قازاق ونەركاسىبىن دامىتۋعا ارنالعان ءتۇرلى مەملەكەتتىك جوبالار ءوز ومىرشەڭدىگىن تانتىتپاي كەلەدى. تانىتۋ بىلاي تۇرسىن قىرۋار قارجى جەلگە ۇشىپ، «تىستەگەننىڭ – اۋزىندا، ۇستاعاننىڭ – قولىندا» كەتىپ جاتقانى دا ەشكىمدى تولعاندىرمايتىن بولدى. پويىز دوڭعالاقتارىن ەلىمىزدە شىعارۋعا ارنالعان جوبانىڭ جۇزەگە اسپاعانىن رەسەيلىك باسىلىمدار بورىكتەرىن اسپانعا اتىپ شاتتانا جازىپ جاتىر. 

سول سەبەپتى «نەگە ءبىزدىڭ يمپورتقا تاۋەلدى بولماي ءوز وندىرىستىك قۋاتىمىزدى ارتتىرۋعا جاساعان ءاربىر قادامىمىز كەرى كەتەدى؟» - دەگەن ساۋالعا جاۋاپ بەرە المايتىن كۇيگە تۇستىك. وتاندىق تاۋاردى سىرتقا تاسىمالداۋدا تەمىر جولدىڭ اتقاراتىن ءرولى زور.  

ەلىمىزدەگى تەمىر جول جەلىسىنىڭ ۇزىندىعى 16,6 مىڭ شاقىرىم. وسى جولدا جۇرەتىن جۇك جانە جولاۋشىلار پويىزدارى ءۇشىن بۇرىن رەسەيدەن اكەلىنەتىن دوڭگەلەكتەردى وتاندىق ونىممەن الماستىرۋدى جولعا قويۋ كەڭىنەن ويلاستىرىلىپ، 2009 جىلى وسى باعىتتاعى بيزنەس ءىس-شارالار قولعا الىنا باستادى. ونى جۇزەگە اسىرىسۋ كەزىندە اياق استىنان ەكىباستۇزدا سەرگەي پاۆلينگەر قۇرعان «پرومماشكومپلەكت» جشس وسى جوباعا تارتىلاتىن بولىپ شەشىلدى. «پرومماشكومپلەكت» جشس باعى جانىپ، وتاندىق ءوندىرىستى دامىتۋعا بەل شەشە كىرىسۋىنە كىمدەردىڭ سەبەپشى بولعانىن انىقتاۋ ەش قيىن ەمەس. بىراق بۇرىن ەشكىمگە بەلگىسىز بولعان ەشبىر ءونىم شىعارىپ كورمەگەن جشس جانە بۇعان دەيىن رەسەي مۋرومدىق تەمىر جول ونىمدەرى زاۋىتتىڭ اكتسيونەرلەرىنىڭ ءبىرى رەتىندە داۋ-دامايدىڭ بەل ورتاسىندا جۇرگەن تمد-دا سەنىمسىز بيزنەس ارىپتەس دەپ تانىلعان سەرگەي پاۆلينگەردىڭ مەملەكەتتىك اسا ماڭىزى بار جوباعا قاتىستىرىلۋىنىڭ ءوزى كۇمان تۋدىرادى. 

ءوز كەزەگىندە «پرومماشكومپلەكت» جشس 2010 جانە 2013 جىلدار ارالىعىندا ەكىباستۇزدا زاۋىت الاڭىن عانا تۇرعىزىپ، وتاندىق نارىققا جىلىنا تەك 75 مىڭ دانا دوڭالاق بەرە الدى. 2015 جىلى «قازاقستان تەمىر جولى» $120 ملن قارجى جۇمساعان ءام ىشكى سۇرانىستى وتەي بىلگەن جەرگىلىكتى ينۆەستور Kardemir-ءدىڭ پايداسىنا «پرومماشكومپلەكت» ءونىمىن ساتىپ الۋدى مۇلدەم دوعارعان. نەگە ەكەنى بەلگىسىز ءبىزدىڭ جوعارى شەندىلەر 2015 جىلى قۇنى 54 ملرد تەڭگە تۇراتىن قىزۋ پروكات تسەحىنىڭ قۇرىلىسى ءۇشىن 18 ملرد تەڭگە جۇمساعان سەرگەي پاۆلينگەرگە قازاقستان دامۋ بانكىنەن 7% جەڭىلدىكپەن 19 جىلعا 36 ملرد تەڭگەلىك نەسيە بەرەدى.

ءبىزدىڭ شەنەۋىنىكتەر ينۆەستور Kardemir ىشكى نارىق سۇرانىسىن وتەسە دە، جۇزەگە اسۋى وتە كۇماندى جوباعا اقشا سالۋلارىن دوعارماي، ونىڭ وندىرىستىك قۋاتتىن 2019 جىلعا دەيىن 200 مىڭ داناعا، ال بيىل 300 مىڭ داناعا دەيىن جەتكىزىپ، ونىڭ 70%-ىن رەسەيدى قوسا العاندا، ەۋروپا ەلدەرى، ءۇندىستان، قىتاي جانە وڭتۇستىك كورەياعا ساتۋدى ويلاستىرۋ ارماندارىنان باس تارتپادى. جانە ونى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن ەۋرازيالىق بانك جانە ەۋروپالىق رەكونسترۋكتسيا مەن دامۋ بانكىسىنىڭ قارجىسى تارتىلىپ، ءباتۋاسىز ءىس قاشان ساتسىزدىككە ۇشىراپ، سەرگەي پاۆلينگەر «الاياقتىعىن» تانىتقانعا دەيىن جالعاستى. 

سوندا وسى جوبانىڭ باسى-قاسىندا جۇرگەندەر جازاعا تارتىلا ما، جوق پا؟ جەلگە ۇشقان قارجى كەرى قايتارىل ما دەگەن ساۋال كوكەيدى مازايلايدى. 

ءابىل-سەرىك الياكبار

Abai.kz