Qazaq ónerkәsibin damytugha arnalghan týrli memlekettik jobalar óz ómirshendigin tantytpay keledi. Tanytu bylay túrsyn qyruar qarjy jelge úshyp, «tistegenning – auzynda, ústaghannyng – qolynda» ketip jatqany da eshkimdi tolghandyrmaytyn boldy. Poyyz donghalaqtaryn elimizde shygharugha arnalghan jobanyng jýzege aspaghanyn Reseylik basylymdar bórikterin aspangha atyp shattana jazyp jatyr. 

Sol sebepti «Nege bizding importqa tәueldi bolmay óz óndiristik quatymyzdy arttyrugha jasaghan әrbir qadamymyz keri ketedi?» - degen saualgha jauap bere almaytyn kýige týstik. Otandyq tauardy syrtqa tasymaldauda temir joldyng atqaratyn róli zor.  

Elimizdegi temir jol jelisining úzyndyghy 16,6 myng shaqyrym. Osy jolda jýretin jýk jәne jolaushylar poyyzdary ýshin búryn Reseyden әkelinetin dóngelekterdi otandyq ónimmen almastyrudy jolgha qon keninen oilastyrylyp, 2009 jyly osy baghyttaghy biznes is-sharalar qolgha alyna bastady. Ony jýzege asyrysu kezinde ayaq astynan Ekibastúzda Sergey Pavlinger qúrghan «Prommashkomplekt» JShS osy jobagha tartylatyn bolyp sheshildi. «Prommashkomplekt» JShS baghy janyp, otandyq óndiristi damytugha bel sheshe kirisuine kimderding sebepshi bolghanyn anyqtau esh qiyn emes. Biraq búryn eshkimge belgisiz bolghan eshbir ónim shygharyp kórmegen JShS jәne búghan deyin Resey Muromdyq temir jol ónimderi zauyttyng aksionerlerining biri retinde dau-damaydyng bel ortasynda jýrgen TMD-da senimsiz biznes әriptes dep tanylghan Sergey Pavlingerding memlekettik asa manyzy bar jobagha qatystyryluynyng ózi kýmәn tudyrady. 

Óz kezeginde «Prommashkomplekt» JShS 2010 jәne 2013 jyldar aralyghynda Ekibastúzda zauyt alanyn ghana túrghyzyp, otandyq naryqqa jylyna tek 75 myng dana donalaq bere aldy. 2015 jyly «Qazaqstan Temir Joly» $120 mln qarjy júmsaghan әm ishki súranysty ótey bilgen jergilikti investor Kardemir-ding paydasyna «Prommashkomplekt» ónimin satyp aludy mýldem dogharghan. Nege ekeni belgisiz bizding joghary shendiler 2015 jyly qúny 54 mlrd tenge túratyn qyzu prokat sehynyng qúrylysy ýshin 18 mlrd tenge júmsaghan Sergey Pavlingerge Qazaqstan damu bankinen 7% jenildikpen 19 jylgha 36 mlrd tengelik nesie beredi.

Bizding sheneuinikter investor Kardemir ishki naryq súranysyn ótese de, jýzege asuy óte kýmәndi jobagha aqsha salularyn dogharmay, onyng óndiristik quattyn 2019 jylgha deyin 200 myng danagha, al biyl 300 myng danagha deyin jetkizip, onyng 70%-yn Reseydi qosa alghanda, Europa elderi, Ýndistan, Qytay jәne Ontýstik Koreyagha satudy oilastyru armandarynan bas tartpady. Jәne ony jýzege asyru ýshin Euraziyalyq bank jәne Europalyq rekonstruksiya men damu bankisining qarjysy tartylyp, bәtuasyz is qashan sәtsizdikke úshyrap, Sergey Pavlinger «alayaqtyghyn» tanytqangha deyin jalghasty. 

Sonda osy jobanyng basy-qasynda jýrgender jazagha tartyla ma, joq pa? Jelge úshqan qarjy keri qaytaryl ma degen saual kókeydi mazaylaydy. 

Ábil-Serik Áliakbar

Abai.kz