Ayqynda» 12 mausym kýni jaryq kórgen «Jeti otbasy jylap otyr» atty maqala oqyrmandar tarapynan qyzu qoldau tapty. Tek Almaty qalalyq әkimshiligindegi jauapty azamattar ghana әli kýnge ýnsiz otyr. Osy jerde taghy da nazarlarynyzgha sala keteyik, Almatydan Talghargha qaray salynyp jatqan joldyng Kóktóbe etegin ainalyp óter túsyndaghy kópir búghan deyin typ-tynysh otyrghan júrttyng mazasyn alypty. Aqyry kýndiz-týni jýrgizilgen qúrylys barysynda jeti ýige zaqym kelgen. Solardyng biri – Kazrechka kóshesindegi №67 ýiding shatyry ortasyna týsken. Búl baspananyng iyesi, ýsh balaly jalghyzilikti kelinshek Janakýl Orynbaeva keshe redaksiyamyzgha arnayy kelip, basynan keshken qiyn jaghdaydy bayandap berdi.
– Osynda 1986 jyldan beri túramyn. Bizding kóshede 16 ýy qaldy da, ózgeler ýilerining búzyluyna baylanysty ótemaqylaryn alyp ketti. Kópir salu kezinde jýrgizilgen qazba júmystarynyng saldarynan jer qyrtysy ydyrap, zaqymdanghan ýilerding arasynda birinshi bolyp mening ýiim qúlady.
Mening shaghymyma baylanysty Medeu audandyq tótenshe jaghdaylar bólimining bastyghy Eskendir Baltabekov kelip, 30 sәuirde audan әkimi B.Mahambetke, audan prokurory Sybanqúlovqa, «Almatyjer» MQKM diyrektory B.Qabdyrahmanovqa jәne Jolaushylar kóligi jәne avtomobili joldary departamentining bastyghy V.Merenkovke hat joldap, bizding jaghdayymyzdyng nashar ekendigin habarlaghan. Ókinishke qaray, olardyng birde-bireuinen jóni týzu jauap ala almadym, – deydi shaghymdanushy Janakýl Shamshabekqyzy.
Aqyry Medeu audanynyng әkimi Mahambet Baydalynyng qabyldauynda bolghan Janakýl Orynbaeva el senim artqan azamattan «Mening qolymda biylik joq, sizding ýiinizdi snosqa jiberuge kómektese almaymyn» degen jauap alady. Al 26 mamyrda Kazrechka boyynda qúlaghaly túrghan ýilerdi aralaghan qalalyq jәne audandyq әkimshilikting komissiyasy, búl jerde túru adam ómirine qauipti ekendigin dәleldep, akt jasaydy. Biraq túrghyndardy kóshiru mәselesine kelgende, olar «qyzyl syzyqqa» jatpaytyndyqtaryn aitady.
– Jyraqtaghy jotada qanday qyzyl syzyq boluy mýmkin. Typ-tynysh otyrghan el edik qoy. 50-60 jyldyq tarihy bar ýy iyelerining eshqaysysy osyghan deyin әkim-qaralargha shaghymdanyp, kómek súraghan emes. Jer qyrtysynyng ydyrauynan ýilerimiz jarylyp, aldy qúlaghan son, amalsyzdan aighaylaugha tura keldi, – deydi Janakýl Orynbaeva. – Al eski ýiden qútylghysy kelgenderding qataryndaghy otbasylar bolsa, bayaghyda-aq dau shygharar edik. Kópir salynghaly beri kórmegen qorlyghymyz qalmady. Aqyry ýiimizden ajyray bastadyq. Men ýsh balammen dalada qaldym. Qazir tanystarymdy panalap jýrmin. Qashanghy osylay jýremin?
Qazir Kazrechka kóshesindegi №43 ýide túratyn Áliya Shýkebaevanyng da auyzghy bólmesining qabyrghalary qúlaugha ainaldy. Bólme ishinen tireuler qoyyp, saqtyq ýshin kýnúzaq dalada jýrgen otbasynyng taghdyry eshkimdi alandatpay otyr.
2007 jyly 22 qantarda Almatynyng búrynghy әkimi IY.Tasmaghambetovting qaulysymen Kazrechka kóshesindegi birqatar ýilerding búzylugha jatatyndyghy, sondyqtan olardy tizimdeu qúzyrly oryndargha tapsyrylghan. «Almatyjer» memlekettik kommunaldyq kәsiporny Janakýl Orynbaevagha jer telimining jәne jyljymaytyn mýlkining memlekettik qajettilikter ýshin satyp alynatyndyghyn habarlaydy. «Osyghan baylanysty, siz jer teliminizding jәne ýiinizding qúqyq beretin jәne qúqyghyn kuәlandyratyn qújattarynyzben «Almatyjer» MKK-gha osy eskertudi alghan song keluiniz qajet» degen eskertu alady. Alayda eskertu ayaqsyz qalghany bylay túrsyn, jol salu kezindegi zardaptardan Orynbaeva ýisiz qalsa da, jaghdayyn súraghan jan joq.
– Aldynghy kýni taghy da bir-eki qúzyrly mekemelerding esigin qaqtyq. Olar bizge «nesie alugha kómekteseyik, ýy satyp alyndar» dep aqyl aitty. Sonda sap-sau túrghyn ýilerimizding ótemaqysyn kim tóleydi? Kinәliler nege jauapkershilikke tartylmaydy. Ýilerining astynda qaludan saqtanghandar qazir dalada týnep jýr. Kishkentay balalargha obal boldy, – deydi ýsh balasymen tanystaryn saghalap jýrgen Janakýl Orynbaeva.
Endigi ýmit qala әkimine tirelip túrghanyn jasyrmaghan kóktóbelik túrghyndar Ahmetjan Esimovting búl oqighadan habarsyzdyghyna senimdi. «Ol kisi estise, kóz jasymyzdy kórer edi» deydi.

Jambyl QYRGhYZBAY
«Ayqyn» gazeti 19 mausym 2009 jyl