Býgin Qyrghyz Respublikasy Jogorku Keneshining kezekten tys jinalysynda sóilegen sózi arqyly Qyrghyz halqynyng asa kórnekti memleket jәne qogham qayratkeri, Últtyq liyderi Ómýrbek Tekebaevtyng qyrghyz mediyasy men әlumettik jelini jaryp jibere jazdap túrghan shaghy.

Búrynghy preziydent Almazbek Atambaevtyng túsynda qughyngha úshyraghan Ómýrbek Tekebaev segiz jylgha sottalyp, qamaqqa alynghan bolatyn. Kinәsi dәleldenbegenine qaramastan, keyingi preziydent Sooronbay Jeenbekov kezinde de ol qamaqtan bosatylghan joq. Tek, qamau merzimi bituine baylanysty, ýy qamaghyna shygharyldy.

Qyrghyz Jogharghy soty audandyq, qalalyq sottyng sheshimin kýshinen qaldyrghanymen, qayta bastan tergeu jýrip, tolyq aqtalyp shyqpaghan bolatyn.

Atambaev kezinde aptanyng bes kýninde sot otyrysy bolsa, Jeenbekov túsynda ol sot otyrysy aiyna eki nemese bir aida bir ret bolyp, Tekebaev isi ashy ishekshe sozylghany belgili.

Qysqasy, S. Jeenbekov Ómýrbek Tekebaevty birden aqtap, bostandyqqa shygharyp jiberuge onsha qúlyqty bolghan joq. Kókjal sayasatshydan yqqany, qauiptengeni beseneden belgili bolyp túrdy.

Sooronbay Jeenbekov Ómýrbek Tekebaevty ghana emes, Atambaevtyng tekpisimen sottalghan býgingi premier-ministr әri preziydentting mindetin atqarushy bolyp taghayyndalghan Sadyr Japarovty da týrmeden bosatugha den qoyghan emes...

Dýnie bir-aq kýnde ózgerip shygha keldi. Keshegi at ýstindegi Sooronbay Jeenbekov taqtan týsip, ornyna týrmede otyrghan Sadyr Japarov jayghasty.

Basynan qara búlt aiyqpaghan Ómýrbek Tekebaev deputattyq mandatyn qaytadan alyp, Jogorku Keneshke oraldy.

Kele salyp, birinshi bolyp, tarihy sóz sóiledi. Ne dedi deysiz ghoy?

«Útylghan dúshpangha da jigitshe, mәrt mәmile qylu kerek!... Men qyrghyzstandyqtargha aitqym keledi. Qyzmetten ketken preziydentti, Sooronbay Jeenbekovti qorlaugha jol bermeyik! Ol óz isi ýshin tarih aldynda, Zang aldynda jauap berer», - dedi Jogorku Keneshting biyik minbesinen qasqayyp túryp.

Taghy da tarihy sóz aitty.

«Qúrmetti Sooronbay Sharipovich, preziydenttik taqqa otyra salyp, Sadyr Japarov ekeuimizdi aqtap, týrmeden bosatyp jibergeninizde, Sizge múnday bәle joq edi...», - deuine әbden bolatyn edi.

Joq! Ómýrbek Cherkeshevich onday qadamgha barmady! Kerisinshe, amalsyzdan merziminen búryn qyzymetten ketip bara jatqan Preziydentke qyrghyz júrtynan arasha súrap, adamgershilik tanytty. Sóitip, býkil qyrghyz eline keshirimdilik pen mәrttikting jarqyn ýlgisin kórsetti.

Mine, azamattyq dep, osyny ait!

Qyrghyz sayasatynda jýrip otyz jyldyq ómirin sarp etken, bes kezek Jogorku Keneshtin deputaty, bir mәrte Tóraghasy bolghan, «Bash Mizamnyng atasy», kózining tiri kezinde-aq «Últtyq liyder» atanghan túlgha Ómýrbek Tekebaevtyng keshirilmes bir kemshiligi bar.

Ol - 2010 jyly Qúrmanbek Bakiyevti preziydenttikten ketirgen son, onyng ornyna preziydent boludan bas tartqandyghy.

Eger, býkil Qyrghyzstandy uysynda ústay bilgen, tipti týrmede otyryp yqpalyn jýrgizip otyrghan Ómýrbek Tekebaev preziydent bolghanda, Qyrghyz Respublikasy múnday túnghiyqqa tap bolmas edi dep oilaymyn.

Sebebi, Ómýrbek Cherkeshevich qamaqqa alynghan son, Qyrghyz Jogorku Keneshining syiqy ketip, «Manqa parlament» atandy.

Al, býgin búrynghy qyzmet ornyna qayta oralyp, Jogorku Keneshting minbesinen sóilep edi, bәrin ornyna qoydy. Jogorku Keneshting baghyty qaytadan 180°-qa búrylyp, әri kirip, jaynap shygha keldi. Basqarusyz qalghan memleket Ómýrbek Tekebaev jasaghan Konstitusiyagha jýginip, túraqtylyq ornatty.

Men onyng Almazbek Atambaevpen aiqasyp jatqan shaghynda, erligine sýiingenim sonshalyq, «Mandatsyz preziydent» degen poema jazyp, jariyaladym. Preziydent Sooronbay Jeenbekovtyng atyna hat jazyp, arasha súradym. Óleng de arnadym.

Týrmede jatqan jerinen eki ret baryp kezdesip, 2010 jyly Últ Kóshbasshysy Núrsúltan Nazarbaev qabyldauynda bolghany turaly әngimesin et qúlaghymmen estidim. Qazaqstan, onyng preziydenti Núrsúltan Ábishúly turaly sýiine otyryp aitqan әdiletti baghasyn tyndadym.

Sol kezdesulerden «Qolda barda altynnyng qadiri joq» degen ras eken ghoy. Átten, Qyrghyz eli Ómýrbek Tekebaevtyng sózin tyndap, Kóshbasshy etip taghayyndasa, jaman bolmas edi-au!», - degen oy týiip qaytqanym esimde...

Osy jerde men Qazaqtyng asa kórnekti jazushy, Qazaqstan Respublikasy Memlekettik syilyghynyng laureaty Qabdesh Júmadilovtyng qayratker turaly aitqan sózin qyrghyz tuysqandaryma da eskerte ketkendi jón kórdim.

«Qayratker – jalpy últtyq, memlekettik, kerek deseniz, әlemdik dengeyde oilay alatyn, ózindik kózqarasy bar, dara túlgha. Ol qyzmet ornyna, lauazymgha tәueldi emes, ony mәnsabynan alyp tastasang da, tipti qapasqa qamap qoysang da, qayratker bolyp qala beredi. Qayratker ózining qaraqan basynan halyqtyn, memleketting mýdesin joghary qoyatyndyqtan, kýni ýshin eshkimge jaltaqtamaydy, qay orynda, qanday jaghdayda jýrse de, әdiletti jaqtap, shyndyqty betke aitady. Búl jaghynan alghanda, qayratkerding ómir joly tym jenil bolmauy da mýmkin. Ol qay qyzmetke qoysang da bas tartpay sýiretilip jýre beretin sheneunik emes, basshymen kózqarasy ýilespese, óz pikiri ótpese, kez kelgen uaqytta otstavkagha ketuden tayynbaydy. El qamyn oilaghan asa bir aqyldy basshy bolmasa, kóp úlyqtar qayratkerdi baqtalasym dep biledi de, olardy óz manyna jolatpay, odan góri bir ónkey súrghylt sheneunikter fonynda jarqyrap kóringendi artyq sanaydy». (Q. Júmadilovtyng «Qayratkerler qaydan shyghady» maqalasynan alyndy, «Tandamalylar shygharmalar jinaghy», 12-tom, 152-bet).

Jazushy Qabdesh Júmadilovtyng búl sózi Ómýrbek Tekebaevqa da dәl keletini sózsiz.

Demek, Qyrghyz aghayyndardyng preziydentti kóilek auystyrghanday almastyra beretindigining bir sebebi, Ómýrbek Tekebaevtay naghyz túlghasyn, qayratkerin tanymay, tanysa da moyyndaghysy kelmey jýrgendiginde bolsa kerek dep oilaymyn!

Ýsh retki tónkeris memleketke bir layyqty liyder tandaugha jaramasa, onda onyng tónkeris bolyp jarytpaghany dep bilgen jón!

Búl - mening jeke pikirim!

Auyt Múqiybek

Abai.kz