«Auylgha Shәmshi kelipti. Kenen atasyna sәlem bere kelgen eken. Ol auyldyng mәdeniyet ýiinde júrtshylyqpen kezdesu de ótkizetin bolypty» degen sóz kópshilikke lezde taralyp, adamdar ýlken demey, kishi demey ortalyqqa qaray aghyldy. Solardyng qatarynda men de ataqty kompozitordy kóruge asyqtym. Búl 1975 jyly, úmytpasam jazdyng ortasy bolatyn.

Ýlken jolmen auyl irgesinen ótip bara jatyp Shәmshi agha toqsannyng birine kelip otyrghan qart aqyngha sәlem bermey ketudi әbestik dep bilgen ghoy. Áste óner dýldýlin qúrmettegen adam osylay istese kerek-ti.

Áne-mine degenshe mәdeniyet ýiining ýlken zaly adamgha lyq toldy. Zalda otyrghan auyl túrghyndaryna Almatydaghy QazMU-ining filologiya fakulitetining osynda ghylymy praktikada jýrgen studentteri de kelip qosyldy. Bәrimiz qadirmendi qonaqty taghatsyzdana kýtip otyrmyz. Bir kezde mәdeniyet ýiining ýlken esigi ashylyp Shәmshi Qaldayaqov pen ózimiz túryp jatqan Kirov atyndaghy kolhozdyng (qazir Kenen auyly) partkom hatshysy Óken Ádimoldaev ishke kirdi. Osy sәtte zalda otyrghan júrt duyldata qol soghyp qúrmet kórsetti. Olar sahnadaghy oryndyqtargha jayghasyp otyrghan song partkom hatshysy kelgen qonaqty tanystyryp oghan sóz berdi.

Tyndarmandarymen ashyq әngime-dýken qúrghan kompozitor ózining sóz mәiegin tamyza sóileytin sheshendik qyryn da kórsetti. Qoyylghan súraqtargha útymdy jauap berip, keyde júrtty kýldirip te otyrdy. «Ólenning estisi bar, eseri bar» demekshi, óner tuyndylarynyng sapasyna atýsti qaraugha bolmaydy. Óleng aitqannyng bәri әnshi emes, әn shygharghannyng bәri Shәmshi emes qoy, - dedi ol әzildey sóilep. Ózining aldaghy shygharmashylyq josparlary turaly súraghan studentke: - Búl auylgha Kenen atamnyng kenen óneri júghysty bolsyn dep arnayy keldim. Búiyrtsa keleshekte jana әnder dýniyege kele jatar, - dedi óner sanlaghy.

Kompozitormen kezdesu óte әserli ótti. Odan shyqqan adamdardyng jýzderinde kóterinki kónil-kýy bayqalghanday boldy. Ásirese jastar jaghy Shәmshi aghany qaumalap, sózge tartyp, súraqtaryn qoyyp, erkin súhbattasyp jatty. Ol bizben eskertkishke suretke týsuge de kelisti. Kәsiby fotograf bolmaghandyqtan týsken suretting sapasy onshalyqty jaqsy bolmay shyqty. Degenmen býkil elimizge «qazaq valisining koroli» atanghan әigili kompozitormen auyldaghy kezdesu osy bir sarghayghan fotosuret arqyly mәngilik shejire bolyp qala berdi. Ol kezde Shәmshi agha 45 jasta edi. Qamal búzar qyryq jastyng ainalasy ghoy búl jas.

Keyin Shәmshi aghany teledidardan kórdim, búl onyng auyryp jýrgen kezi boluy kerek, óni jýdeu kórindi. Sol syrqattan ol 62 jasynda dýniyeden ozdy. Qazaqtyng mandayyna bitken erekshe daryn iyesi halqyna mәngilik eskirmeytin, ólmeytin tamasha әnderin múragha qaldyryp ketti. Ár qazaqtyng jýreginen berik oryn alghan Shәmshi әnderi әli talay úrpaqty ruhany jaghynan qanattandyryp, ómirlerin quanyshqa bóley bermek.

Ásken Bәtishev, zeynetker

Abai.kz