Jyl sayyn elimizde jýz mynnan astam týlek mektep bitiredi. Alayda, olardyng barlyghy JOO gha týsip, mamandyq ala almaydy. Tipti, mamandyq alghandardyng ózi birden júmysqa qabyldanuy ekitalay. Sebebi - tәjiriybe joq. Mәselen, byltyr elimizde mektep bitirushilerding sany 147 mynnan asqan. Solardyng ishindegi uniyversiytetke týse almaghan jastar qazir nemen ainalysyp jýr? Jalpy, olardy ýlken ómirge dayyndaytyn mektepterding ahualy qanday?

Onshaqty jyldyng jýzi boldy, Almaty oblysynyng shalghay audanyndaghy mekteptermen tyghyz júmys istep kele jatqanymyzgha. Jaqsy oqityn oqushylargha óz qaltamyzdan nemese auyl jigitterin úiymdastyryp shәkirtaqy beremiz. Múndaghy oiymyz oqushylardyng bilimge degen yntasyn odan әri úshtay týsu ghoy.

Mekteptermen qoyan-qoltyq aralasa jýrip úqqanymyz - әr mektepten myqtaghanda 25-30 payyz ghana oqushy jogharghy oqu orny nemese kolledjderge týsedi eken. Olardyng joghary oqu ornyn bitirgen song qanshasy júmyspen qamtylatyny bir qúdaygha ayan, әzirge biletinimiz әiteuir 4-5 jyl kóleminde student atanyp bilim alyp jatqandyghy ghana. Al janaghy oqugha týspey qalghan 70 payyz qaytpek? (Oqugha týspey qalghanyna olardy kinәlaugha bolmaydy óitkeni adamnyng bәri qabiletti, daryndy bolyp tua beremeytini aqiqat.)

Olar da baqtaryn synap qalagha aghylady da basym kópshiligining atqaratyn júmystary: 1. Kýzetshi. 2. Taksist. 3. Qúrylysshy jәne ózge de qara júmysshylar. Al múnday júmys istegisi kelmeytinder qylmys jasap, týrmege toghytylyp, temir torda otyrushylardyng qataryn kóbeytedi. Bәri ózimizding qarakóz ini qaryndastarymyz. Namysyng kele me? Keledi. Jәne búl jyl sayyn toqtamay qaytalanyp otyratyn ýzdiksiz prosess. Olar nege auylda qalyp júmys istemeydi degenge kelsek eng masqarasy auylda tuyp ósse de auyl sharuashylyghynyng qyr –syryn bilmeydi. Nege? Óitkeni mektepterde bayaghy kenes ýkimeti kezindegidey auyl sharuashylyghyna beyimdep tәlim beretin enbek kabiynetteri mýldem joqtyng qasy. Bayaghy han –talapay jekeshelendiru kezinde tonalghan iya bolmasa eskirgen. Isten shyqqan. Bayaghy enbek sabaghynyng ornyna kәzir tehnologiya degen pәn ótedi eken, ótkende baryp kórsek úldar biyser toqyp, keste tigip otyr. Masqara!

Múghalimdi de kinәlay almaysyn. Pәndik qúrylghylar bolmaghan song qaytedi endi. Amalsyz birdene ýiretu kerek . Nәtejiyesinde sabaqqa da qyry joq, sharuanyng da jónin bilmeytin, jana tehnologiyanyng iysi múrnyna barmaytyn bolashaq kýzetshi, taksist, qúrylysshy nemese qylmeskerler payda boldy. Qaytpek kerek? Meninshe Ýkimet tez arada myna sharalardy qolgha alu kerek.

1.Elimizdegi mektepterding barlyq enbek kabiynetteri tez arada jabdyqtaluy kerek. Enbek kabiynetterining ózi úldargha eki jәne qyzdargha eki kabiynet arnayy jabdyqtaluy tiyis. Úldargha aghash jәne temir óndeytin stanoktarmen erkin júmys jasay alatyn mýmkindik jasalsyn. Nәtejiyesinde úldar jaghy joq degende jihaz jasap sata alady, odan myqtylary bolashaq injenerler jәne konstruktorlar bolyp shyghady.

Qyzdardyng enbek kabiynetteri tiginshilik pen tamaq jasaudy ýiretetin ashana kabiyneti bolyp jabdyqtaluy tiyis. Bolashaq dizaynerler men tiginshiler mektep qabyrghasynan aq qalyptasa bastauy tiyis. Al as pisirudi mektep jasynan ýiretse kәzirgi qoghamdaghy ajyrasu dep atalatyn qorqynyshty dertting belgili bir dәrejede aldyn alyp, payyzyn azaytady.

2. Auyldyq jerlerdegi mektepterde agrotehnika pәni óz dәrejesinde jýrgizilip, oqu tәjiriybelik alany týgeldey janartylsyn. Mektep qabyrghasynan aq bolashaq sharua qojalyghynyng iyelerin dayyndaugha bolady.

3. Barlyq mektepterde «Robototehnika jәne jana tehnologiya» synyby ashyluy tiyis. Jana tehnologiyadan qalu degen ómirding aghysynan qalu degen sóz. Japoniya siyaqty jana tehnologiyamen-aq әlemdi moyyndatugha bolady. Oghan bizding oqushylardyng qabileti men qarymy erkin jetedi. Tek bala kýninen bauly bilu kerek.

Meninshe mektep salasyndaghy osy ýsh baghyt qarqyndy týrde jýrgizilse elimizdegi júmyssyzdyq pen qylmystyn, ajyrasudyng dengeyin azaytyp qana qoymay ekonomikalyq órleuding irgetasy bolyp qalanatynyna bek senimdimin.

Jәnibek Áliken

Abai.kz