Qazaqstan Respublikasynyng Preziydenti
Qasym-Jomart Toqaevtyn,
QR Qauipsizdik Kenesi basshysy,
«Núr Otan» pratiyasynyng tóraghasy,
Elbasy Núrsúltan Nazarbaevtyng nazaryna!

Qúrmetti el Preziydenti Qasym-Jomart Kemelúly!

Elding mýshkil halin kórip otyryp, halyq qalamgeri retinde til qatpaugha arym kótermedi. Dәtimizdi Sizge aitpaghan da kimge aitamyz?!

Álemdi jaylaghan auyr dertting (pandemiya) jerimizge kiru qaupi tuyp, dýnie dýrbelenge tolghanda biz elimizdegi úshaqtardy alansyz úshyryp, auru virusynyng kóptep kiruine esik ashtyq. Sauda toghanaqtaryn da tospadyq. Alqam-salqam kýide keudemizdi jel keuledi. Bizden de kishi Mongholiya eli de óz eline dabyl qaghyp, qatang karantindik rejimmen tosqauyl qoya bildi. Týrkimenstan elinde tipti búl auru jaghdayy tirkelmegen eken.

Bizdiki (sizding pәrmeninizdi atqardyq degen qúqyqtyq, medisinalyq mekemeler) tosqauyldan kóri sauda-sattyq, aiyppúl, birin-biri kinәlau, aldap-arbau, jalghan mәlimet syndy úsaq kýibenmen topalannan toqash izdep, qanshama qarajatty jelge úshyrdy. Halyqpen emes qarjymen júmys isteuge jýgirgen pysyqaylar jogharyda Sizdi, tómende halyqty aldady. Naqty saqtanu sharalary, qatang kýzetter halyqpen qoyan-qoltyq kele alghan joq. Búdan búryn da órt, jarylys, su apatynda qauqarsyz bolyp kelgen tótenshe jaghday qyzmeti de mýgedektigin kórsetti. Radio-teledidar qaqsaghanmen el ishine kirip shynayy júmys jýrgizgender joqtyng qasy.  Sonyng kesirinen qazir qazaq dalasyn dert jaylady. Halyqtyng qaltasy qaghyla bastady. Ár kýni tiri oyanghanghanymyzgha quansaq ta, «endi kimning ólim habaryn estir ekenbiz?!» dep úyaly telefongha ýreymen, qorqynyshpen qaraymyz. Qay ghasyrda ómir sýrip jatqanymyzdy da úmytyp baramyz.

Qalagha da, dalagha da tizginsiz ketken qaterli ókpe qabynuy birneshe ghasyr búrynghy oba derti tirilip kelgendey sýrkey ómirding suretin elestetti. Árbir qazaq auyly ólimnen aman emes. Shaghyn auyldarda 3-5 adam, ýlken auyldarda 10-20 adamgha deyin kóz júmdy. Qalaly jerde kimning koronoviruspen ólgenin, kimning basqa aurumen ólgenin aiyra almaytyn kýige jettik. Dәriger ekesh myqty maman dәrigerlerding de sorpa betindegi birazy baqigha attanyp ketti. Osy kórsetkishtik mejelermen elimiz boyynsha ólgen adamnyng sanyn shamalap kórinizshi, jәne Sizding aldynyzgha baryp týsetin «semiz qaghaz qaltalardaghy» jel kóbik sifrlargha ýniliniz. Ara-parqy jer men kóktey. Ókinishke qaray ólgenderding kóbi ózining auruyn sezbegen, elemegen nemese auruhanalargha senbegen, tirkelmegen. Tipti osy aurumen auyryp, qaytys bolghan marqúmnyng tuystary islamdyq janazagha bola «ol koronovirus auruy emes» dep ózderin júbatyp, ózgeni aldaugha kóshken.

«Auruyndy jasyrghanynmen, óliming әshkere» degendey, osy aldaular, osy senbestikter halyqtyng bir-birine degen senimining joghaluy emes, biylikke degen senimining joghaluy, memlekettik mekemelerge ýrke qarauy; ata bolarlyq aqsaqalgha, jigit aghasy bolarlyq jilikti úlgha jarymauy; el tizgini men halyq qadamynyng bir izge týspeui!

Halyqty osynday auyr halden qútqaru ýshin memleket naqty ne istep berdi? – degen saual júrttyng jýregine kýmәn baylady. Aspangha qarap Allagha jalbaryndy, ózge elderden, baylardan kómek jinaugha mәjbýr boldy. Eng qysqasy gazben tynystau apparatynyng jetispeushiliginen kóz júmghan adamdardyng ayanyshty hali әleumettik jelilerde taray bastady. Zarlanghan, qarghanghan ýn, seldegen kóz jasy, beybit kýnde janazasyz attanghan esil erler, tompayghan top-top mazarlar... Áleumettik jelini mayystyrghan narazylyq ýnder. «Jyghylghangha júdyryq» degendey Astana kýnindegi otshashudyng júmbaghy da júrt sanasyna jaghymsyz  әserimen janghyryqty.

Halyq qazir ýkimetke sengennen kóri Allanyng basqa salghanyna kónip, óz kýnin ózi kórip, bir-birine qarlyghashtyng qanatymen su sepkendey kómek jasaugha úmtylyp, tynys alu apaparattaryn jantalasa satyp alyp, ólmesting kýiin keshude. Óz jarasyn ózi jalap jazatyn aiday qazaqy em-dommen tiri qalu qamymen arpalysuda. Bizding mýshkil halimizdi kórgen sheteldegi qazaq bauyrlarymyz da auzyndaghy asyn jyryp, bizge kómek zattaryn jiberude.

«Preziydentten qayyr bolmady, ol Elbasyna jaltaqtaydy. Elbasy ne tyndyryp beredi?!» degen kýnәli kýbirler «әieli erge qarapty, eri jerge qarapty» degendey halyq sanasyn sharasyzdyqqa matay bastady.

Ózge elderding ozyq karantindik rejiymi, tipti kórshi qytaydyng qúrysh bóget, jelge úshqan shandy basqan әdis-amaly men aibyny da әleumettik jeliler arqyly jylt etip, bizding eldegi bisharalyqtyng etegin ashuda.

«Bayaghyda bir aqyldy patsha bolypty, onyng alayaq qyryq uәziri bolghan eken» degen ertegidey, atalghan isterge qatysty júmys atqarushy qúzyretti mekemelerde jýregimen júmys isteushiler tym az. Jýiesi kirlegen ýkimet júrttyng jýikesin júqartty. «Maska satypty, dәri satypty» degen tektes «it qashty, qoyan qudy» syndy úsaq әreketter akulalardy emes mayshabaqtardy ústap әlek. Qylmysty bolghyzbaudyng tetikterinen góri soghan beyimdep orgha jyghu, kinәlini qoldan jasap jazalau arqyly óz abyroyyn, qyzmetin kóteru sybaylas jemqorlyqqa qarsymyz deytin «sarbazdardyn» kәnigi әdetine ainalghan. «Týieni týgimen, biyeni býgimen jútqandar» qarmaqqa ilikpeydi. «Ayran ishkender qútylady, shelek jalaghandar tútylady». Ózenning basyndaghy qasqyrdyng sudyng ayaghyndaghy qozyny: «sudy nege laylaysyn?!» dep jazghyrghan Krylov mysalyndaghyday «ertegiler» әli shertilude.

Ár kýngi suyq, syzdy ólim habary qúlaghymyzgha týrpidey tiygende, «búlay bola berse az qazaqtyng nesi qalady?!» dep qan jylaymyz. Halyq pen biylik arasyndaghy senimning joghaluy últtyq memleketimizding irgesin shayqamas pa degen qorqynyshqa baramyz. Úly eldikten úrpaqtargha ne amanattaytynymyzdan janylyp, týsimiz túmandap úiqymyz ýziledi.

Qúrmetti Q.J.Toqaev myrza!

«Myng bir týn» hikayasyndaghy qarapayym kiyim kiyip halyqty aralaytyn Haron Rashid patshaday bir uaqyt el ishin kezinizshi, kózinizben kórinizshi. Olardyng ýnine, zaryna qúlaq týrinizshi! «Uәzirler» men «jengetaylar» arqyly emes, halyqpen betpe-bet sóilesetin mýmkindikke jetip, qan jylaghan búqaranyzgha qol úshyn berinizshi!

Eldi kim qútqarady? – degen saualgha «el Preziydenti!» deymiz be, «El basy!» deymiz be? El preziydentining qauqary jetpegen nәrsege Elbasynyng kýshi qalay jetedi? Elbasy aqsaqaldyq kórsetpese, jas preziydent ne tyndyrady? – dep jeldey esken guilge arqamyz múzdap, shekemiz terleydi. Áriyne, eldi 30 jylday basqarghan, biylikti ózinizge erekshe senimmen tabystaghan Elbasygha halqy әli kýnge ýmitpen jaltaqtaydy.

Qazaqta: «bas kespek bolsa da, til kespek joq», «aytpasa sózding atasy óledi», «ashynghan doly, ashyqqan úry bolady» degen sózder bar. Jazushylylyq sezimmen seldete aitqan sózderimdi aiypqa búiyrmassyz. Jerimizdi úlyqtaytyn Otanymyz bolghanyna, sherimizdi tyndaytyn preziydentimiz bolghanyna, Allagha shýkir! Ishke býkken syr indetke bastaydy. Alla kórip túrghan aqiqatty, halyq jýregindegi sózdi aitpasaq onyng da kinәsi men kýnәsi auyr.

Biz el Preziydenti men Elbasyn bir adam retinde, Qazaqstan halqyn bir otbasy retinde qaraymyz. Mynaday qiyn zamanda tútas halyq bolyp júdyryqtay júmylyp, «bir jennen qol, bir jaghadan bas» shygharuymyz kerek. Qazirge deyin jasalghan amaldardyng kónil kónshitpegenin taghy da esinizge salyp, el ensesin kóteruge, halyq pen biylik arasyndaghy senimsizdikti joiygha, el bolashaghyn qorghaugha el bolyp at salyssaq degen aq niyetimdi aqtarghym keledi. Ámanda, jýkting auyry – top bastaghan serkedey senim men biylik Sizding moynynyzda. Memleket tizgini men halyq taghdyry óz qolynyzda.

Serke senimsiz bolsa qoy adasqaq, jýrek taza bolmasa oy adasqaq. Serke seter bolsa halyq – otary sonynan eruge dayyn. Qazaq halqy sol bayaghysynday – sengish, anqau, adal, jomart, sertke baylanghan semserdey senimdi baghalaghysh. Biylik pen halyq birikse jenbeytin jau da joq, dau da joq. Tegeurini temirdey tekti halyqtyng kósemi úly bolsa kómbesi jaqyndap, kósegesi kógere týsedi. Eli enseli bolmasa handyq túghyrdyng qasiyeti de bolmaydy. «Men emes, qolastyndaghylarym solay istepti» deu de jartylay jalanash beynemen kóshege shyghyp, tәnin býrkemelegenmen birdey. Patsha halyqty aldasa da, aldandym dese de útylady.

Qazaq halqy ne kórmedi!? Búl da ótpeli kezen. Synaghyna tózip sýrinbey ótu bizge de, Sizge de syn. Bereke-birligimiz myghym bolsa bәrin jenemiz.

Qúrmetti el preziydenti Qasym-Jomart Toqaev!

Aq tilegimdi arqalaghan alaqanday hatty kógershin kónilding kóldey sәlemi retinde qabyldap, «halqym, halqym!» dep qabyrghanyzdyng qayysa týsetindigine bek senemin! Qiyndyqtan halqyn qútqaru – eli amanattaghan erding amanaty. Patshany «Allanyng jerdegi kólenkesi» dep biletin el-júrtynyz taryday senimine tauday ýmitin jalghap, Sizden batyl sheshim, qatang sharalar kýtip otyr. Jer asty baylyghy jaghynan әlemning aldynghy qataryndamyz dep shirenetin elding medisinagha, halyqty qútqarugha bólingen qarjysy talan-tarajygha týspey el kәdesine tolyq jarasa eken dep tileydi. Altyn men kýmisting ýstinde otyryp ajal qúshpasaq eken dep әueli Alladan, ekinshi Ózinizden medet súraydy.

Sizding halqynyzgha qorghan bolatyn imany jýreginiz meyirimge, quatqa tolsyn! Alla Taghala Qazaqstan halqyna, elim-jerim degen aq-adal azamattargha jar bolsyn! Elimiz aman, júrtymyz tynysh bolsyn!

Qúrmetpen,

Jәdy Shәkenúly,

jazushy, Qazaqstan Jazushylar odaghynyn, Euraziya Jazushylar odaghynyng mýshesi, Halyqaralyq Shynghys han akademiyasynyn, QR Tarih jәne Qoghamdyq ghylymdar akademiyasynyng akademiygi.

Abai.kz