdalyp, uaqyt óte kele qysqaryp jasalady. Mysaly: «alyp kel – әkel», «alyp bar -- apar», «búl kýn -- býgin», «bú yyl -- byiyl», «bardú men -- bardym», «keldý men – keldim» (Múnday mysaldar óte kóp, zerdeli oqyrman ózi-aq angharyp otyrghan bolar, maqalanyng kólemin oilastyra kele tiptik mysaldar ghana keltirildi).

Osy dәstýrdi qazaq aty-jónderin jazuda da jalghastyrsa bolady, yaghny «úly» degen sóz «l» bolyp, «qyzy» degen sóz «z» bolyp qysqarady da, aldynghy sózge birigedi.  Sonymen jogharghy mysalda keltirilgen adam aty-jónderi bylay jazylmaq: Qayrat Mynbayl, Aygýl Mynbayz.

Keyde úly atalarynyng birin familiya retinde qoldanatyndar da bar, yaghny óz tegi. Búl dәstýr qazaqtarda óte erteden beri bar, mysaly, «Arghynmyn, onyng ishinde *** min, odan *** myn ...», «Jalayyrmyn, onyng ishinde *** min, odan *** myn ...», «Tamamyn, onyng ishinde *** min, odan *** myn ...», osyndaghy «myn, min» jalghauy әsilinde «men» edi, endi familiyagha jalghanghanda ol «m» bolyp qysqarady. Mysaly, Qayrat Mynbayúly Bútabekov, Aygýl Mynbayqyzy Bútabekova, búlar tómendegidey jazylady: Qayrat Mynbayl Bútabekm, Aygýl Mynbayz Bútabekm. Keybir kelinder Kýieuining familiyasyn qoldansa, «kelini» degen sóz yqshamdalyp «n» әripi ghana alynady da «Aygýl Mynbayz Bútabekn» bolyp jazylady.

Qazaq tilinde eki dauysty dybys qatar kele beretin sózder barshylyq, mysaly: últ, tórt, sert t.s.s... Desede jogharyda mysalgha alynghan adam attaryn jazghanda osylay jazghanmen, aitqanda «Qayrat Mynbayyl Bútabekim, Aygýl Mynbayyz Bútabekim, Aygýl Mynbayz Bútabekin» dep aita beruge de bolady, búl jaghy grammatikagha kelinkiremegenimen adamnyng aty-jónin beyneleude, qayta ózine tәn artyqshylyghy bolyp shyghady. Teginde, grammatika tilding ereksheligin zertteytin ghylym, ony erejege ainaldyryp alyp, tilding ózine tәn beyimdelgishtigin búghaulap qoyugha әste bolmaydy.

   Kisi aty-jónin qalay jazu turasynda eshqanday zanda shekteu qoyylmaghan, sol ýshin janadan tughan bóbekterding qújattaryn osy ýlgide jasata berse bolady. Meninshe «ov» pen «ova» - dan ontayly núsqa - osy. Sizder qalay oilaysyzdar?

Uәlihan Ghabiydenúly,

Abai.kz