Seysenbi, 29 Qazan 2024
Janalyqtar 6924 0 pikir 14 Qantar, 2012 saghat 08:19

Ermúhan Bekmahanov. Qyrghyzstandaghy kýres. Kenesarynyng qaza tabuy

HIH ghasyrdyng birinshi jartysyndaghy orys otarshyldyghyna qarsy úran kóterip atqa qonghan úly qolbasshysy, bahadýr han babalardyng túyaghy, qazaqtyng eng songhy hany  Kenesarynyng tughanyna biylghy jyly - 210 jyl,  han Kenening inisi, arystan jýrekti aituly batyr Nauryzbaydyng tughanyna - 190 jyl tolady. Osy aituly kýnderdi jyl basynan bastap eskerip otyru maqsatymen «Týrkistan» halyqaralyq saraptamalyq aptalyghy әigili tarihshy Ermúhan Bekmahanovtyng «Qazaqstan HIH ghasyrdyng 20-40 jyldarynda» atty әigili zertteu kitabynan shaghyn ýzindi jariyalap jatyr. Búl taqyryp bizding oqyrmandy da bey-jay qaldyrmas dep aptalyqtyng elektrondy núsqasynan Bekmahanovtyng zerteu enbegin alyp bergendi jón kórdik.

HIH ghasyrdyng birinshi jartysyndaghy orys otarshyldyghyna qarsy úran kóterip atqa qonghan úly qolbasshysy, bahadýr han babalardyng túyaghy, qazaqtyng eng songhy hany  Kenesarynyng tughanyna biylghy jyly - 210 jyl,  han Kenening inisi, arystan jýrekti aituly batyr Nauryzbaydyng tughanyna - 190 jyl tolady. Osy aituly kýnderdi jyl basynan bastap eskerip otyru maqsatymen «Týrkistan» halyqaralyq saraptamalyq aptalyghy әigili tarihshy Ermúhan Bekmahanovtyng «Qazaqstan HIH ghasyrdyng 20-40 jyldarynda» atty әigili zertteu kitabynan shaghyn ýzindi jariyalap jatyr. Búl taqyryp bizding oqyrmandy da bey-jay qaldyrmas dep aptalyqtyng elektrondy núsqasynan Bekmahanovtyng zerteu enbegin alyp bergendi jón kórdik.

«Abay-aqparat»

Balqash pen Ile aimaghynan yghystyrylghan Kenesary 1846 jyly Qoqangha qarsy kýresti odaqtassyz, tek ózine qosylghan úly jýz qazaqtarynyng kýshimen bastaugha mәjbýr boldy. 1846 jyly ol Áulieata (qazirgi Jambyl qalasy) audanyna basyp kirip, Merke qamalyn qorshaugha aldy. Sәl ghana qarsylyqtan song datqa (qamal komendanty) ózining garnizonymen berildi jәne sonyng belgisi retinde ózining «Qyzyl auyz» atty sәigýligin Kenesarygha syigha tartty. Datqa sonymen birge Pishpek qúsbegimen jәne qyrghyz manaptarymen uaqytsha bitim turaly kelissóz jýrgizuge de uәde berdi. Ahmet Kenesariyn: Merkeni alghan song Kenesary datqany alastap, Merkening biyleushisi ózi boldy dep jazady. Merke qúlaghan son, qyrghyz manaptary Pishpek qúsbegi Álisherden: «Kenesarymen kýres jýrgizesiz be, әlde uaqytsha bitim turaly kelissózge kirisesiz be» dep súrady. Álisher bylay dep jauap berdi: «Merke datqasy qorqaq jәne jauyz, al men óz hanymnyng adal qúlymyn jәne onyng senimin aqtaymyn. Mening eki zenbiregim bar, sondyqtan onymen soghysugha dayynmyn».
Álisher men Orman manap qyrghyzdargha elding ishki jaghyna kóshuge kenes berdi, al ózderi әskerimen Kenesarygha qarsy attandy. Jer jaghdayyn jaqsy bilgendikten, olar Kekli taularyndaghy ynghayly oryngha bekinip aldy.
Alatau taularyndaghy alghashqy qaruly qaqtyghystarda eki jaqtan da kóp shyghyn boldy. Qyrghyz manaby Dónentaydyng general Vishnevskiyge jazghan bir hatynda bylay delingen: «Kenesary bizge kelip, dúshpangha ainaldy. Ótken jyly olar bizding auyldarymyzdy talqandap, shabandozymyzdy óltirdi, al biz Alla taghalanyng shapaghatymen qarulanyp alyp, súltan Bókenning basshylyghymen olardyng 4 myng adamyn jer jastandyrdyq».
1846 jyldyng orta shenine qaray birshama tynyshtyq ornady da, eki jaq әskery qimyldardy toqtatugha jәne uaqytsha bitim jasasugha kelise bastady. Aldaghy kelissózder turaly Sibir qyrghyzdarynyng shekara bastyghy bylay dep jazdy: «Tastay taghy» qyrghyzdargha Kenesary ózining jәne Ghaly súltannyng atynan bitim turaly kelisuge elshiler jiberip edi, biraq olar әli oralghan joq». Kenesary bar uaqytta da kyrghyzdarmen әskery qaqtyghysty toqtatugha tyrysty. Múny jýzbasy Abakumov ta rastaydy, ol Ke­nesary «barlyq sharalardy qoldanyp, qyrghyzdarmen bitimge keludi oilastyruda» dep jazghan.
Qyrghyzdar jaghynan elshi bolyp belgili manap Qalyghúl keldi, keyinnen ol Batys Sibir general-gubernatory Gorchakovqa Kenesarynyng basyn jetkizgeni ýshin altyn medali aldy. Kenesary Qalyghúldy qabyldap, birneshe kýn ordasynda kýtti, tipti oghan Nauryzbay da qonaqasy berdi. Nauryzbaydyng keskin-kelbetin biz alghash ret osy Qalyghúldyng suretteuinen bildik. «Barqyt qamzol kiygen, múrty endi tebindep kele jatqan, úzyn boyly jas jigit qonaqqa shaqyrdy. Keyinnen onyng Nauryzbay tóre ekenin bildim».

Kenesary Qalyghúlmen qazaqtar men qyrghyzdar búdan bylay dostyq, tatu kórshilik qatynasta bolady jәne qyrghyzdar Kenesarynyng kenesine qúlaq asady dep kelisildi. Qalyghúl qyrghyz halqynyng atynan: «Qyrghyzdar men qazaqtar dostyq qatynastaghy derbes el bolady jәne barlyq manyzdy ister boyynsha Kenesarymen aqyldasyp otyrady jәne onyng sózine qúlaq asady» dep uәde berdi. Sonymen birge tútqyndar almasugha da kelisti. Kenesary Qalyghúldyng ótinishi boyynsha, qazaqtardyng qolynan qaza tapqan qyrghyz batyry Tastanbekting nayzasy men bolat qylyshyn qaytardy da, Qalyghúl Kenesarynyng qolgha týsken jigitterin tólemin tólese, qaytarugha uәde berdi. Kenesarynyng tútqyngha týsken eki sýiikti batyryn (biri qayyn aghasy, Orynborda tútqynda otyrghan әieli Kýnimjannyng aghasy) bosatu turaly kelissóz kezinde qyrghyzdar bireuine 64 qara baran jylqy, al ekinshisine - 10 týlki ishik, 10 toqyma shapan, 10 qúndyz, 10 qúla at, 10 týie tólem tóleudi belgiledi. Kenesary qolgha týsken jigitteri men eki batyryn bosatu ýshin әr auyldan baghaly zattar jinaugha búiryq berdi, biraq «jinalghan mýlik onyng qayyn aghasy men sýiikti batyryn bosatugha jetpedi».

Uaqytsha bitimdi kóp keshikpey qyrghyzdardyng ózderi búzdy. Manaptar qyrghyz batyry Jamanqarany óltirgeni ýshin úly jýzding batyry Sauryqtyng izin andyghan. Sauryq dem alyp jatqan kezde onyng jasaghyna 70-80 qyrghyz shabuyl jasap, jigitterin óltirip, 700-dey jylqysyn aidap әketti. Sauryq qughyngha shyqqan kezinde toruylgha týsip, qyrghyzdar qolynan qaza tapty. Qyrghyz manaptarynyng Sauryqqa shabuyly, jylqy aidap әketui, kelisim sharttyng búzyluyna, qaruly qaqtyghystyng qayta bastaluyna jәne Kenesary men onyng serikterining qazasyna alyp keldi. 1847 jyly Kenesary qyrghyzdar jerine basyp kirdi. Búl kýreste Kenesarynyng kózdegen negizgi maqsaty - qazaqtar Alatau qyrghyzdarynyng ortaq jauy Qoqan ýstemdigine jәne Qoqan bekterining senimdi odaqtastary qyrghyz manaptaryna qarsy kýresu edi. Sondyqtan ol qyrghyzdargha qarsy joryqty Qoqan jaghyna shyghyp ketken manaptar satqyndyghyna jauap retinde qarady. Biraq osynyng ózinde ol kýresting feodaldyq әdisterin qoldanyp, ýlken qatelik jiberdi. Onyng jazalaushy sharalary manaptardan góri qyrghyz halqyna qatty batty. Ol býtindey auyldardy órtep, әielderdi de, balalardy da ayamady. Biraq qatygezdik eki jaqtan da boldy. Qyrghyz manaptary ókimetke jazghan hattarynda: «Kenesarynyng sansyz kóp jaqtastaryn óltirgenin, kóterilisshilerdi ayausyz azaptaghandaryn jәne Kenesary men onyng serikterin qinap óltirgenin» maqtanyp jazdy. Feodaldyq dәuirge tәn qatygezdik kóterilisshilerding de kýres әdisterinen oryn alghan. Kenesary da, әlbette, óz dәuirining shenberinen asa almady.

Feodaldyq qogham jaghdayyndaghy últ-azattyq soghystary turaly Engelis bylay dep jazghan: «...halyq soghysynda kóteriliske shyqqan últ qoldanghan әdisterdi soghysty dúrys jýrgizuding jalpy júrt moyyndaghan erejelerin salystyrmay nemese qanday da bir basqa oisha jasalghan ólshem boyynsha qaramay, tek qana kóteriliske shyqqan halyqtyng órkeniyettilikting qay satysyna jetkenine qarap baghalau kerek».
Kenesarynyng qatygezdigin onyng shyqqan ortasymen, sol ortanyng salt-sanasynyng onyng iydeologiyasyna jәne kýres әdisine әser etuimen týsindiruge bolady. Alayda dәl osy feodaldyq kýres әdisteri Orman men Jantaydyng qyrghyz halqyn Kenesarygha qarsy kýreske júmyldyruyna kómektesti. Kenesarynyng Qyrghyzstanda manaptar­dyng feodal jasaqtarymen emes, halyqtyng qarsylyghyna tap bolyp kýresuine tura kelgen, onyng týbine jetken de naq osy jәit.

Kenesarynyng Qyrghyzstandaghy isterining az zerttelgeni sonsha, ondaghy oqigha barysyn tolyq qalpyna keltiru qiyn. Tek Orman han qoldanghan Kenesaryny taldau tәsilderin atap ótu kerek, onysy qaqtyghystyng nemen ayaqtaluynda belgili ról atqardy.
«Kenesarymen soghys kezinde Orman han ózining otryadtaryna qazaqtargha kórinetin jolmen shandatyp, taudan týsuge búiyrdy. Tómen týsken son, olar shatqaldar arqyly keri qaytyp, onan qaytadan tómen týsip otyrghan. Osy kórinis ýzdiksiz 3 kýnge sozylghan. Múny kórip otyrghan Kenesa­ry Orman hannyng shangha oranyp, ýsti-ýstine oghan kelip jatqan әskerining kóptigine tang qalypty desedi. Orman han týnge qaray әr adamgha jeke-jeke ot jaghugha búiryq beredi. Týnde taudaghy sansyz ottardy kórip Kene­sary bylay depti desedi: «Qyrghyz kóp pe, әlde aspandaghy júldyz kóp pe?». Kenesarynyng qyrghyz әskerlerimen songhy shayqasy Toqmaq selosynyng shyghys jaghynda, Pishpek qalasyna jaqyn Kekli taularynda boldy. Kenesary әskerleri Shu ózeninen 1-2 shaqyrym jerdegi Maytóbe degen tau­ly ýstirtke ornalasty. Qyrghyzdar ghasyrlar boyy Maytóbeni «qandy jer» dep ataydy eken.
Maytóbege soltýstik shyghys ja­ghynan Kekli tauy jalghasyp jatady, jergilikti halyq ony «qasiyetti tóbe» dep ataghan. Osy tóbening batysynda Shu ózenine deyin sozylghan Qaraqonys anghary jatyr. Osy anghar ekige bólinedi: biri «Almaly say» dep, al onymen shektesetin anghar «Saulman» dep atalady. Búl angharlar ormangha bay, ortasynan asau ózen aghyp jatyr. Kenesaryny qyrghyz manaptarynyng tútqyndaghan jeri osy «Almaly say» edi. Kenesary shtaby Maytóbede ornalasqan bolatyn. Ondaghy Kenesary jaqtastary salghan uaqytsha bekinistin, tau­ly ýstirtting shyghys jaghynan qazylghan ordyng jәne tas ýiindining qaldyqtary osy kýnge deyin saqtalghan. Kenesarynyng qyrghyzdarmen shayqasynyng taghdyry qyrghyzdar jenisimen ayaqtalatyny aldyn ala belgili edi. Birinshiden, patsha otryad­tarynyng basshylary manaptar­men әskery qimyl josparyn kenesip otyrdy. General-mayor Vishnevskiyge raportynda jasauyl Nuhalov by­lay dep jazdy: «Men asa belgili biylerge - Búghy ruynyng bii Borambay Bekmúratovqa jәne Ájibay Seralinge, Sarybaghysh bii Orman Niyazbekovke, Solty ruynyng bii Jangharash Eshojinge hat joldap, senderding de, orys ýkimetining de jauy Kenesarynyng kózin qúrtayyq dep shaqyrdym». Ekinshiden, qazaq súltany Rýstem jәne Sypatay by Kenesary qozghalysyna tonaludan qorqyp qosylghan adamdar edi. Shayqas bolardyng aldyndaghy týnde olar Kene­sary jasaqtarynan qashyp ketti. Ol turaly Mәdibek Bek­qojaev bylay deydi: «Sypatay men Rýstem tóre týnde óz әskerlerin bólip alyp, Shu ózenining arghy jaghyna ótip, «Myqan suyna» jetken song ótkel izdep, tang atqansha jýrdi. Osy kezde olardy qyrghyz әskeri bayqap qalyp, shabuyl jasady. Artta jau, alda ótkel bermes batpaq su, mine, osynday jaghdayda qazaqtar qyrylyp, bir bóligi qolgha týsti».

Sypatay men Rýstem kórsetken qyzmet úmyt qalghan joq. Keyinnen manap Jantay Qarabekov Sibir qyrghyzdary shekara bastyghynan súltan Rýstemdi nagradtaudy súray otyryp, bylay dep jazdy: «Rýstem súltan men Sypatay Álibekov by әskerlerin alyp, ketip qaldy da mening Kenesaryny jenuime jaghday jasaldy».
Ýshinshiden, Qoqan bekteri óz әsker­lerin Orman manaptyng qaramaghyna bergen-di.
Jaghdaydyng ýmitsiz ekendigin týsin­gen Kenesary әskery kenes shaqyryp, qorshaudan shyghu joldaryn qarastyrdy. Nauryzbay Kenesarygha mynaday úsynys jasady: Maghan Tama ruynan Qúrman batyr jәne Aghybay batyr bastaghan, úrysqa jaramdy 200 jigit beriniz, men sol jigittermen qyrghyzdar shebine shabuyl jasap, búzyp ótemin» dedi. Búl úsynysty barlyghy qoldaghanmen, Kenesary kelispe­di. «Eger biz búzyp ótsek, onda toqtamay qashamyz. Kimning aty jýirik bolsa sol qútylady. Al halyqtyng basym kópshiligi qyrylyp qalady. Eger men, әsker basshysy bola túra qashyp ketsem, onda men búdan bylay halyqqa han bola almaymyn».
Kenesary barlyq attardy soyyp, tek azyq-týlik artatyn 30 at qana qaldyryp, qolgha nayza alyp jayau sytylyp shyghudy úsyndy. Biraq onyng úsynysyn eshkim qoldamady. Soghys kezinde atynan airylu qazaqtar ýshin jaman yrym bolatyn. Kómek keledi-au degen oimen kelesi kýnge deyin kýtuge sheshim qabyldandy. Biraq kómekke eshkim kelmedi.
Kenesary men Nauryzbay әrqaysysy óz otryadtaryn basqaryp, qorshaudy búzyp ótuge úighardy. Kenesary ózining otryadymen Qara­suyq degen batpaqty ózen arqyly qorshaudan shyqpaqshy boldy. Ózennen ótu kezinde kóp adam sugha ketti, osyghan qaramastan jauyngerler Kenesaryny aman alyp qalu ýshin әreket jasady. Osy oqighany kóteriliske qatysqan adam bylay suretteydi: «Kenesarynyng jýzdegen adamdary jelkeden tóngen qara qyrghyzdardyng soqqysynan sugha ketti, biraq ólip bara ja­typ, ózderining sýiikti súltany Kenesaryny qútqarugha tyrysty. Ózderin qúrban ete otyryp, olar súltandy sugha batyp bara jatqan atynan auystyryp, óz attaryn berip otyrdy».
Qorshaudan shyghugha tyrysu sәtsiz ayaqtaldy. Nauryz­bay ózining otryadymen kýshi basym shayqasta qaza tapty. Kenesaryny manaptar qolgha týsirdi.
Ózin óltirer aldynda Kenesary qyrghyz manaptaryna taghy da óz oiyn aitty: jaulasudy qoyayyq ta, ortaq jau Qoqangha qarsy birlesip kýresu ýshin qazaqtar men qyrghyzdardyng kýshin biriktireyik dep úsynys jasady. Alayda qyrghyz manaptary búl joly da onyng úsynysyn qabyldamady. Kenesary ózin óltirer aldynda, iyin tiresken halyq jiy­nalyp túrghan sol bir shaqta ólendetip qoya berdi. Óleninde óz elining erkindigi men tәuelsizdigi jolynda ózi jýrgizgen asa auyr kýresting býkil ótken jolyn bayandady, Saryarqanyng keng dalasyn, shayqasta qaza tapqan serikterin eske aldy. Kenesary óltiriler aldyndaghy sәt bylaysha surettelgen: «Kenesary jinalghan júrtqa, alystaghy taulargha, kýn shuaghy tógilgen biyik aspangha, onan song jan-jaghyna qarap alyp, әn bastady. Án úzaq aitylyp, jinalghandar úiyp tyndady. Án sózderi tyndaushynyng boyyn biylep, jýregin baurap, qatty tolqytqan. Ol ózining óleninde tuyp-ósken keng dalasynda, kindik kesken auylynda ótken bar ómirin esine alghan edi».
Kenesary ólimi onyng serikteri ýshin, әskery dostary ýshin auyr soqqy boldy.
Ya. Panferov kóteriliske qatysqan Nysanbay aqynnyng sózderi arqyly kóseminen aiyrylghan qazaqtardyng tereng qayghysyn bildiredi. «Kenet shatqal tynyshtyghyn ghajap dombyra ýni búzdy, oghan qosyla Nysanbaydyng «E... e... ee... Alla-ay!» dep bastalyp, sol jerde shygharylghan joqtauy ainala júrttyng jýregin múngha bólep, janyn tebirentti:
Kenekem mening ketken son,
Zamanym qaldy tarylyp.
Halyq iyesi handardan
Jetim qaldyq airylyp.
Eki birdey qanatym
Topshydan syndy qayrylyp,
Baldaghy altyn aq beren
Tasqa tiydi mayrylyp.
Kemshilik týsti basyma
Kóringennen qaymyghyp...
Kenesary ketken son,
IYesiz qaldy taghymyz,
Nauryzbay tóre ketken son,
Bastan taydy baghymyz.
Búlbúlday sayrap jýr edik,
Baylandy til men jaghymyz.
«Joqtau úzaq aitylyp, shatqal-shatqaldy, say-saydy qualap, keng dalagha Kenesary batyrdyng ólimin estirtip kete bardy. Zar eniregen dombyra ýni barlyq dýniyeni bulyqtyrdy.
Tyndaushylardyng qara tory jýzin aghyl-tegil jas judy, keyde olar óksip-óksip alady. Býkil tabighat osy joqtau әnine boy aldyryp, jylap túrghan siyaqty».
Kenesarynyng ólimi turaly habar jetisimen Orynbor Shekara Komissiyasy jan-jaqqa jarlyq jiberip, onda «Orynbordyng qarauyndaghy qyrghyzdargha, bizding bәrimizding ortaq jauymyz óldi dep habarlady».
Batys Sibir general-gubernatory Gorchakov osy soghysta kózge týs­ken qyrghyz manaptaryn týgel ózine shaqyrugha sheshim qabyldady jәne olardy ordendermen nagradtaugha úsyndy. Keyinnen búl sharalar jýzege asyryldy. Kenesaryny óltirgen Álibekovke Gorchakov arnauly hat joldady, onda bylay delingen:
«Kúrmetti qyrghyz Qalyghúl Álibe­kovke! Býlikshi Kene­sary Qasymov­tyng isinde kórsetken erliginiz ben qyzmetiniz ýshin ózime imperator taqsyr bergen biylikke say, Sizge, Georgiyev lentasyna týirep moyyngha taghatyn kýmis medali jiberip otyrmyn. Sizding osy joghary syilyqty dúrys baghalaytynynyzgha jәne Ózinizding qasiyetti imperatorgha berilgendiginizben ýkimetting senimin aqtaydy dep senemin».
Songhy shayqasta, Sibir qyr­ghyz­darynyng shekara bastyghy Vishnevskiy­ding mәlimetine qaraghanda, Orman manaptyng qolynan Kenesarynyng inisi Nauryzbay, onyng eki balasy jәne basqa da 15 súltan qaza tapqan. Sonymen birge kóptegen qatardaghy qazaqtar óltirilgen, myngha juyq adam tútqyndalghan.
Qyrghyz manaptary Orman men Jantay ózderining riza bolghanynyng jәne dostyghymyzdyng belgisi retinde, qazaqtardyng bastaryn Qoqan hanyna syilyqqa jiberdi. Búl turaly kapitan Rylisovqa bergen jauabynda bir keruenbasy bylaysha eske týsiredi: «Men Tashkentte tastay taghy qyrghyzdardyng basshylargha syilyqqa jibergen Ke­nesary adamdarynyng eki arbagha tiyelgen bastaryn óz kózimmen kórdim. Bas­tardy úzyn syryqqa ilip, Tashkent bazaryna ilip qoyghan. Jergilikti basshylar búl iske riza bolyp, tastay taghy qyrghyzdargha syilyqtar berude».
Ókimet qyrghyz manaptarynyng Kenesary kóterilisin basuda kórsetken kómegin joghary baghalady. Osy turaly general-mayor Gasford ózining Syrtqy ister ministrligin basqarushy L.G.Senyavinge jazghan hatynda Orman Niyazbekovting qyzmetin baghalay otyryp, bylay depti: «Onyng osy iste septigi tiymese, Kenesaryny óltirmese, onda bizding isimiz ol kezde bizge tiyimsizdeu basqasha sipat alary sózsiz edi».

Qapal uezining qazaqtary Kenesary ýshin kek alu maqsatynda qyrghyz manaptaryna qarsy joryqqa attanghan. Olar ólimge katysy bar birneshe manapty ayausyz jazalady. Sonyng biri - Tóregeldi manaptyng auyly tonalyp, ózi tútqyngha alyndy.

Kenesary qazasynan keyin, ile HIH ghasyrdyng 50-jyldary Qyrghyz­standa sol Orman bastaghan ózara tonaushylyqfeodaldyq qyrghyn soghys bastaldy. Sarybaghyshtyqtardy bastaghan Orman Búghy ruynyng Ystyqkól jaghalauyndaghy bay jayylymdaryn basyp alyp, ózi iyemdengisi keldi. Osy soghystyng barysynda, 1855 jyly Orman qaza tapty. Kenesaryny óltirgen jendetting biri - Jantaydyng qazaqtar túrsyn qyrghyzdardyng ózderine de qandaylyq jek kórinishti bolghanyn, onyng ózining haty da aityp túr: «Mening dúshpanym kóp, dosym az, qazaqtardyng nemese tastay taghy qyrghyzdardyng Sizge meni jamandauy op-onay, olargha senbeniz. Men bayaghy juas kalpymdamyn, aitqanyna kónip, aidauynda jýretinimdi aityp patshagha hat jazyp, óz adamdarymdy jibergenime de kóp boldy. Qyrghyzdargha sengenshe maghan seniniz».
Jambyl ózining «Súranshy batyr» dastanynda Jantaydy ekijýzdi, ishmerez retinde suretteydi.
Qúdiyar han qaghyndy,
Taghy qandy saghyndy,
Alatyn orys qazaqsyn
Alamyn dedi, bәrindi...
Qyrghyzdy hangha batyrghan,
Árkimge bir satylghan
Orman han bar qolynda,

Qazaqty baryp talayyq,
Patshadan búrym alayyq,
Degen maqsat oiynda.

«Týrkistan» gazeti, №1. 05.01.2012

0 pikir