Азаматтық қоғамның дамуы үшін қоғамдық ұйымдардың қосатын рөлі маңызды. Қалыптасқан дәстүр бойынша қоғамдағы салмақты мәселелерді шешіп жүрген қоғамдық ұйымдар мен қозғалыстар және билік институттары арасында азаматтық форум өтті. Нұр-Сұлтан қаласында өткен форум «Қоғам мен мемлекеттің тұрақты дамуы мүддесіндегі әріптестіктің 30 жылдығына» арналды. Қазақстан Республикасы Ақпарат және әлеуметтік даму министрі Аида Балаева өз сөзінде форумның жай ғана мерейтойлық шара емес, жұмысы Қазақстан Республикасы Тәуелсіздігінің 30 жылдығын қорытындылауға арналған маңызды оқиға екенін атап өтті.

Министр форумға бастапқыда жиырмадан астам үкіметтік емес ұйым кірсе, бүгінде бұл Орталық Азиядағы ең дамыған мемлекеттік мекеме болып табылатынын, ол жыл сайын кемінде 150 жаңа қатысушыны толықтыратынын атап өтті. Балаеваның айтуынша, форумды өткізу – бұл қолданбалы идеялар мен бастамалар туып, министрлер мен облыс басшылары азаматтық белсенділермен бірге бірлескен іс-шаралар жоспарын әзірлейтін жұмыс процесі.

Биылғы жылы Қазақстанның Азаматтық форумының жұмысына ЕҚЫҰ, ЮНИСЕФ, ЮНЕСКО сияқты халықаралық ұйымдар қатысқан. «Мен бұл миссияларға сындарлы диалог пен құнды ұсыныстар, өзара түсіністік пен қолдау, адамгершілік пен ашықтық үшін алғыс айтқым келеді», - деді Аида Балаева.

Қазақстанда Азаматтық форум Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың бастамасымен 2003 жылдан бері өткізіліп келеді. Сарапшылар бұл тұғырнама елімізде азаматтық қоғам құруға іргелі үлес қосқанын атап өтті.

Өткен жылы коронавирустық пандемияға байланысты бес күндік форум онлайн режимінде өтті. Виртуалды кездесуге қатысушылар әлеуметтік сала мамандарын ел сұранысы үшін басым мамандықтар тізіміне енгізу, үкіметтік емес ұйымдар (ҮЕҰ) саласында кәсіби көзқарастарды дамыту, экологиялық ағарту, әлеуметтік саланы дамытудың тетіктері сынды тақырыптарды талқылады. мемлекеттік әлеуметтік тапсырыстардың, мемлекеттік органдар, ҮЕҰ және бизнес арасындағы қарым-қатынастардың ашықтығын қамтамасыз ету, цифрландыру деңгейін арттыру. Талқылауға қазақстандық блогерлер мен журналистер, ресейлік сарапшылар мен футурологтар қатысты.

Қазақстанның Азаматтық форумы «үшінші секторды» – құрылымы үкіметтік емес, коммерциялық емес, үкіметтік емес қоғамдық ұйымдардың жиынтығын құрайтын әлеуметтік институтты білдіреді. Дамыған елдерде азаматтық қоғам бүгінде үш құрамдас бөлік түрінде ұсынылып, әрқайсысында жұмыс істейтін негізгі институттарды бөліп көрсетуге болады.

Бірінші сектор – мемлекеттік. Бұл барлық деңгейдегі билік органдары, сондай-ақ кез келген салада, соның ішінде әлеуметтік салада жұмыс істейтін мемлекеттік кәсіпорындар мен ұйымдардың барлық түрлері. Кәсіпорындар мемлекеттің қатысу үлесі басым мемлекеттік және аралас меншік нысандарына негізделген. Екінші сектор – коммерциялық. Бұл пайда табатын үкіметтік емес ұйымдар.

Үшінші сектор, бұл үкіметтік емес ұйымдар, өйткені оған кіретін құрылымдар үкіметтің толық билігі мен өкілеттілігіне ие емес, дегенмен олардың кейбіреулері өз өкілдері арқылы үкіметке ықпал ете алады, тіпті билік функцияларын жүзеге асырады. Мысал ретінде Америка Құрама Штаттарында лицензия беруге құқығы бар оқу мекемелерін келтіруге болады. Сарапшылар бұл «үшінші сектор» азаматтарды қоғамдық өмірге тартудың негізгі құралы екенін алға тартады.

«Үшінші сектор» ұйымдары тәуелсіз, өйткені қызметтің қаржылық көздерінің көптігі оларды мемлекеттен де, бизнестен де салыстырмалы түрде еркін етеді.

«Үшінші секторды» «ерікті қызмет секторы» деп те атайды, өйткені ол еріктілер еңбегін кеңінен пайдаланады. Мәселен, Ұлыбританияда халықтың шамамен 30%-ы аптасына 7 сағатқа дейін волонтерлік қызмет көрсетеді, ал АҚШ-та ересек тұрғындардың 54%-ы апта сайын шамамен 4 сағат еріктілер жұмысын береді. 2009 жылы АҚШ Конгресі Америка Құрама Штаттарының бүкіл тарихында «үшінші сектордағы» жұмыс маңызды рөл атқарғанын және американдықтардың қайырымдылық пен әлеуметтік қамқорлық сияқты әлеуметтік белсенділіктің түрлеріне қатысуын көрсететін «Америкаға қызмет ету туралы» актіні қабылдады. Яғни үшінші сектор мығым даму үшін, алдымен екі сектор жақсы жұмыс істеуі тиіс.

Сарапшылар Қазақстанда азаматтық форум аясында үкіметтік емес және коммерциялық емес ұйымдарды біріктіру «халық үніне құлақ асатын мемлекет» құрудың маңызды тетіктерінің бірі болып табылатынын атап өтті. Аталмыш форумдар елімізде азаматтық қоғамның нық дамуына әсер ететіні анық.

Abai.kz