Seysenbi, 1 Qazan 2024
46 - sóz 3687 1 pikir 7 Aqpan, 2020 saghat 13:20

"Almatydaghy "baraholkada" sauda toqtap jatyr" dep dýrliktiru kimge tiyimdi?

Álemumettik jelide "Almatydaghy "baraholkada" tauar tausylyp, sauda toqtap jatyr" degen taqyryp qyzu talqylandy.

Men múnyng aldynda: "Bizding ekonomika Qytay ekonomikasyna baylanghan. Ony moyyndau kerek. Bizdegi úsaq-týiek zattargha deyin sol jaqtan keledi. Kómir-sutek shiykizaty sonda baghyttalghan. Birneshe oblystaghy zauyttargha Qytay investisiya salyp otyr. Ondaghy qytaylyq júmysshylar Jana jylyn merekeleu ýshin eline ketken-di. Osyny eskeretin bolsaq, shekara jabylghan jaghdayda importtyq tauarlargha súranys artady. Múnyng arty qymbatshylyqqa úryndyrmay ma? Otandyq ekonomikagha qalay әser etedi?" degen edim.

Qazir "99,9 payyz Qytay tauary 0,01 payyz ózimizdiki", "Qytaysyz ómir sýre almaymyz ba?", "Qytaydyng yqpaly" jәne t.b taqyrypta әleumettik jelining belsendileri oy jarystyryp, pikirlerin ortagha salady. Dúrys-aq...

Shyndyghy, biz óndirushi el emespiz. Qajetti tauardyng basym kópshiligi syrttan keledi. Ony joqqa shyghara da almaymyz. Tipti múnaydyng ýstinde otyrsaq ta janar-jagharmaydyng baghasyn ózimiz rettey almaymyz. Mal kóp. Tórt týlikting eng berekeli kezenindegi sanynan artty. Biraq naryqta etting baghasy sharyqtap barady. Milliondaghan tonna bidaydy eksporttaymyz, alayda ún men nannyng baghasy jylda qymbattaydy. Múny qalay týsinuge bolady? Búghan kim jauap beredi? Qalay týsindiredi?..

Týrli elding tәjiriybesin mysalgha alyp, sóz saptaugha bolady. Mәselen, Izrailidi alayyq. Áriyne IYerusalimge baryp, evreylerding tynys-tirshiligine qanyq bolmasam da, kóz kórgenderding deregine sýienuge әbden bolady.

Qalamger, jurnalist Qaynar Oljay kórgen, bilgenin bylay suretteydi:
"Europagha keregi himiya qoldanylmay ósirgen jemis-jiydek eken, búl orayda súranystyng kóp bóligi Izrailige týsedi. Onda sitrus alqaptary 20 myng gektar jerdi alyp jatyr. Sonyng 14,7 myng gektary jemis berip túr. Árbir týp aghashtan 150-200 keli, sonda әr gektardan 50 tonna jemis jinalady. 600 myng tonna sitrus alynsa, ...180 myng tonnasyn Europagha attandyrady. Germaniyagha, Daniyagha, Gollandiyagha, Fransiyagha, Beligiyagha jәne t.b elderge jemis tiyelip jatqan úzyn-úzyn jýk kólikterin kózimiz kórdi".
Oghan qosa onda jemis-jiydek, bau-baqsha, gýl ósiru, qús ósiru jaqsy damyghan.
Qazirgi uaqytta Izrailide zamanauy ghylymiy-zertteu jәne joghary tehnologiyalyq óndiristik bazasy qalyptasqan. Álemdi auylsharuashylyq salasyndaghy ozyq tәjiriybesimen qyzyqtyryp otyr...

Bәri qalay bastaldy?
HH ghasyrdyng 20 jyldary evreyler jappay ataqonysqa taban tirey bastady. Tayau Shyghystaghy qúmdy, tasty jerlerdi bәdeuy arabtarynan 49 jylgha jalgha alady. Aqyr ayaghy...

1947 jyly 29 qarasha BÚÚ Bas Assambleyasynyng Palestinany bólu jónindegi sheshimi boyynsha 14 myng sharshy shaqyrym jerge iyelik etti.
1948-1949 jyly arab-izraili soghysy, 1967 jyly Mysyrmen bolghan soghys jәne t.b jaghdaydy paydalanghan evreyler jerin keneytti.

Býginde shóleytti dalany ormandy alqaptargha ainaldyrdy. Su tapshylyghyn tamshylatyp suaru әdisin qoldanu arqyly sheship, ónimdilikti arttyrdy. Iә shóldi dalany tiyimdi iygeruding saldarynan auylsharuashylyghy ónimderin eksporttaushy elge ainaldy...

Bizde syltau kóp. Bizge Izraili bolu qayda?! Eng dúrysy, eng onayy syrttan tasu. Onymen kósegemiz kógere me?

Qytaydan keletin tauargha baylanysty sony aitugha bolady. Áy, qaydam, qazir bizding ghana emes, Pekin jahan júrtynyng tynys-tirshiligine әser etip otyr...

P.S. Almatydaghy tauar tapshylyghy ózimizding alyp-satarlardyng tirligine úqsaydy. Qazir Qytaymen shekara ashyq. Senimdi aqparat kózderine sensek, tek Qytaydyng Huawei provinsiyasynyng 14 irili-úsaqty qalalary jabylghan. Basqa provinsiyalarynan tauar ainalymy qalypty jýrude. Sonda "Almatydaghy "baraholkada" tauar tausylyp, sauda toqtap jatyr" dep eldi dýrliktiru kimge kerek, kimge tiyimdi? Múnyng artynda ýlken mýddeler túrghany da anyq... Anyq-qanyghyn jauaptylar anyqtar.

Bizdiki aqty – aq, qarany – qara ekenin aitu. Ary qaray ózderiniz payymdarsyzdar...

Núrlat Baygenjening әleumettik jelidegi jazbasynan

Abai.kz

1 pikir

Ýzdik materialdar