Әзірбайжан мен Армения арасындағы қақтығыс қазақ жұртын алаңдатып отыр. Үкімет әзірше бейтарап саясат ұстанғанымен Бағдат Әміреев басқаратын Түркі Кеңесі кеше БҰҰ-ның 1993 жылғы қарарына сәйкес Армения жағы Таулы Қарабақты Әзірбайжанға қайтару керектігін ескертті.

Бұл дауға 1991 жылы нәтижесіз араағайындық жасап Қазақстан да араласқан. Соның салдарынан 1991 жылы 20 қарашада Таулы Қарабахта тәуелсіз бақылаушы миссиясымен жүрген Қазақстанның Ішкі істер министрінің орынбасары, бауырымыз, полковник Сайлау Серіков қаза тапты. Ол мінген тікұшақта 22 адам болған. Ешкім тірі қалмады. Тікұшақты армяндар атып түсірген.

1975 жылы 1 тамызда жасалған Хельсинки келісімі Еуропада Екінші жаһан соғысынан кейінгі шекараның мызғымастығын баянды еткен болатын.

1991 жылы 21 желтоқсанда Алматыда ТМД-ны құру туралы қол қойылған шартта да оған мүше мемлекеттер бір бірінің аумақтық тұтастығын танитынын әрі құрметтейтінін мәлімдеген. Достастық шартына Әзірбайжан жағынан президент Аяз Муталибов, Армения тарапынан президент Левон Тер-Петросян қол қойған. Мемлекеттердің қалыптасқан шекарасы мойындалған. Армения болса осы келісімдерді аяққа таптап отыр. Таулы Қарабақпен қоса Әзірбайжанның жеті ауданын оккупациялап алған. Тіпті БҰҰ-ның 1993 жылғы Таулы Қарабақты Әзірбайжанға қайтару туралы қарарына да бағынбайтынын көрсетті.

Таулы Қарабақ Арменияның қолдауына арқа сүйеп, 1988 жылы Әзірбайжан құрамынан шығатынын жариялаған. Сепаратистер өздерін дербес құрылым ретінде көрсеткісі келгенімен іс жүзінде Армениядан жем жеп отыр.

Арменияның болса Ресеймен ымы-жымы бір. 1994 жылы екі тарап та қол қойған Бішкек хаттамасынан кейін қарулы қақтығыстар тоқтатылған. Алайда алты жылға созылған қырқыста 30 мың адам қаза тапты, жүздеген мың жан босып кетті. Енді міне, армяндар 27 қыркүйекте опасыздықпен келісімді бұзып әзірбайжан тарапына оқ жаудыра бастады. Жерін басқыншылықпен тартып алғаны үшін кеудесінде өштік оты маздаған әзірбайжандар қарсы шабуылға шықты.

Біз қазақ жұрты қақтығыстың дереу тоқтатылуын, халықаралық нормаларды өрескел бұзып отырған Армения жағы Таулы Қарабах пен жеті ауданды заңды иесі Әзірбайжанға қайтарып беруін талап етеміз.

Әзірбайжанның аумақтық тұтастығын қолдаймыз. Сондықтан да әлемдік қауымдастықты осы мақсатта бірігуге шақырамыз!

Марат Байділдаұлының жазбасы

Abai.kz