Eldegi bilimdi jastardyng shet elge shyghyp bilim aluy quantarlyq, biraq qaluy qauip.

AQSh, Europa, Qytay syndy alyp elderge bilim alu maqsatymen ketip jatqan jastar sany jyl sanap artyp keledi. Memleketting «Bolashaq» baghdarlamasymen bastalghan búl ýrdis ýlken mýmkindik. Degenmen óz betimen «Work and Travel» syndy týrli baghdarlamalarmen ketip, sol elde qaludy kózdeytinder bar.

Zayyrly qoghamda ómir sýrip jatqan biz ýshin búl qalypty jaghday. Eshkimning jeke ómirine qol súghyp, oghan talap qoya almaysyz. Degenmen kórshi Qytay eli әlemdegi jan sany eng kóp halyq bola túrsa da, «syimadym», «ketem» demeydi. Qayta «Mening Otanym – Jung go» dep ólip túrady. Búl olardyng tәrbiyesinen. Al bizde she?

AQSh pen Europada bilim alyp jatqan jastargha shet eldegi mәdeniyet pen ómir sýru salty únaydy jәne olar sonda qaludy jón sanaydy. Sebebi bizding elde jemqorlyq nemese ómir sýruge jeterlik tabys tabu qiyn. Iә búl ýrdis tek bizde ghana emes, kez kelgen elding ishki sayasatynda bar nәrse. Bastysy qayda barghanyng emes, qay jerden shyqtyng sol manyzdy. Búghan qarapayym mysal keltireyin:

Auyldan arman quyp Almatygha kelemiz. Oqu bitirgen song ata-anamyz bizdi qaytyp ýige keledi, sol auylda ne audanda júmys jasaydy dep oilaydy. Ókinishke oray joq. Bizding Almatyda qalghymyz keledi jәne qalamyz. Osynda júmys jasaymyz, osynda otbasyn qúryp, osynda ómir sýrip ketemiz. Sebebi ýlken megapoliske et ýirengen song auylgha qaytu aqymaqtyq sekildi kórinedi. Onyng ýstine múndaghy qyzyq pen shat-shadyman ómir, sauyq-sayran kelgen jerinde joq. Odan qala berdi qalada bildey ýlken joghary oqu ornyn bitirip túryp, auylgha baryp júmys jasau úyat kórinedi. Búl shyndyq.

Osy mysal sekildi memleket retinde endi qalyptasyp, órkendep kele jatqan Qazaqstandy tastap, alyp derjavalardyng ortasyna týsken kezde Almatygha kelgendey kýide bolamyz. Tek eske alamyz, saghynsaq baramyz, biraq oralmaymyz.

Shet elde bilim alghan dúrys. Búl qoldaugha layyq nәrse. Biraq shet elge baryp bilim alyp, otangha qaytyp memleket ýshin júmys jasamau – qatelik. Áriyne eshkim sizdi sottap ne jazagha tartpaydy. Tek ardyng zanyn da eskerip qoyynyz.

Bizge qazir shet elde bilim alghan kezde «shpion» sekildi bolu kerek. Naghyz shpionnan aiyrmashylyq siz bәrin kórip, bilip sanaly , mәdeniyetti týrde elge kelip júmys jasaysyz. Ózinizge jasay alghan sol eldegi keremet ómirdi Qazaqstanda jasaugha tyrysuynyz kerek. «Ego» deytin týsinikti oidan shygharu kerek. El azamaty retinde ózinizdi ghana emes, arttaghy Otandy, memleketti, halyqty oilanyz. Siz de, halyq ta jaqsy ómir sýrsin. Qazaqtyng «kóppen kórgen úly toy» degeni beker aitylmasa kerek. Jalghyz shauyp shanda qalasyz, kóp bolyp mәreni alasyz.

Memleketting kýireui degen ne?

Memleketting kýireui – eldegi barlyq bilimdi jәne kókiregi oyau, kózi ashyq ghalymdar men jastardyng óz elin tastap ketip qaluy. Týsingen adamgha Qazaqstan – mýmkindikterdi jýzege asyrugha bolatyn el.

Qúrmetti, jas dos!
Bilim alynyz, shet elde bolynyz, qydyrynyz, ýlken jobalardy jýzege asyrynyz, biraq eki baghytta biylet alynyz. Birinde – «bilim alamyn» degen mór, birinde – «alghan bilimdi elime qaytyp paydagha asyramyn» degen mór bolsyn.

(s) Marghúlan Aqan

Facebook-tegi paraqshasynan