Belgili rejisser Daniyar Salamat әleumettik jelide býgingi qazaq kinosynyng jay-kýii, onyng aiyrtildi alapes basqan bet-beynesi jayly jazba jariyalady.

«Kóremeni – qazaq. Biraq, kinosy – orys tildi! Búl Qazaqstan ba? Qazaqtyng tili ekrangha jaramay ma? Búl ne qylghan kompleks», - deydi Daniyar Salamat. Áueli Dәkenning sol jazbasyn oqyrman talqysyna úsynghandy jón kórdik.

«Qazaq ózin-ózi syilamasa, ózge qalay syilasyn? Avtorlyq filimder turaly aityp jýmiz ghoy..  Myna gәp kópshilikke arnalghan (kinoteatrlarda kórsetilip, yutubty jaylaytyn) filimder turaly. Yaghni, janrlyq filimder turaly.

2019 jyly Qazaqstanda ekrangha shyghyp ýlgergen (pandemiyagha baylanysty ýlgermegeni qanshama) kópshilikke arnalghan (deni komediya) filiderding birazyn internet arqyly sholyp shyqtym. Bәri oryssha. (Attaryn, avtorlaryn atap aitqym kelip túrghan joq, bilesizder ghoy) Arasynda qanghyghan qazaqsha sózder kezdesip qalady, onyng ózi jón sóz emes.

Al akterlerding bәri qazaq akterleri! Talay sahna arqyly ónerine qanyq bolghan amplualary anyqtalghan, sheberligi moyyndalghan qazaqy qaljynmen, qazaqy әzilimen, qazaqy tanymymen kórermenin ýiirip kelgen qazaq akterleri! Kәdimgi qazaqsha oqyghan, qazaqsha tәrbiyelengen otyrys túrysy, ym-isharasynyng bәri qazaqsha... tek, tili basqa...

Búl ne? Búl Qazaqstan ba? Qazaqtyng tili ekrangha jaramay ma? Komediyalyq aktelerding «oyyny adal da, tili aram» ba?

Endi kinoteatrgha bara qalsanyz, kórermenning bәri kókórim qazaqtyng úly men qyzy! Qaptaghan qazaq jastary! Olargha qazaq tilinde berseniz, shaynamay-aq jútpaq! Biraq biz orys tilinde úsynamyz? Nege?  Búl ne qylghan kompleks?

Mәsele filimdi jasaushylardyng týsiniginde bolyp túr ghoy. Qazaq tilinde dýniyeni úsynbau - tilge senbeu. Tilge senbeu – qazaqqa senbeu...

Al iydeologiyanyng tizgini – kino. Ol qayda búrsa, sonda jaylaysyz... Tilindi qanghytyp, dilindi kónertip basqanyng «qoltyghyn jaylau» etesiz... Osylay birte-birte negizimizden aryla beremiz.

Biz qayda bara jatyrmyz? Biz qanday últ boldyq? Iske aspasa, tiling kim ýshin? Tiling bolmasa, kýning kim ýshin? Shúghyl! «El bolam deseniz, kinonyzdy týzeniz!», - depti Daniyar Salamat.

Últ bolmysynyn, mәdeniyetining ainasy – kino men teatr bolsa, býgingi qazaq kinosynyng hali qalay? Qazaq kiynematografiyasy qalay damyp keledi? Tәuelsizdik jyldarynda týsirilip jatqan kinolar halyqtyng ruhany mýddesin qanaghattandyra alyp jatyr ma? Qazaq kinosy Últtyq pa? Shyn mәnindegi Últtyq kino degenimiz ne?

«Abai.kz» aqparattyq portaly túraqty týrde jýrgizip kele jatqan kelesi internet-konferensiyany qazaq kinosy taqyrybyna arnaghandy qúp kórdik.

Internet-konferensiya spiykeri – belgili rejisser, kinorejisser, ssenarist, dramaturg Daniyar Salamat.

Spiykerding ashyq súhbaty men sizder qoyghan saualdyng jauaby «Abai.kz» aqparattyq portalynda jariyalanatyn bolady!

Saualdarynyzdy jolday berinizder, marhabat, mәrtebeli oqyrman!

Abai.kz