Aqordada preziydent Qasym-Jomart Toqaev Reseyding jana taghayyndalghan premier-ministri Mihail Mishustindi qabyldady. Keshe Almatyda ótken EAEO premierlerining jiynyn qorytyndylap, talqy jasady. Odaq júmysynyng jay-japsaryn, Euraziyalyq Ýkimetaralyq kenes otyrysynda qabyldanghan qújattar men josparlardy sóz etti.

Resey Premieri óz kezeginde Qazaqstan Preziydentine Vladimir Putinning sәlemin jetkizip, 2020 jyldyng 9 mamyr kýni Mәskeu qalasynda ótetin Jenis kýnine arnalghan sharagha qatysugha shaqyrdy.

«Biz sizderdi 9 mamyrda Mәskeude Jenis kýninde kýtemiz», - dedi Mishustiyn.

Al Qazaqstan Preziydenti shaqyrtudy qabyl alghanyn jetkizdi.

«Jenisting 75-jyldyghyna shaqyrudy ýlken yqylaspen qabyldap, dәl sol kýni Qyzyl Alanda ótetin Jenis paradyn tamashalaugha baramyn. Búl bizding ortaq merekemiz. Men, maydangerding úly retinde, Jenis kýnin toylaugha kóp mәn beremin. Sol kýni birge bolamyz», - dedi Qasym-Jomart Toqaev.

Putinning paradyna qatysu mindet pe?

Álginde Kremli qojayyny qasyna qyruar tilshini toptap alyp, súhbat ótkizgen. Sonda Ekinshi dýniyejýzilik soghystaghy jenisting 75 jyldyghyn toylau taqyryby da sóz boldy.

«Biz soghys jayly faktilerdi búrmalap, Kenes әskerining tarihy jenisin qaralap, ótirikti qosyp, bizdi nasizmmen teng qoyghysy keletinderding auzyn jauyp, ýnin mәngige óshiremiz. Biz olargha búltartpas aighaqtar men tarihy qújattar, filimderdi úsynatyn bolamyz»,- dep sóilegen Putiyn.

Odan sәl búrynyraqta Resey preziydenti 75 jyldyqtyng qúrmetine qolyndaghysy men qorasyndaghy bar qaruynyng tegi jaqsylaryn terip, әskery әleuetin әlemge әigileytin әlemet bir parad ótkizetinin aiqan eken.

Maqúl ghoy, otty qarudyng týr-týrin Qyzyl alanda sappen tizip, әskery parad ótkizu – Kremli iydeologiyasynyng búljymas dәstýrine ainalghaly qashan. Sondyqtan, eren sanamay, «jyldaghysynsha óter» dep qoya salar ma ek. Joq. Búl joly Vladimir Putin «búrynghy bodan elderding basshylarynyng barlyghy Mәskeuge kelip, paradty birge kórui kerek», dep sóilegen.

«Men Sovet odaghynyng joqtyghyna ókinemin. Búl olardyng qúqyghy. Biraq eger bizding memleketaralyq qatynastarymyzdyng býgingi erekshelikterine baylanysty keybir memleket basshylary kelmese, olar ýshin búl ýlken qatelik bolady dep oilaymyn. Sebebi búl olardyng óz Otandarynyng tәuelsizdigi ýshin soghysyp, ómirlerin qighan adamdargha layyqty qúrmet kórsetpeytindigin bildiredi», depti Putiyn.

Sonymen, Putinning pikirinshe eger Sovet armiyasy jaghynda soghysqan nemese búryn odaqtas bolghan, Kremliding shaqyrtuyn alghan elderding basshylary Mәskeuge әskery parad kóruge kelmeytin bolsa – onda búl ýlken qatelik eken. Tipti, soghysta sheyit ketkenderge degen qúrmetsizdik bolady-mys. Sondyqtan, kelu – paryz! Biz osylay dep týsindik.

Putin kimderdi arnayy shaqyrdy?

Keludi mindettep sóilegen Vladimir Putin men Kremli iydeologtary keler jylghy paradqa biraz elding basshylaryn arnayy shaqyryp, ýshbu hat ta joldaghan. Úzyn-sonar tizimdi týgel terip aitpasaq ta, birli-jarymyn sanap shyqtyq. Putin arnayy aityp, әidiktep shyqyrghandar kimder?

AQSh preziydenti – Donaldi Tramty, Soltýstik Koreya kósemi – Kym Chen Yndy, Germaniya kansleri – Angela Merkelidi, Britaniya premieri – Boris Jonsondy, Fransiya preziydenti – Emanueli Makrondy, Týrkiya preziydenti – Tayyp Erdoghandy, Qytay tóraghasy – Shy Jipiyndi, Ýndistan premierin, Pәkistan preziydentin, Izraili premierin, Serbiya preziydentin, Ukraina preziydentin, Chehiya preziydentin, Venesuela preziydentin, Kuba liyderin, Mongholiya preziydentin, Ázirbayjan, Belorusiya, Qyrghyzstan, Ózbekstan, Tәjikstan, Qazaqstan preziydentterin jәne Armeniya premierin shaqyrghan.

Putinning paradyna qazaqtan kim barady? Ótkende әleumettik jelide osy taqyryp qozghalyp, týrli boljamdar aitylghan. Osyghan deyingi Mәskeu paradtaryna Qazaqstannyng búrynghy preziydenti Núrsúltan Nazarbaev baryp jýrgen. Tipti, 2019 jylghy paradqa sheteldik liyderlerden jalghyz Nazarbaev baryp qatysqanyn biz týgili orys aqparaty aitqan.

Búl joly she? 2019 jyldyng qyrkýieginde Núrsúltan Nazarbaev QR Qorghanys ministrin qabyldap, Jenisting 75 jyldyghyna oray әskery parad ótkizudi tapsyrghan.

Týiin. Kremli ýshin Jenis parady – propoganda qúralyna ainalghan. Qazir kóptegen sheteldik liyderler Mәskeu shaqyrghan múnday paradtargha barmaydy. Sebebi, bireu ghana. Resey әlem ýshin agressor el.

Mәskeu jyl sayyn parad ótkizedi. Qyzyl alangha keletin soghys ardagerleri jyl sayyn azayyp, әskery apparattar, úshaqtar, tankiler t.b. kóbeyip keledi. Kremli ótkizetin Jenis parady qúddy súm soghystyng zúlmatyn kórgen qart maydangerlerdi emes, Resey biyligin, Putin әskerining «qúdirettiligin» úlyqtau prosessi ispetti.

Al biz sol Kremli iydeologiyasynyng yqpalyn óz elimizde-aq, kórip-bilip jýrmiz... Onyng dәleli Oraldaghy oy bóten oqshau toptyng qazaqty qyrghan qandyqol diktator Iosif Stalindi úlyqtap, oghan tәu etip, taghzym jasauy! Onyng dәleli, elimizding iri-qalalarynda ótkiziletin «Bessmertnyy polk» aksiyasynda sol Stalinning dәudey portretterining tóbege kóterilui!

Áne, Vladimir Putin erteng 75 jyldyqtyng paradyna keludi mindettegendey sóilep, «kelmesender qatelik jasaghan bolasyndar» dep jatyr.

Maqúl ghoy, sheshimi shyghyp qoyghan búl mәselede biz ózgeriske yqpal ete qoymaspyz. Dese de, dóp kelgende, «dep» qaluymyz kerek-aq! Azdy-kem sarap qyldyq. Úlyqtargha oy tastaghan boldyq...

Abai.kz