Kóne tarihtyng jady eshqashan kónermek te jәne ol tarih esh nәrseni úmytpaq ta emes. Jәne de әsirese, ol tarih últtyng jany men ruhy tiline qatysty bolsa! Múny aityp otyrghandaghy sebebimiz, 1940 jyldyng 13 qarashasynda «Qazaq jazuyn latyndandyrylghan әlipbiyden orys grafikasy negizindegi jana әlipbiyge kóshiru turaly» zang qabyldanghan bolatyn. Endi mine, Tәuelsiz Qazaqstannyng Túnghysh Preziydenti Núrsúltan Nazarbaev «Qazaq tili әlipbiyin krillisadan latyn grafikasyna kóshiru turaly» Jarlyqqa keshe, yaghny 2017 jyldyng 26 qazany kýni qol qoydy.

Búl-ótken jiyrmasynshy ghasyrdyng nebir nәubetterin kóp kórgen, zamannyng soqtyqpaly da soqpaly joldarynan ótip, myng ólip, myng tirilgen býgingi tәuelsizdik zamanynda ómir sýrip otyrghan qazaq degen halyqtyng ólgeni tirilip, óshkeni janghan kýn!

Búl-óz halqyn sauattandyru jolynda jәne de ghalamnyng bilimdi әri ózining ghylymy bar halyqqa ainaldyru ýshin bar bilimi men kýsh-jigerlerin, aqyl-parasattaryn júmsaghan keshegi Alash  qayratkerlerining últym dep soqqan jýrekterining lýpili!

Búl-san ghasyrlar boyy ata-babalarymyz ansaghan azattyghymyzdyng shiyrek ghasyrdan astam uaqyt kezeninde әlemning damyghan elderining qataryna qosa bilgen jәne de ózining tughan elin Mәngilik el etuding asyl múraty sanap otyrghan  Qazaq elining Túnghysh Preziydenti Núrsúltan Nazarbaevtyng  aldaghyny jәne de Úly Dalany mekendep otyrghan halqynyng býgini men bolashaghyn tereninen oilap,  keninen pishken kemeldiligi!

Latynsha oqu da jәne latynsha jazu da bizding halqymyz ýshin jat  emestigi dau tudyrmaytyn mәsele. Latyn әlipbiyining payda bolyp, qoldanylyp kele jatqandyghyna  jalpy ýsh mynday jyl bolsa,  sol latynshandy, yaghni  latyn әlipbii ýlgisindegi jazudy bizding halqymyz 1929-shy jyldan bastap, 1940-shy jylgha deyin qoldanyp kelgen-di. Sol 1940-shy jyldyng 13 qarashasynda  «Qazaq jazuyn latyndandyrylghan әlipbiyden orys grafikasy negizindegi jana әlipbiyge kóshiru turaly» zang qabyldanyp, biz sol ýrdispen kýni býginge sheyin jýrip kelemiz.

Endigi arada әlipbiyimizdi latyn qarpine, latyn әlipbiyine kóshiru elimizding jәne óz úrpaghymyzdyn  bolashaghy ýshin jәne býkil әlemmen birlese týsuimizge,  aghylshyn tili men internet tilin jetik iygeruimizge, eng bastysy – qazaq tilin janghyrtugha jaghday tughyzatyndyghy basy ashyq basty mәsele ekendigi barsha qazaqstandyqtardyng sanasyna sindi ghoy dep oilaymyn .Elbasy Núrsúltan Nazarbaev   «Bolashaqqa baghdar: ruhany janghyru» enbeginde: «Latynshagha kóshuding tereng logikasy bar. Búl qazirgi zamanghy tehnologiyalyq ortanyn, kommunikasiyanyn, sonday-aq, XXI ghasyrdaghy ghylymy jәne bilim beru prosesining erekshelikterine baylanysty»,-dep óz kózqarasyn aiqyn bildirgen bolatyn.

Jәne de latyn grafikasyna kóshu mәselesi bir kýnde ghana tuyndaghan joq. Osy orayda  Elbasy Núrsúltan Nazarbaev sonau  2006 jyly Qazaqstan halqy Assambleyasynyng HII sessiyasynda : «Qazaq әlipbiyin latyngha kóshiru jónindegi mәselege qayta oralu kerek. Bir kezderi biz ony keyinge qaldyrghan edik. Áytse de, latyn qarpi kommunikasiyalyq kenistikte basymdyqqa ie jәne kóptegen elder, sonyng ishinde postkenestik elderding latyn qarpine kóshui kezdeysoqtyq emes. Álbette, biz búl jerde asyghystyqqa boy aldyrmay, onyng artyqshylyqtary men kemshilikterin zerdelep aluymyz kerek»,– degeni bar-dy.

Mine sodan beri búl mәsele qazaqstandyq qoghamnyng údayy nazarynda boldy desek te artyq emes. Tilshi-ghalymdarymyz, tarihshylarymyz ben әdebiyetshilerimiz, barlyq qazaqstandyqtar latyn grafikasyn býgingi zamangha say әlipby esebinde engizu ýshin qyruar әri zerdeli júmystar jýrgizdi.

Elbasy óz Jarlyghynda qazaq tili әlipbiyin kirilisadan latyn grafikasyna kóshiriluin qamtamasyz etu ýshin Ýkimetke naqtyly tapsyrmalar berdi. Endi bizding qogham býginnen bastap 2025 jylgha deyin latynshagha kezen-kezenimen kóshuding qamy men әreketin jasamaqshy.

Iske sәt, qazaq eli! Elimiz de tilimiz de mәngi jasasyn!

Jabal ERGhALIYEV, jazushy-dramaturg, Qazaqstannyng enbek sinirgen qayratkeri

Abai.kz