Koronavirus pandemiyasy saldarynan qazaqstandyq uniyversiytetter oqytudyng distansiyalyq әdisine kóshti. Oqu sabaqtary onlayn jýrgiziletin boldy, al studentter qashyqtan oqugha auysty. Kýzde virustyng jana tolqyny kýtilgendikten júrttyng túrmys-tirshiligi búrynghy óz qalpyna qashan keletini belgisiz... Biraq, bir anyghy - oqytudyng distansiyalyq әdisine kóshu qajettiligi ósti. «Freedom Finance Life» kompaniyasynyng mamandary zertteu jýrgizip, distansiyalyq oqytu qalay júmys isteytinin jәne ol qazaqstandyq uniyversiytetterde qansha túratynyn anyqtapty.

Distansiyalyq joghary bilim aludyng qúny qansha?

Qashyqtan oqu ya bolmasa oqytu. Qazaqstanda búl qoljetimdi. Búl әsirese – kolledjden keyin oquyn jalghastyratyndar, ekinshi joghary bilim alu ýshin nemese uniyversiytetten shalghay túratyndar, júmys istep jýrip oqityndar, student almasu boyynsha basqa elde oqityndar, jýktilikke baylanysty demalysta otyrghandar nemese mýgedektik toby taghayyndalghandar ýshin óte qolayly.

QR Bilim jәne ghylym ministrligining mәlimetinshe, elimizde 71 uniyversiytet distansiyalyq bilim beru әdisin úsynyp otyr eken. Áriyne, onyng qúny kәdimgi, kýndizgi bilim beruden ózgeshe.

«Ortasha alghanda, kýndizgi bólimning bakalavriat kursy 825 000 tenge.  Distansiyalyq bilim aludyng bir kursy studentke ortasha alghanda  378 400 tengege týsedi», - deydi «Freedom Finance Life» Basqarma tóraghasy Azamat Erdesov.

(Mәlimetter internettegi ashyq derekkózderinen alyndy)

Distansiyalyq bilim aludyng kýndizgi oqudan aiyrmashylyghy - qashyqtan, onlayn oqu. Studentterdi JOO-gha barugha mindettemeydi. Oqu kezinde, basqa qalada nemese kez kelgen jerde boluy mýmkin. Student ýshin eng bastysy – sapaly internetting boluy. Distansiyalyq bilimning barlyq kurstyq baghdarlamasynyng úzaqtyghy 2-3 jyl. Oqu ayaqtalghan son, bitirushi týlekter memlekettik ýlgidegi bakalavr diplomyn alady.

Býginde distansiyalyq bilim aludaghy súranysqa ie mamandyqtar: internet-marketing, PR, baghdarlamalau, dizayn, zang tanu, psihologiya, buhgalterlik jәne bank qyzmeti t.b.

Uniyversiytetke distansiyalyq bilim alugha týsu ýshin, tandaghan uniyversiytetting resmy saytynda tirkelu, shart jasasyp, tólem jasau qajet. Bәri dayyn bolghan kezde, onlayn dәristeri, tapsyrmalary jәne basqa da kerekti oqu materialdary jinaqtalghan jeke kabiynetiniz payda bolady. Sodang song aralyq attestasiya. Kóbinese kýndizgi oqytugha úqsas. Bir jyl aralyghynda eki sessiya. Bilim alu barysynda praktikadan ótui mýmkin. Tolyq kurs ayaqtalghanda attestasiya (emtihan jәne diplom júmysy), diplom alu.

Distansiyalyq bilim berudi zandastyru

Distansiyalyq bilim berudi úiymdastyru erejeleri birinshi ret 2006 jyly zannamamen bekitilgen. Alayda, sol kezde ol JOO nemese kolledj ayaqtalghannan keyin ghana qoljetimdi bolghan.

2020 jyldyng sәuir aiynda, onlayn-konferensiya barysynda QR Bilim jәne ghylym ministri Ashat Aymaghambetov distansiyalyq bilim berudi barsha halyq ýshin zandastyru qajet dep mәlimdedi. Koronavirus pandemiyasy saldarynan júrt shúghyl distansiyalyq bilim alugha mәjbýr boldy. Alayda, qashyqtan oqityndar men kýndizgi bólimde oqityndar ýshin oqu qúnyn qayta qaraghan joq.

Distansiyalyq bilim alugha qarajatty qalay jinau kerek?

Koronavirus pandemiyasy qazaqstandyqtardyng tólem qabilettiligine de keri әserin tiygizgeni belgili. Enbekke jaramdy elding kóbisi karantin kezinde túraqty tabystarynan aiyryldy. QR Enbek jәne halyqty әleumettik qorghau ministri Birjan Núrymbetovtyng boljamy boyynsha, jyl ayaghyna deyin elimizdegi júmyssyzdyq dengeyi TJ rejiymi engizilgendegi 4,8%-dan 5,9%-gha deyin úlghayy mýmkin. Osyghan oray, qazaqstandyq abituriyentter kópshiligi jana oqu jylyna dayyn bolmay shyghady. Yaghni, oqu aqysyn tóleude qiyndyqtar boluy mýmkin.

Qarjylyq daghdarystyng keri boljamdary men faktorlaryn eskere otyryp, oqu qarjysyn qalay jinaugha bolady?

Jalaqydan týsken qolma-qol aqshany jinau. Qanday bolmasyn qarjylyq qúrylymdardyng qatysuynsyz, óte senimdi jinaq әdisi. Alayda, osy әdisti paydalanghan kezde, aqshany týrli valutada saqtau dúrys. Sebebi, uaqyt ótisimen, qolma-qol aqsha qúnsyzdanady, әsirese devalivasiya kezinde.

Bilim alu depozity. Memlekettik bilim beru Jinaq Jýiesine kiredi (GONS). Balanyng atyna ashylghan shotyna jay payyzben qosa, memlekettik syilyq qosa esepteledi. Qazir Qazaqstanda 20 mynnan astam bilim beru depozitteri ashylghan.

Baghaly qaghazdar. Banktik depozitterden airyqsha, ýlken tabys berui mýmkin. Biraq, atalghan núsqa qarjy naryghyndaghy ózgeristerdi baqylap otyrmaytyn aksionerler ýshin qauipti. Sonday-aq, qarjalyq qory bar jaghdayda ghana qarjylandyru dúrys bolady.

Ómirdi jinaqtaushy saqtandyru (NSJ). Búl saqtandyrumen qosa qarjylandyrudy aldyn-ala eskeretin qarjy ónimi. Saqtandyru shartyn jasasu barysynda adamnyng ómirin saqtandyrugha jәne aqsha jinaugha bolady. Búl baghdarlamalar úzaq jyldargha kózdelgen. Ortasha eseppen 5-10 jylgha.

Atalghan baghdarlamalar balalardyng bolashaghyna aldyn-ala qamqorlyq jasau jәne joghary oqu ornyna týsu qarajatyn jinaugha mýmkindik beredi.

Qazirgidey sifrlandyru uaqytynda distansiyalyq bilim beruding dәstýrli kýndizgi oqugha layyqty bәsekeles bolugha barlyq mýmkindigi bar.  Birinshiden, ol bagha túrghysynan tiyimdi.  Ekinshiden, bilim beru baghdarlamasy kýndizgiden kem emes. Ýshinshiden, jolgha ketetin uaqytty ýnemdeydi jәne jer sharynnyng kez kelgen nýktesinen oqu mýmkindigin beredi. Tek zamanauy kompiuterlik tehnologiyalar men jyldam internet bolsa bolghany.

Ókinishke oray, orta mektepti keshe ghana ayaqtaghandar ýshin búl әdis qoljetimdi dey almaymyz. Covid-19 indeti Ýkimetti distansiyalyq bilim beru erejelerin qayta qaraugha mәjbýrlep otyr.

Abai.kz