(derekti әngime)

Ispaniyanyng Reus qalasy. 1852 jyl. Shoyyn qúyshy Gaudidyng shanyraghyna besinshi úl keldi. Ákede es joq. Quanyshty. «Antoni» bolsyn esimi. Búl Kataloniyanyng atyn әlemge әigileytin úl bolady. Áke jýregi osyny sezinedi.

Kishkentay Antony әke janynan qalmay er jetti. Shoyyn qúydyng sheberi – әke kәsibin jete-aq mengergen. Ol shoyyn men tas, temir men qysh ýilesimdiligin izdedi. Qorshaghan ortanyng ózi qiyalgha suret qospay ma? Romantizmning de bir lebi esken osy jyldarda sәulet óneri janashyl baghytqa  auysqan.

Áke – balagha synshy. Ol Antoniyding dýniyege basqa ólshemmen qaraytynyn anghardy. Kenistikti geometriyalyq ólshemmen ýilestiruge tyrysady. Sondyqtan da bilimsiz, ózi siyaqty  qarabayyr shoyyn qúyshy sheber bolyp qaluy mýmkin.

Ol eng әdemi ýiin satyp, Antonidy Barselonadaghy sәuletkerlik oqugha jiberdi.

Antony tek student bolyp qalmay qala sәuletshilerimen qoyan-qoltyq júmys istedi. Esimi erte el auzyna ilikti. Barselonadaghy Siudadel sayabaghyn kórkemdeu, Mariya Monserattyn kapellasyn, Koroli alanynyng jobasyn jasady. Studenttik jyldar óte shyqty.

– Men myna diplomdy әzirshe kimge berip túrghanymdy týsine almaymyn, - dedi dekan. – Álde esuas sәuletshige, әlde danyshpangha...

Ol ómir suruge asyqty. Antonidyng qiyaly tym biyik edi. Ol qarapayym qúrylys materialdarymen birge shoyyn órnekterdi ýilestirdi. Tas órimdi arab sәuletimen úshtastyrdy. Týsiniksiz sәuletshining tuyndylaryn tany bilude qiyn edi. Biraq ony taghdyr kәsipker Guelemmen kezdestirdi. Graf Guelem Antony jobalaghan ghibadathanalar men aqsuyekter ýiin salugha demeushilik jasady. Biraq ekeuining de úpayy týgel edi. Biri talantyn daralasa, ekinshisi bayyghan ýstine bayy týsti.

Ispaniya koroli ghajayyp sәulet ónerining iyesimen jýzdeskisi keldi. Biraq Antony Gaudiyding adam tózgisiz minezi, qalay bolsa solay kiyinip jýretinin estiytin de, boyyn jiyirkenish biyleytin. Juynbaytyn da desetin.

Nege? Ghashyqtyq derti eken. Kataloniyanyng eng súlu, eng bilimdi qyzy onyng mahabbatynan bas tartypty. Endi oghan bar sezimi men ónerin tas pen shoyyngha, mәrmәrgha salu ghana qalghan.

Koroli bas shayqady. Áyelge bola sezimnen bas tartugha bola ma? Degenmen, kóru kerek.

Ol Barselonanyng baghyn ashqan Bellesguard ýiine, Sagrada Familiya hramyna, Astorg sarayyna súqtana qarady. Búdan artyq qanday mahabbat kerek! Úly mahabbat! Mәngilik eskirmeytin eskertkish!

Joq... Joq... Qalayda jýzdesu kerek. Saraygha shaqyryp qonaqasy bergen jón. Onyng qúrmetine bal úiymdastyrsa da artyq emes.

Koroli aitsa boldy. Bas kenesshi qúrylys manyna keldi. Antonidy әreng tapty. Eki qolyn jayyp tastap jyrtyq kórpening ýstinde úiyqtap jatyr.

– Ataqty Antony osy ma? Ataghyna bar bolayyn. Qu kedey ghoy, mynauyn. Osyny da Koroli izdeydi-au.

– Antony Gaudy myrza, - dedi bas kenesshi koroli mórimen bekitilgen hatty berip jatyp. – Koroli shaqyryp jatyr. Marhabat.

Hatty ashyp oqyghan Antony iyghyn kóterdi.

– Bas kenesshi myrza , - dedi ol shang shang shúlyghyn qaghyp. – Mening korolide sharuam joq. Qabyldauyn da súraghan emespin. Rahmet aitarsyz. Kimning sharuasy bolsa sonyng ózi izdeui kerek.

Bas kenesshining miy auzyna týsti. Múnday da kórgensizdik, әdepsizdik bolady eken-au... ony Ispaniya koroli shaqyryp jatqan joqpa? Al, Antony bolsa óz jónine ketti.

Ensesi týsken bas kenesshi koroli aldyna jasqanshaqtay, iymene kirdi. Ón-týs joq.

Koroli mәn-jaygha qanyqty da, lәm-mim demesten óz bólmesine kirip ketti. Sәlden keyin ol sәn-saltanatymen, kýzetshilerimen saraydan shyghyp, Matarogha bettedi. Búl - Barselonanyng eng súlu aimaghy. Katalondyqtardyng maqtanyshy. Endi Antony Gaudy esimi tarihta qalghany qalghan. Biraq búl qúrylystar qay koroliding túsynda salynyp edi? Sony úrpaq biler me eken?

Olar qúrylys qyzghan shaqta keldi. Antony órnekti shoyyn balkondy ornyqtyryp jatqan qúrylysshylargha basshylyq jasap túr.

Koroli ispan tilinde Antony Gaudigha til qatty. Koroli jauap esty alghan joq.

– Koroli amandasyp túr ghoy, dedi oghan nókerlerining biri katalonsha. – Ádepsizdik tanytqanyng qalay?

– Men katalondyqpyn. Mynau Kataloniyanyng jeri. Men basqa tilde sóiley bilmeymin.

– Sen ne dep túrsyn? Búl birtútas Ispaniya emes pe?

– Iya, biraq búl Ispaniyanyng Katalon avtonomiyaly aimaghy. Búl jerding óz tili bar. Katalon tili әli tiri ghoy...

Koroli óz bodanymen tilmash arqyly sóilesuge mәjbýr boldy.

Uәlihan Qalijan

Abai.kz