Júma, 29 Nauryz 2024
Bú ne mazaq? 6600 2 pikir 16 Qazan, 2017 saghat 12:35

"Qyzyl alan" qymbat pa, әlde torghaylyq júrttyng densaulyghy qymbat pa?

Osy bir dýniyeni jazbay-aq qoyayyn dep edim. Alayda osy bir týitkil mazamdy alyp,  oiymdy ózgege búrdyrmay qoydy...

Torghay dalasynda jaqynda ghana «Gharyshtyq zymyrandardyn  úshyryluynyng ekologiyalyq qauipsizdigi jónindegi qoghamdyq tyndau» degen  atyna zaty sәikes kelmeytin bir qúpiya jiynnyng ótkeninen sayt oqyrmandary habardar bolar. Jalpy  ekologiyalyq qauipsizdikting qanday bolatynyn kezinde geptil tógilgende de nemese Jezqazghan dalasynyng qalyng órtke oranyp, eki adamnyng ómirin jalmaghanda, eng aqyry Torghay dalasynda aqbókender jappay qyrylghanda anyq kózimiz jetken.

Osy qauipsizdikti saqtau oryndarynyng búl iste mýldem dәrmensiz ekenin, zymyrannyng qúlau saldarynan bolghan qasiretting bәrin tabighattyng tótenshe jaghdayyna jaba salatyn onay tәsil tauyp alghanyn taghy da jasyra almaymyz. Ashyghyn aitayyq, bizding Torghaydyng azamattary zymyrannyng qúlauyn mýldem toqtatu mýmkin emestigin, sonan song amalsyz kónuge mәjbýr ekenin bek týsinedi. Tek halyqty aldamau kerek. Búl qazaqty anqau әri iyis almas jandar tobyryna qosu –  óreskel qatelik. Qazaq anqau bolsa anqau bolar, alayda iyis almas emes, qayta óz aqyly ózine jetetin, ghylymnyng qay salasynan da ózgege enshi bere qoymaytyn halyq. Osyny týsinbegen biylik ýnemi qatelesuden tanbaydy. Demek, zymyrannyng qúlauynyng saldaryn jan-jaqty talqylap, onyng zardaptaryn mýldem joyyp jibermese de, mýmkindiginshe halyqqa az ziyan kelteretin joldardy soqyrgha tayaq ústattqanday etip deleldep berse ghana halyqtyng kónili tynshyry sózsiz. Bir ókinishtisi, auylymyzgha kelgen elimizding enbek jәne әleumettik qorghau, densaulyq saqtau, energetika, auyl sharuashylyghy, bilim jәne ghylym ministrlikteri sekildi mýiizi qaraghayday mekemelerden kelgen ýlken ókilderding auzynan jóni týzu sóz esty almadyq.

Alayda aitarymyz tipti mýldem búl da emes. Bizding eng aldymen oblysymyzdyng әkimi Arhiymed Múhambetov myrzadan әbden kónilimiz qaldy. Osynda arnayy at basyn tirep kelgennen keyin, zymyrannan keletin zalaldy shemishkidey shaghyp, halyqty tynyshtandyrudyng ornyna, qazirgi atqarylyp jatqan ózining qyruar sharuasy men keleshekte tyndyrylatyn auqymdy sharalar jayly ghana kósilip sóiledi. Biz, әriyne, osy ónirge asa qajetti, Qostanaydan bastalyp, Arqalyq qalasy arqyly Torghaygha jetetin tas joldyn  salynyp bitetindigine, ol 2019 jyly ayaqtalatynyna, al biyl oblys ortalyghyna aparatyn Áuliyekól-Jaldama arasyndaghy joldyng 64 shyqyrymynyng jóndelgenine asa quanyshtymyz. Keleshekte tabighy gazdy qoldan qoylandyru arqyly odan metan jasalyp, ony Torghay, Amankeldi, Arqalyqqa ornatu maqsaty da qoldarlyq dýniyeler. Osyndaghy Aqkól men Qarasy auyldaryna auyz su tartu mәselesi de ondy sheshimin tappaq.

Taghy da aitamyz oblys әkimining búl istep jatqan sharualarynyng Torghay halqynyng túrmystyq jaghdayyn jaqsartugha edәuir septigin tiygizeri sózsiz. Ol ýshin aitar alghysyz da sheksiz. Alayda búl esepke úqsap ketken uәdeler dәl osy zymyrannyng zardaby jayly sóz qozghalatyn jiynda aityluy mindetti me edi?. Ol osynda jeke bir kelgende keleli әngimening ózegi bolar dýnie emes pe edi?. Álde búl Astanadan kelgen ókilderding aldynda jaqsy atty kórinip qaludyng taptyrmas tәsili me? Týbi múnday jiynsyz da ózi atqaratyn júmystardy múrnynan tizgilegenshe, eng bolmasa «әlgi zymyrannyng zardaptarynyng alapat ziyanyn siz ben biz bolyp birge kóteremiz» degeninde jinalghan júrt «e, bәse» dep ishi jylyp qalmas pa edi. Ózi uaqytsha bolsa da basqaryp otyrghan ólkege kishkene ghana janashyrlyq bildirse azamattyq emes pe?. Kýni keshe ghana osynau qasiyetti ólkege, kezinde patshagha qarsy bas kótergen batyrlar mekenine taghy bir qas batyr Keykining basyn әkelip, kesene ornatqanda basy-qasynda bolmap pa edi.

Bizding halyq basshy azamattardy qashanda syilay bilgen. Jaghympazdyqtan emes, olardyng bilim-parasatyna, ózgelerden jogharyraq túrugha tiyisti aqyl-oyyna senip, halyqtyng jaghdaylaryn jadynan shygharmaytyndyghyna qúlay sengen. Sondyqtan ózderine ziyandy bolsa da, memlekettikting mýddesine sәikes keletin sheshimderin aqyl tarazysyna salmay, kózsiz qarsy shyqpaghan. Bizding halyq mine osynday tereng týsinigi bar, asyghystyghynan aqyldylyghy basym halyq. Demek, qanday da dengeydegi biylik osynau qarapayym ghana qaghidany úmytyp ketpegeni maqúl. Halyqpen teng dәrejede sóilesseng ghana bedeling artyp, abyroyyng asady. Tek bizding biyliktegi biraz túlghalardyng osyny esterinen shygharyp alatyny ókinishti. Al halyq bәrin kórip, bilip otyr. Ýndemegeni qorqaqtyq emes, qanyna bitken sabyrlylyghy.

Minekey, ayaq astynan ótken qúpiya jiynnan týigen bir oiymyz osy edi.

Aytpaqshy, oblys әkimining taghy bir quantqany, torghayylyq bauyrlarymnyng basyna týsetin zymyran qaldyqtaryn jonggha Jankeldin audanynyng budjetine jyl sayyn 152 million tenge týsetin kórinedi. Búl Qostanay shaharynyng qaq ortasynda salynatyn Qyzyl alannyng kirpishine ghana ketetin somanyng shiyregine de jetpeydi. Sonda oblys ortalyghynyng sәnin keltiredi deytin Qyzyl alang qymbat pa, әlde torghaylyq júrttyng densaulyghy qymbat pa? Endi onyng jauabyn ózderiniz de sheship kerersizder. Bala emessizder ghoy.

Jәnibek Ádilbekov

Abai.kz

  

 

2 pikir

Ýzdik materialdar

Alghys aitu kýni

Alghys aitu kýni jәne onyng shyghu tarihy

Jomartbek Núrman 1567
Alashorda

Qojanov mejeleu nauqanynda (Jalghasy)

Beybit Qoyshybaev 2261
Ghibyrat

Qaysar ruhty ghaziz jan

Múhtar Qúl-Múhammed 3541