Taghy da Jirinovskiy. Qazaqstannyng territoriyalyq tútastyghyn әm Tәuelsizdigin moyyndamaytyn reseylik sheneunikter kóshin Dumanyng dýmshe deputaty Vladimir Jirinovskiy bastaytynyn әrip tanityn әr qazaq biledi.

Ol - Kremliding aulasyndaghy baylauly kóp shәuildekting biri. Ol - «orys әleminin» jaqtaushysy, nasihattaushysy. Ol - «seniki ras» dep berse, kýndi batystan shygharghysy keletin qubas zәntalaqtyng naq ózi. Endigi elesi de joghala bastaghan eski odaqtan shyqqan elderding eteginen tartyp, ayaqtarynan shalugha janyqúmar, orys, Resey shovinizmining bir mýiizin ústap jýrgen naghyz kerauyz.

Qazaqstandy Reseyding «mәngilik bodany» dep, elding soltýstiktigin RF qúramyna qosu kerektigin aityp alashapqyn bolyp jýrgen Jirinovskiyding Ázirbayjan-Armeniya qaqtyghysyna qatysty «Komsomoliskaya pravda» radiosyna bergen myna súhbaty kezekti talqynyng taqyrybyna ainaldy.

Ras. Vladimir Jirinovskiyding ónirdegi territoriyalyq qaqtyghysqa úrandaytyn arandatu pikirleri әrkez qazaq qoghamynyng narazylyghyn tudyryp jýr. Qaybir jyldary ony «non grata» túlghasy dep tanyp, Qazaqstangha ayaq bastyrmau kerek degen bastalamar da kóterildi. Alayda, әrkez әldining toryna týsip qalmau ýshin, әlipting artyn baghatyndar búl provakasiyany elemegensip keldi.

Kesir tildi, kempirbet, Kremliding kókbet sayasatshysy Jirinovskiyding búl joly degenderin de elemey qoygha bolar ma edi... Biraq...Biraq ol - Memlekettik Dumanyng deputaty. Orystaghy kez kelgen sayasy dodanyng aldynghy ýshtigine enetin, eldegi eng iri partiyalardyng biri - LDPR partiyasynyng tóraghasy. Resey sayasy biyligining resmy ókili. Sondyqtan, orys biyligining resmy ókilining odaqtastar jayly oiyn qazaqshagha qotaryp bergendi jón kórdik.

Sonymen, juyrda Jirinovskiy «Komsomoliskaya pravda» radiosyna súhbat beripti. Ázirbayjan-Armeniya arasyndaghy janjalgha qatysty pikir bildiripti. Bildiripti de, «Reseyding әskery bazalary bolmasa, býkil Ortalyq Aziya bayaghyda-aq, qyzyl qangha bógip otyratyn edi», - dep sóilepti. Jirinovksiyding әlgi aitqandaryn orys tildi Caravan.kz sayty jariyalapty.

Jirinovskiy ne deydi? Mine, qaranyz:

- Ázirbayjan ózderin Týrkiya әskeri qorghaytynyna senedi. Al, Armeniya óz aumaghyndaghy bizding әskery bazamyzdyng kómegine jýginedi. Qazirding ózinde reseyding 201-shi bazasy Tәjikstannyng Dushanbesining týbinde túr.

Jaqsy, ol aimaqtan әskery bazany shygharayyq. Bәrin. Býkil Tәjikstan qangha boyalady. Odan keyin Qyrghyzstan, Ózbekstan, Ontýstik Qazaqstan, Týrkmenstanda qan tógis bolady. Sondyqtan da bizding әsker Ortalyq Aziya men Qap tauynda ornalasqan. Demek, әzirge resey әskeri sol jerde bolghanda, Armeniya men Tәjikstan arasynda ýlken soghys bolmaydy.

Biraq, arandatu sózder jii aitylady. Mәselen, tәjik-aughan shekarasynda kýn sayyn eki-ýsh tәjik shekarashysy mert boluda. Sizder búl turaly bilesizder me? Joq! Al, Armeniya men Ázirbayjan shekarasynda birinshi ret adam qaytys bolyp edi, býkil әlem shulap ketti. Al, Tәjikstan... bandylar Aughanstannan ótu ýshin kýn sayyn tәjik shekarashylaryn óltirude... Hronika... Búl jerde de hronika bolady. Bir-birine oq jaudyrady...

Sondyqtan olar oilansyn! Shaghyn memleketter jeke-dara ómir sýre almaydy. Olar ýlken memleketting qúramynda boluy kerek.

Biz olardy jaulap alghan joqpyz. Olar patshalyq Resey qúramyna kiruge ózderi súranyp keldi. Bizge Bakudy eshkim bergen joq. Bizding elshimiz óltirdi. Sosyn Iran shahy «Ótinemin, Soltýstik Ázirbayjandy alynyz...»,- dedi. Yaghni, olar bizge ol jerdi patshalyq Reseyding Tegerandaghy elshisin óltirgeni ýshin ótemaqy retinde berdi. Gýrjistan da patshalyq Reseyding ayaghyna jalynyp, jatyp aldy. Áytpese olardyng da kýni biter edi.  Bir bóligi Parsygha, bir bóligi Týrkiyagha ketti. Búl patshanyng qateligi. Oghan: «Mәrtebelim, kerek emes», dep eskertu jasaldy...

Bizding el Varshavadan Port-Arturgha deyin boldy. Varshava qayda, Port-Artur qayda? Bolishevikter bәrin taratyp berdi. Áli de taratyp jatyrmyz. 

Habarovskidegi shiyelenisting bir sebebi de osy. Tarabarov pen Ýlken Ussury araldaryn qytaylargha berdik. Ol jerlerde Habarovski túrghyndarynyng ýi-jaylary bolghan. Bir kýnning ishinde ol jerler Reseydiki bolmay shyqty. Al endi osyghan kim riza bolady? Al, Damanskiy? Ol jerde bizding jýzdegen sarbazymyz qaytys boldy. Ne ýshin? Sondyqtan búl shekara manynda túratyn bizding azamattarymyzdyng әl-auqaty ýshin de manyzdy, - depti Vladimir Jirinovskiy.

Jogharyda aitqanday, Qazaqstanda tuyp, 18 jyl ómir sýrgen Vladimir Jirinovskiy Qazaqstandy, qazaqty, Ortalyq Aziya elderin alghash ret tildep otyrghan joq.

«Qazaqstan degen el adamzat tarihynda bolmaghan. Myna ózbekterde eng bolmasa Ýrgenish, Búhara sekildi qalalar boldy. Handyq boldy. Qazaqtarda ne memleket, ne jer bolghan emes. Qazaqstannyng soltýstik oblystarynyng barlyghy derlik orystyng jeri», dep sóilegen de Jirinovskiy. Qazaqtyng dombyrasyn «eki ishek, bir tayaq» dep mazaq etken de Jirinovskiy. «Qazaq tili degen ne ózi? Jazba әdebiyeti bolmaghan últta qaydaghy til», dep tilimizdi tildegen de sol Jirinovskiy. Ayta bersek, býgin bitpespiz...

Jirinovskiy jay adam emes. Ol Resey biyligining resmy ókili. Onyng sala-qúlash sózderine qansha ironiyamen qarasaq ta, Reseyding resmy pozisiyasymen sәikesui mýmkin ekenin eskergen de jón!

Sondyqtan, Qazaqstannyng Syrtqy ister ministrligi Resey Federasiyasynyng Syrtqy ister ministrligine resmy súrau jiberui kerek edi. Ókinishtisi, Aqorda jaqtan onday reaksiya bayqalghan joq!

Ras, syrtqy sayasattaghy saqtyq mәselesin týsinuge bolady. Dese de, qaysybir jyly әleumettik jelide orys preziydenti Vladimir Putindi synyp sóilegen Qazaqstan azamatyn Qazaqstan soty 3 jylgha sottaghany esterinizde bolar. Al Qazaqstannyng Syrtqy ister ministrligi Reseyding Memlekettik Dumasynyng dәudey deputaty qazaqty, Qazaqstandy qansha tildese de tobyq jútqan adamday tymyrayyp, týk reaksiya tanytpay otyruy qanshalyq dúrys?

Áne, bú joly: «Biz bolmasaq, orystyng әskeri bolmasa, Qazaqstan bayaghyda-aq, qangha bógip otyratyn edi», - depti. Jirinovskiy býgingi aitqandaryn erteng de, býrsigýni de aitady. Aytady. Aytyp qana qoysa, kәni?.. Kremlidik kóp sayasatshynyng «әuliyesine» ainalghan Jirinovskiyding qaqalyp-shalalyp otyryp osy degenderin kýnderding bir kýni shyngha ainaldyrghysy keletinder tabylmasyna kim kepil?

Núrbiyke Beksúltanqyzy

Abai.kz