Kýni keshe redaksiyamyzgha Qapshaghay qalasyndaghy №3 orta mektepting diyrektory Saltanat Ahmetova habarlasyp, «Svoboda slova» gazetinin №33 nómirinde jaryq kórgen «Kapshagayskiy insiydent» atty maqalada aitylghan jaylar birjaqty әri esh negizsiz ekenin, sonyng kesirinen mektep újymy men oqushylardyn, ata-analardyng azamattyq abyroylary men qyzmetine núqsan kelip otyrghanyn aitqan edi. Tómende mektep újymynyng atynan redaksiyagha jiberilgen mәlimdemeni nazarlarynyzgha úsynyp otyrmyz. Mәlimdeme atalghan gazette sóz bolghan jaghday egjey-tegjeyli bayandalghan.

«Abay-aqparat»

Qapshaghay qalasyndaghy  «№3 orta

mektep mektepke deyingi shaghyn

ortalyghymen» MM-ning újymy atynan

Mәlimdeme

Kýni keshe redaksiyamyzgha Qapshaghay qalasyndaghy №3 orta mektepting diyrektory Saltanat Ahmetova habarlasyp, «Svoboda slova» gazetinin №33 nómirinde jaryq kórgen «Kapshagayskiy insiydent» atty maqalada aitylghan jaylar birjaqty әri esh negizsiz ekenin, sonyng kesirinen mektep újymy men oqushylardyn, ata-analardyng azamattyq abyroylary men qyzmetine núqsan kelip otyrghanyn aitqan edi. Tómende mektep újymynyng atynan redaksiyagha jiberilgen mәlimdemeni nazarlarynyzgha úsynyp otyrmyz. Mәlimdeme atalghan gazette sóz bolghan jaghday egjey-tegjeyli bayandalghan.

«Abay-aqparat»

Qapshaghay qalasyndaghy  «№3 orta

mektep mektepke deyingi shaghyn

ortalyghymen» MM-ning újymy atynan

Mәlimdeme

Bizding sizderge mәlimdeme jazuymyzgha 2011 jylghy 22 qyrkýiekte respublikalyq «Svoboda slova» gazetining №33 nómirinde «Kapshagayskiy insiydent» atty maqalanyng jariyalanuy sebep bolyp otyr.  Maqala negizsiz shaghymnyn  negizinde birjaqty baghytty ústana otyryp jariyalanuyn býkil mektep újymynyng atyna jaghylghan kýie dep esepteymiz. Sonymen birge salmaghy auyr  últaralyq mәsele sóz bolghan múnday maqalany jauapsyzdyqpen, jurnalistik sauatsyzdyqpen birjaqty pikirdi tyndap qana baspasóz betine jariyalaghan maqala avtory - A.Kubayjanovty Zang aldynda jauap beruin talap etemiz. Maqalada bizding mektebimizde oqyghan Hodykina Polinanyng anasy V.V.Hodykina mektepte «nasionalistik tәrbiye» berilip jatyr, sonday-aq Polinagha mektepte qysym kórsetildi. Sol sebepti basqa mektepke auystyrugha mәjbýr bolghanyn aitady.   Mәseleden sizderdi habardar etu ýshin sizderge bolghan jaydy basynan bastap bayan etemiz.

Hodykina Polina 2006 jyly №3 orta mektebining 1-synybyna  qabyldanghan. 3-4-synypta jetekshilik etken  G.Rahimova Polinanyng belsendiligine  erekshe kónil bólip, oghan qosymsha qyzyqty materialdarmen júmys isteuge tapsyrmalar berip otyrghan jәne ony synyptaghy oqushylardyng aldynda kótermelep, synypta ótkizilgen  is-sharalargha jýrgizushi etip otyrghan.  Áytse de Polinanyng mektep qabyrghasynda tәrbie alyp, ortagha beyimdeluine anasy V.V.Hodykinanyng keri yqpal jasaytyndyghyn eskertti. Hodykina Polinanyng anasy Viktoriya Viktorovna 2009 jyldyng 3 jeltoqsanda Qapshaghay qalalyq «Núr Otan» HDP -nyng filialyna shaghym hat týsiredi. Shaghymda synyptastary: Erimbetova Aysúlu, Eleubekova Shynardyng Polinanyng kóniline tiyetin sóz aitqany ýshin  shara qoldanuyn talap etken. Osy shaghymgha baylanysty jasalghan jinalysta ushyqqan mәselening taghy da naqty sebebi  anyqtaldy.  Erimbetova Aysúlu men Eleubekova Shynargha  Polinanyng ózi  balaghat sózder aitqan. Búl turaly osy eki oqushynyng týsiniktemelerinde bayandalghan.  Alayda jasalghan jinalysta aryz iyesi V.V.Hodykina Erimbetova Aysúlu men Eleubekova Shynardyng ata-analarynyng jәne ózderining súraghan keshirimderin qabyl alyp, keshirimin bergen. Keshirim beretindigi jayly  V.V.Hodykinanyng jazghan týsiniktemesi de bar.

2010 jyldyng qyrkýiek aiynda 11-synyp oqushysy Abiykenova Nazymnyng bergen týsiniktemesinin  negizinde 5 «Á»  synyp oqushysy Hodykina Polina men onyng anasy V.Viktorovna ekeui onyng synyptasy Túrysbek Rauandy júlqylap túrghan sәtinde arashagha týsken Nazymgha Polinanyng anasy: «Sen búl jerge aralaspa, Ya ego otpravlu v stepi, gde jily vashy vonuchie predkiy»-degen auyr sózder aitqan. Solay bola túrsa da, V.Viktorovna ózining búl is-әreketin ózi aitqanday últshyldyq kózqarasqa balap túrghan joq.

Mektep újymyndaghy pәn múghalimderi de Polinany qazaq tiline baulyp,  til ýirenuge degen qúshtarlyghyn keneytip, mektep ishilik, qalalyq «Memlekettik til - mening tilim» atty mәnerlep oqu sayystaryna qatystyryp, jýldeli oryndardy iyelenuine mýmkindikter tughyzdy.  Eger Polinanyng anasy aityp otyrghanday, bala shettetilip, últshyldyq kózqaras tuyndasa, mektep basqa balalardyng aldynda onyng mereyin asyrar ma edi? Polina mekteptegi  basqa últ ókilderinin  ishinen kópshilik ortagha beyimdelip, memlekettik tilde óz oiyn erkin jetkizuge daghdylansyn degen  maqsatpen týrli sayystargha qatystyrylyp otyrdy. Eger sayystargha qatystyramyz desek, dayyn túrghan ózge de últ ókilining balalary da barshylyq edi V.Viktorovnanyng oiyndaghyday Polinagha qarsy kózqarasymyz bolghanda qyzy Polinany múnday sayystargha qatystyrar ma edik?

Metep ishilik is-sharalargha synyppen qatysqanda, býkil synyp ata-analary birynghay kiyinuge  niyet bildirip, óz balalaryn birdey kiyindirse, V.Viktorovna qyzy Polinany basqalardan joghary bolu kerek dep eseptep, mektepishilik erejege baghynbay ózgeshe kiyindiretin. Synyptaghy qyzdar shashtaryna tu týstes kógildir bantik taghamyz dep bir sheshimge kelgende, Polinanyng anasy taghy qarsylyq kórsetip, alynghan tu týstes kók bantikti qyzynyng shashynan sheship, býkil oqushylardyng kózinshe qoqys konteynerine laqtyryp ketken. Súraq: kókireginde patriottyq sezim bar azamat tu týstes bantikti býkil mektepti kemsitken týrde qoqysqa tastar me edi?... Oqushyny enbekke baulu, olardyng tughan jerge, tabighatty ayalaugha degen ystyq sezimderin oyatu maqsatynda jasalatyn is-sharanyng biri senbilikti: «Bireuding qoqysyn tazalau»-dep esepteytin  ol Polinany senbilikterge eshqashan qatystyrghan emes. «Qazanda ne bolsa, shómishke sol ilinedi» nemese  «Kókek óz atyn ózi shaqyrady» demekshi V.Viktorovnanyng ózining oiy jәne әrbir әreketi últshyldyqqa sayyp túrghan joq pa?..

2011 jylghy 14 qantarda V.V.Hodykinanyng tarapynan «Núr Otan» HDP-nyng qalalyq filialy men qalalyq prokuraturagha týsirilgen shaghymda V.V.Hodykina mektebimizde «últshyldyq kózqarastar kórinis berude»-dep jazady. Osy shaghym boyynsha jasalghan jinalysqa pәn múghalimderi men synyp ata-analary, «Núr Otan» HDP-nyng qalalyq filialynyng tóraghasy E.Eshmúhanbetov jәne mektep diyrektory S.Ahmetova, diyrektordyng tәrbie isi jónindegi orynbasarlary, mektep psihologtary qatysty. Osy jinalysta V.V Hodykina Polinany mazaqtaghan synyptastarynyng is-әreketin «últshyldyqtyng bastapqy kórinisteri» - dep aitty. Osy sózge baylanysty ata-analar tarapynan qoyylghan: «Polina  balalargha «skotina, baran, mal»-dep aitqan sózin qalay týsindiresiz degen mazúndaghy súraqtaryna Polinanyng anasy: «Eto toliko detskie shalosti, mejdu detimy vsyakoe byvaet» - dep jauap berdi. Alayda osy berilgen jauapqa kónilderi tolmay:  «Sonda basqa balanyng aitqan sózi «nasionalizm» bolyp tabylady da, Polinanyng aitqan sózderi «detskie shalosti» bolghany ma?» - degen súraghyn V.Viktorovnanyn  jauapsyz qaldyruy  basqa  ata-analalardyng ashu-yzasyn tudyrdy. Sol kezde ata-analar búl mәseleni ayaqsyz qaldyrmay, V.Viktorovnanyng osy sózine jauap beruin talap etken kezde,  mektep әkimshiligi ata-analardy sabyrlylyqqa shaqyrghan. Osy shaghym boyynsha 2011 jylghy  21 qantarda 2-jinalys bolyp ótti. Búl jinalystyng barysy hattamada tolyq kórsetilgen.  Jinalys sonynda Polinanyng anasy - V.V.Hodykina óz aryzynda kórsetilgen mәselege  keshirim bergenin aitty.

Búl mәselening bayybyna ýnilip qarasaq, Hodykina Polinanyng anasy balalardyng arasyndaghy bolghan býgin renjisip, erteng tatulasatyn jaghdaylardy ýdetip, ushyqtyryp «jasandy shiyelenis» tudyryp otyr. Múnday jaghdaylar Polinanyng bolashaqta minez-qúlqyna paydasynan góri ziyanyn tiygizedi dep janashyr anasy oilamas pa eken?..

2010-2011 oqu jylynda azamattardyng Zang aldyndaghy qúqyqtaryn oqushylarymyzdyng sanasyna siniru maqsatynda mektebimizde «Qazaqstan Respublikasy azamattarynyng qúqyqtary men mindetteri» atty taqyrypta disput ótti. Oghan Qapshaghay qalasy prokurorynyng agha kómekshisi Á.Ádilbekov, ardager ústaz Rahat Qabyltayúly qatysty. Onda 5-11-synyp oqushylary  óz qúqyqtary  men  mindetterin jәne  tabighat  tazalyghyn qorghau, sonymen birge dostyqtyng jasqa, últqa, jynysqa bólinbeytini jayly sóz boldy. Onda mektebimizding ardager ústazy R.Qabyltayúly: «Elimizdegi beybitshilikting orny qogham damuynda ýlken ról atqaratynyn aita kele,  qazaqtyng keng peyili últaralyq arazdyqtargha jol bermeydi» - dedi. Kezdesu barysy óte qyzyqty bolyp ótti.  Mektebimizde últaralyq tatulyqty nasihattaytyn  birneshe shara bolyp ótti. Aytar bolsaq, 5ә synybynda «Bizding Otanymyz - Qazaqstan», P.Hodykina jýrgizushi bolghan «HHI ghasyr oqushysy» taqyrybynda intellektualdy oiyn ótkizildi. Búghan Polinanyng anasy da qatysyp, rizashylyghyn aitty. Sonymen qosa, mektebimizding ózge últ ókili oqushylaryn qatystyra otyryp,  «Dostyq últqa bólinbeydi!» taqyrybynda konferensiya bolyp ótti.  Mektebimizding ústazdary tarapynan oqushylarymyzgha elimizdegi beybitshilikting el damuynda alar ornynyng zor ekendigin әrqashan nasihattap otyrady.

Jurnalist Asqar Kubayjanov mektep diyrektorymen telefon arqyly habarlasqanda, mektep diyrektory S.Ahmetova: «Siz tek birjaqty kózqarasta qalmau ýshin mektepke keliniz de, basqalardyng da pikirin tyndap, mәselening aqiqatyna kóz jetkiziniz» degen. Biraq jurnalist kelgen joq. Ol Polinamen birge oqyghan synyptastarynyn, olardyng ata-analarynyn, oghan sabaq bergen pәn múghalimderining pikirlerin tyndap,  eki jaqty kózqarasty saraptap, asyqpay sheshim qabyldauy kerek edi.

Tek V.Viktorovnanyng pikirimen ghana sanasyp túrghan synarjaq jurnalisting qanshama týlek úshyryp otyrghan bir eldi-mekenning qarashanyraghyna qara kýie jaghugha qúshtarlyghyn qalay baghalaugha bolady? Qyryq jyldyq tarihy bar qara shanyraqta qansha ústaz qyzmet etip jatyr, qansha ústaz zeynetkerlikte otyr, qansha ústaz qala, oblys kólemine kóterilip enbek etip jatqandary bar, úshqan týlekter elimizding týkpir-týkpirinde qoghamymyzdyng damuyna óz ýlesin qosyp jatyr.

Qarshaday qyz Polinananyng osynday ýlken újymgha aiyp taghugha úrynarlyqtay,  jas jýregin sonshalyq qaraytatynday sebepter joq.  V.Viktorovnanyng aitqanynday «detskie shalosti» «balalyq tentektiktin» saldaryn últtyq mәselege sayatynday balanyng óresi jete qoymas dep oilaymyz.  Búl V.Viktorovnanyng basqa oimen basqaday paydasyn iske asyru maqsatynda Polinanyng synyptastarymen uaqytsha balalyq qaqtyghysyn paydalanyp otyr-au degen oidamyz...

Mektep diyrektory

S.Ahmetova

"Abay-aqparat"

Polina hochet govoriti na kazahskom. Kogo eto razdrajaet?

Priznatisya, my byly udivleny, kogda dvenadsatiyletnyaya devochka vstretila nas frazoy: «Pochemu vy ne govoriyte na kazahskom yazyke? My vedi ne pod Ryazaniu jiyvem. My jiyvem v Respubliyke Kazahstan». Uezjati iz strany Hodykiny nikogda ne sobiralisi. Zdesi nasha rodina y basta, govoryat oni. Jena, dochi y vnuchka voennogo iskrenne ne ponimait, pochemu ony doljny byti na osobom polojeniy - za dvadsati let nezavisimosty russkoyazychnomu naselenii respubliky pora opredelitsya. Libo ty prinimaeshi novye pravila igry y schitaeshi Kazahstan svoim otechestvom, libo - chemodan, vokzal...

«Vinovnisa» kolonizasiiy

Osenniy nasional-patrioticheskiy marafon zastavil mnogih vzglyanuti na «igry patriotov» po-drugomu. Odny pakuyt chemodany, drugie otnosyatsya k podobnym demarsham s yumorom, tretiy stroyat konspirologicheskie teoriy y uchat kazahskiy yazyk.

V 65 kilometrah ot Almaty - v Kapshagae semiya Hodykinyh gotova podpisatisya pod kajdoy bukvoy «pisima 138», ot kotorogo uje otkrestilisi mnogie «tvorcheskie intelliygenty». Raz po Konstitusiy gosudarstvennyy yazyk - kazahskiy, nado im vladeti. Skazano - sdelano: v try goda Polinu Hodykinu otdaly v detskiy sad s kazahskim yazykom obucheniya «Gulder». Ponachalu, priznaetsya mati devochky Viktoriya Hodykina, bylo trudno - rebenok obshalsya na neponyatnom yazykovom «viynegrete». Bukvalino cherez polgoda polojenie izmenilosi: dochka zagovorila na yazyke Abaya. Vospitately detskogo sada nauchily Polinu ne toliko razgovornoy rechi, no y chitati y pisati.

S prihodom rebenka v shkolu № 3 goroda Kapshagaya, odno iz stareyshih uchebnyh zavedeniy, situasiya kardinalino izmenilasi. Dlya nachala rodstvenniky stolknulisi s nejelaniyem shkolinoy administrasiy prinimati Polinu v pervyy klass. Lishi blagodarya proteksiy vospitateley detsada «Gulder» uchiytelya poshly na ustupki. No y zdesi, vidimo, do konsa ne ponimaya - zachem russkoy uchitisya v kazahskoy shkole - ustroily ey dvuhchasovoy ekzamen. Formalinogo povoda dlya otkaza ne nashlosi. Do chetvertogo klassa vse shlo gladko - pochetnye gramoty, v tabele odny pyaterki. S nachalom novogo uchebnogo goda nachalisi novye problemy. Viktoriya Hodykina uverena, chto travlya ee rebenka nachalasi s popustiytelistva rukovodstva y lichno klassnogo rukovodiytelya:

- V techenie dolgogo vremeny rebenok podvergalsya napadkam po nasionalinomu priznaku. Odnoklassniky govorily ey - ty russkaya y delati tebe zdesi nechego. Ejednevnye oskorbleniya y draki. Polinu zaprosto mogly spustiti s lestnisy ily udariti. Ya neodnokratno obrashalasi k diyrektoru shkoly, zavucham. Ih otvety na moy prosiby vzyati situasii pod kontroli porajaly svoim bezrazlichiyem: «Oy, nu davayte ne budem ob etom», «ne nujno eto nikuda vynositi», «chto my sdelaem, eto je deti» y t. d.

Mne prihodilosi postoyanno napominati iym, chto diskriminasiya po naspriznaku ugolovno-nakazuemoe delo. Obuchenie v kazahskoy shkole ne blaji, a elementarnoe jelanie integrirovatisya v sovremennoe kazahstanskoe obshestvo.

Vse sily pedagogicheskogo kollektiva byly brosheny ne na ustranenie prichin konflikta, a na to, chtoby ne vynositi «sor iz izby». Na moi dochi okazyvaly psihologicheskoe davleniye: «ne govory mame, a to ona posedeet, u nee vypadut volosy, ona zaboleet y umret». K uchenikam, kotorye ustroily pressing, mer prinyato ne bylo. Doshlo do togo, chto v odnom iz razgovorov s zavuchem mne pryamo zayavili: «A chto vy hoteli, gody kolonizasiy ne proshly darom, my terpely y vy terpiyte. Mojet byti, vam zabrati rebenka y uehati?» Y eto slova pedagoga! Polina, po mnenii uchiyteley, doljna stati «kozlom otpusheniya» za to, chto Kazahstan vhodil v sostav Sovetskogo Soiza. IYmenno ona yavlyaetsya vinovniysey kolonizasiy strany.

Ne vstretiv ponimaniya v shkole, Viktoriya obratilasi v kapshagayskiy filial partiy «Nur Otan». Posle gnevnogo telefonnogo zvonka y sennyh ukazaniy, rozdannyh na vneocherednom sobranii, strasty vokrug devochky uleglisi. Rukovodiyteli filiala partiy vlasty lichno poobeshal derjati situasii pod kontrolem. Slovom, mnogonasionalinaya strana, mejnasionalinoe soglasie y prochee.

Zapasa tolerantnosty hvatilo nenadolgo. Sverstniky Hodykinoy-mladshey s novoy siloy prodoljily svoy detskie «shalostiy». Mati neudobnoy uchenisy byla vynujdena obratitsya v gorodskui prokuraturu. Odnako po proshestviy nekotorogo vremeny ona poluchila formalinui otpisku za podpisiu zamestiytelya prokurora Kapshagaya Uskembaeva: «Vashe obrashenie o prityazaniyah v otnosheniy vashego rebenka uchenikamy sredney shkoly № 3 g. Kapshagay prokuraturoy goroda s provedeniyem proverky rassmotreno. V hode proverky po dovodam, ukazannym v vashem obrashenii, podtverditi fakt prityazaniy vysheukazannoy shkoly po otnoshenii k vashey dochery ne predstavlyaetsya vozmojnym. V etoy svyazi, osnovaniy dlya prinyatiya mer prokurorskogo reagirovaniya ne iymeetsya (vydeleno avtorom)».

Patrioticheskoe ochkovtiratelistvo

V rezulitate psihoemosionalinogo napryajeniya Polina k 11 godam zamknulasi v sebe, svela do minimuma obshenie s odnoklassnikami, naotrez otkazyvalasi uchastvovati v lubyh shkolinyh meropriyatiyah. Daje za partoy ona predpochitala siydeti odna. Pyatyy klass dlya kapshagayskogo lingvisticheskogo fenomena - devochka otlichno znaet angliyskiy, izuchaet arabskiy, a kazahskiy dlya nee rodnoy - stal opredelyayshiym. S prihodom novogo diyrektora polojenie ne izmenilosi, no izmenilosi otnoshenie k «ne patriotu» svoey strany Hodykinoy - ee nachaly «prorabatyvati». Polina Hodykina otkazalasi uchastvovati v ocherednom subbotniyke, obiyasniv eto tem, chto u nee v eto vremya dorogostoyashie kursy arabskogo yazyka. Odnako, po mnenii administrasii, eto ne povod dlya propuska «jiznenno vajnogo» sobytiya. Noshenie golubogo banta y uborka territoriy - vot vysshee merilo proyavleniya patriotizma y lubvy k rodiyne, a zlostnaya narushiytelinisa onyh ustoev doljna byti nakazana.

Bylo provedeno obsheshkolinoe sobraniye, gde otlichilsya predstaviyteli prokuratury. On, vidimo dlya bolishey naglyadnosti, vychertil diagrammu, pervym punktom kotoroy bylo neposlushaniye, a poslednim - popadanie nesluha v turimu.

- Na sobraniy ona zayavila, chto ee znanie arabskogo yazyka priyneset strane bolishe polizy, chem sobiranie ispolizovannyh shpriysev pod oknamy shkoly. Rebenok, s treh let govoryashiy na gosudarstvennom yazyke, vyrosshiy sredy kazahov, vospitannyy v uvajeniy k kuliture y istorii, poluchil glubokui psihologicheskui travmu. Komu eto nujno? - ne ponimaet mati devochkiy.

Itog nasionalino-patrioticheskogo eksperiymenta nad docheriu byvshego voennoslujashego voorujennyh sil Respubliky Kazahstan Viktoriy Hodykinoy pechalen. Polinu prishlosi perevesty v druguy shkolu: s russkim yazykom obucheniya. Gde ona stolknulasi s neojidannoy dlya sebya problemoy - neznaniyem yazyka. Teperi semie prihoditsya nanimati repetitorov, chtoby hoti kak-to «podtyanuti» vnezapno «provalivshiysya» predmet:

- Po-russky Polya obshalasi toliko doma - so mnoy y babushkoy. Teperi my ocheni boimsya, chto ona «poteryaet» kazahskiy yazyk. My pokupaem ey kazahoyazychnuy pressu, smotrim peredachy na kazahskom yazyke, no etogo odnoznachno malo.

Viktoriya Hodykina zadaetsya voprosom: dlya chego sushestvuet gosudarstvennaya programma po podderjke y razvitii gosudarstvennogo yazyka? Dlya chego, a glavnoe - dlya kogo «bolishie dyadeniki» ejednevno so stranis gazet y ekranov televizorov govoryat o yazykovyh problemah? K komu obrashaitsya nasional-patrioty vseh mastey s trebovaniyem izuchati kazahskiy? Esly pod zvuky dombry y koney, nesushihsya po stepy k zakatu, detyam budut «vtirati ochkiy», to daleko my ne uydem, uverena ona.

- Kogda «agashki» so stranis gazet trebuit deneg na razvitie gosudarstvennogo yazyka, my udivlyaemsya. Vedi trebuetsya toliko jelanie y terpeniye. Ya voobshe schitai, chto oshibochno razdelyati shkoly na kazahskie y russkiye. S detstva nujno obuchati detey vmeste, togda glyadishi, nasha dvadsatiyletnyaya molodeji y govorila by normalino na vseh yazykah. Vopros otpal by sam soboy, - schitaet glava semiy Tamara Hodykina, babushka Poliny.

Nichego ne bylo, no vinovnye nakazany

My svyazalisi s diyrektorom sredney shkoly № 3 Saltanat Ahmetovoy, chtoby ona prolila svet na konfliktnui situasii. Uznav prichinu interesa k ee persone, Ahmetova srazu zayavila, chto na doljnosty ona chuti bolishe goda, a problemy s Hodykinoy nachalisi zadolgo do nee. Pry etom ona dobavila - v shkole pomimo vozmutiytelya spokoystviya obuchalisi y obuchaytsya predstaviytely drugih nasionalinostey y s nimy situasiya normalinaya. Poetomu pridavati nasionalinyy okras uhodu rebenka iz shkoly ne stoiyt. Eto, uverena diyrektor, vybor rodiyteley. Zahotely - pereveli, ne zahotely - ostavili. Krome togo, Polina Hodykina - devochka bolishaya, s detstva zanimaetsya karate. Mogla y sama kogo hocheshi udariti. Nu a esly chto y bylo, tak eto deti, chto s nih vzyati.

Na pryamoy vopros, chto je vse-taky proishodit v stenah shkoly, g-ja Ahmetova otvetila dovolino-taky rasplyvchato. Nachala ona s togo, chto rukovodstvo uchebnogo zavedeniya polnostiu podderjivaet politiku preziydenta. A chto do ostalinogo, to po rezulitatam prokurorskoy proverky byly provedeny sobraniya, vinovnye «rasstrelyany», shkolinikam y pedagogam obiyasnily nedopustimosti podobnyh deystviy.

Strannyy otvet - esly nichego ne bylo, za chto nakazan klassnyy rukovodiyteli? Vmesto obiyasneniya Saltanat Ahmetova lubezno predlojila vstretitisya s gorodskim aktivom y obsuditi neudobnui «temu» soobsha.

Vprochem, mejdu strok diyrektor dala ponyati, chto semiya Hodykinyh vinovata sama. Deskati, v slojivshihsya usloviyah kazahskiy yazyk nado ne uchiti, a lubiti ego y im voshishatisya. Jelatelino na rasstoyaniiy...

Skolizkaya tema

Kapshagayskiy variant «filologicheskoy» tragediy mojet stati presedentom v masshtabah vsey strany. Po uje slojivsheysya tradisiy prosess ovladeniya kazahskim yazykom russkoyazychnymy sootechestvennikamy protekaet po opredelennym ssenariyam. Pervyi: rodiytely rebenka, «nakachennye» patrioticheskoy ritorikoy, otdayt ego v kazahskie yasly y poluchayt svoe chado cherez polgoda obratno - on portit pokazately y narushaet uchebno-vospitatelinyy prosess. Y vtoroy - kazaho¬yazychnogo russkogo prepodnosyat v kachestve nekogo chuda, gordyatsya im y vystavlyayt ego kak obrazes gramotnoy nasionalinoy politiki. Maye Veronskoy, vedushey programmy «Tansholpan» na kazahskom yazyke, v otlichie ot Poliny Hodykinoy povezlo:

- Ya sama okonchila kazahskui shkolu-gimnazii № 12 v Almaty y mogu skazati, chto ko mne bylo osoboe otnosheniye. Mne popalisi zamechatelinye uchiytelya, kotorye menya lubili, y voobshe v shkole menya vse chuti ly ne na rukah nosili. Skaju bolishe: zachastui ya stalkivalasi s tem, chto uchiytelya pytalisi sdelati mne kakiye-to poblajki, pomochi, dati bolishe, nejely drugim uchenikam. Y ya vsegda govorila: ya takaya je uchenisa, kak y vse, y ne hochu k sebe osobogo otnosheniya. O shkolinyh vremenah ya vspominai s osobennoy teplotoy. Mojet byti, poetomu mne kajetsya, chto situasiya, kotoraya proizoshla v Kapshagae, prosto ne mogla iymeti mesto.

Izvestnyy kazahoyazychnyy publisist Gerolid Beliger, k kotoromu v voprosah yazyka apelliruit kak k istiyne posledney instansii, udivlen y vozmushen ravnodushiyem kapshagayskogo shkolinogo nachalistva:

- Ya sam vyros v aule y ploho govoril na russkom do vtorogo kursa instituta, situasiya Poliny mne znakoma ne ponaslyshke. No ya nikogda ne stalkivalsya s «kosymi» vzglyadamy kazahov v moy storonu, ya byl gordostiu kazahskoy shkoly, menya podbadrivaly y gordilisi mnoy. Esly russkuy devchonku, kotoraya s udovolistviyem uchit yazyk, v chem-to obvinyait, to eto krayne pechalinoe yavleniye. Zdesi trebuetsya reshiytelinoe osujdenie vseh vinovnyh. V konse konsov, vse my grajdane byvshego Sovetskogo Soiza.

Predsedateli dviyjeniya «Ult tagdyry» Dos Kushim uveren, chto v pervui ocheredi vinovat pedagogicheskiy kollektiv shkoly. Situasiya vokrug Poliny Hodykinoy tragichna, no delati iz nee daleko idushih vyvodov ne stoiyt:

- Ya znaiy sotny detey ne kazahov, kotorye obuchaytsya v kazahskih shkolah, znai tysyachy russkoyazychnyh studentov, obuchayshihsya na fakulitetah kazahskoy filologiy - y ny odin iz nih ne stalkivalsya s problemamy ushemleniya ih prav. Mne kajetsya, chto kapshagayskiy insiydent - edinichnyy sluchay.

Obshestvennyy deyateli polagaet, chto prichinoy konflikta stal ne nasionalinyy vopros, a elementarnaya podrostkovaya agressiya y proschety vzroslyh v vospitaniy detey. Luboe nesootvetstvie obsheprinyatym standartam mojet stati miysheniu dlya sovremennoy molodeji. No govoriti o podobnyh «skolizkiyh» temah stoiyt. K sojalenii, russkoyazychnaya pressa staraetsya oboyty nasvopros storonoy, schitaet Dos Kushiym. Jurnalisty predpochitait libo otsiydetisya v storonke, libo sochinyait deklarativno-pompeznye statiy o velichiy yazyka. Y prichina, po mnenii D. Kushima, zdesi sleduishaya:

- Mejetnicheskaya tematika trebuet ot cheloveka opredelennoy pozisii. Kak pravilo, prihoditsya vybirati tu ily inui storonu - libo ty za, libo ty protiyv. Dlya mnogih iz pishushey bratiy pryamaya podderjka gosudarstvennogo yazyka svyazana s psihologicheskim vyborom - poymut ily net etu pozisii chitateli. Eto bolezni sovetskogo perioda, kogda kazahskiy byl vtorosortnym yazykom. Standartnaya replika zvuchit pribliziytelino tak - my vse za razvitiye, no postepennoe, kogda-nibudi samo ustakanitsya. No, izviniyte menya, proshlo uje dvadsati let s momenta obreteniya nezavisimosty - pora by y opredelitisya. Dlya resheniya yazykovyh problem dostatochno sdelati pervyy shag - ponimanie situasii, a ne kivati na otsutstvie metodik izucheniya, slovarey y t. d.

«Svoboda Slova», №33 (328)