Praymerizge qatysamyn degen dostyghymda 20-dan astam adamdy kórdim. Kóbisi layk basyp, pikir jazysyp jýrgen jandar. Solargha alda-jalda Allanyng núry jauyp, jalpy núúúúúúr jauyp, núrlanyp, "Núr Otangha" deputat bolyp ketse, myna mәselelerge kózqarastary qanday bolady eken. Sonymen:

1. 2021 jyly Jerge qatysty moratoriy ayaqtalady. Preziydent "jerdi eshkimge satpaymyz" dedi, biraq jalgha beru jayly aitylmady. Jer qazaqtyng eng jandy jeri. Babalarymyz ol ýshin az ter tógip, qan aghyzbady. Sonymen jerge qatysty qazirgi zangha, jerdi satugha, jalgha beruge kózqarastarynyz qanday?

2. Elimizdegi birneshe zang ghana tolyq memlekettik tilde jasalghan. Kóp zang orys tilinde jasalyp, artynsha qate-qate qazaq tiline audarylady. Parlamentke bara qalsanyzdar, osy mәseleni kóteresizder ma? Zan, kez kelgen qújat, baghdarlama, bayandama eng aldymen memlekettik tilde qabyldanuy tiyis, odan keyin Abas-shahsha aitqanda suahily tilinde jazsandar da ózdering bilesinder degen pozisiyany kótere alasyz ba?

3. Memleketting qajetti-qajetsiz týrli halyqaralyq qorlardan, kórshiles elderden qaryz ala beruine kózqarastarynyz qanday? Memleket qaryzyn naqty kórip otyratyn arnayy sayt ashyp, onda әr azamat ony kóre alu mýmkindigi boluyna qalay qaraysyz?

4. Elimizding ózge eldermen, halyqaralyq úiymdarmen jasasqan qújattaryn azamattar kóre alugha tiyis. Halyqtyng memleket jasasqan, әsirese Qytay men Resey tarapymen bolghan kelisimderden, investisiyalardyng shynayylyghynan, kompaniyalardaghy ýlesining payyzynan kýmәni kóp. Solardy ashyq kóre alu mәselesin kótere alasyzdar ma? Ondaghy últtyq mýdde mәselesi әr elim degen qazaqty alandatyp jýrgeni anyq.

5. Qazaqstannyng EAES-ke qatysty pozisiyasyna qatysty ne aitasyz? Jyl sayyn sayasilanyp bara jatqan úiymda bizding kәsipkerlerding naqty mýddesin qorghaugha qatysty biyik minberden kerek bolsa qatang týrde "әu" dey alasyz ba?

6. Elimizde jyl sayyn ótetin "Ólikter sheruine" (Danq sherui dey almaymyn) kózqarasynyz qalay? Ukraina deputattary qarsy bolyp, sóz aityp edi. Sonday ruh bar ma sizde, joq әlde "ol tariyh, úmytpau kerek" degen pozisiyadasyz ba?

7. 31-mamyrda jetim qyzdyng toyynday bolyp ótetin qughyn-sýrgin qúrbandaryn eske alu degen kýn bar. Biletin shygharsyz. Mine, sol kýnge kózqarasynyz qalay? Oghan qújatta joq, biraq sózshe bar asharshylyq qúrbandaryn qosyp qoyghany taghy bar. "Asharshylyq qúrbandaryn eske alu kýnin" bólip, bólek etuge ne deysiz? Asharshylyq emes, GENOSID dep tanu kerek degen úsynys aita alasyz ba? Jyl sayyn "Aqjol" partiyasy әiteuir bir әu dep qoyatyny bar.

8. Reseyding әskery bazalary men Bayqonyrgha qatysty kózqarasynyz qanday? Jalgha alu kelisimsharty bitken sәtte toqtauy tiyis pa, әlde úzartudy qalar ma ediniz?

9. Eng basty jәne manyzdy súraq, siz praymerizden ótip, baghynyz janyp, deputat bolyp ketseniz, siz "HALYQ QALAULYSY" bolasyz ba, "BIYLIK QALAULYSY" bolasyz ba? Yaghny partiyanyz úsynyp, biraq ol halyq mýddesine qayshy zang bolsa, onda partiya kópshiligine qarsy kelip, keri qaytarugha dauys bere alasyz ba?

Áriyne, búl súraqtardyng kóbisi deputattar sheshpeytin mәseleler. Biraq búlar últty tolghandyryp otyrghan jayttar. Áleumettik mәsele, bilim salasy men densaulyq saqtau boyynsha naqty praymeriz dodasy bastalghanda mýmkindik bolsa súraq qoya jatarmyn, al myna súraqqa qazir qarapayym adam bolyp otyrghan, erteng deputat boluy mýmkin ýmitkerler qalay jauap beredi eken?!

Mening oiymsha kóbisi búlt postty oqysa da, kórmegensip óte shyghady. Al shynayy kórgenderding birazy "mening maqsatym óz audanymdaghy qauipsizdik mәselesi, aryq tazalau, ýy sapasyn onaltu, anau-mynau" dep qútylyp ketui mýmkin. Sebebi kóbisi maslihat deputattyghyna talasamyn deydi. "Baghym janyp, Parlamentke barsam búl mәselelerdi kóre jatarmyz, әzirge ótip alayyq" degen tamasha, arbany da óltirmes, ógizdi de syndyrmas jauapty da jazatyndar boluy ghajap emes. Praymerizge qatysushylardan әr súraqqa óz kózqarasymen jauap jazatyndar bolsa, tipti ol halyq mýddesimen say kelmese de óz oiyn jasyrmay aitatyn jan bolsa, onday jandy qoldaugha bolady dep oilaymyn. Al súraqtan qashatyndar erteng birdeme tyndyruy ekitalay.

Ashat Qasenghalidyng jazbasy

Abai.kz