Erlan ARYN, Pavlodar oblysynyng әkimi:«Pavlodar atauyna qatysty mәseleni aldaghy uaqytta eskeretin bolamyz»
- S.Torayghyrov atyndaghy Pavlodar memlekettik uniyversiytetining rektory qyzmetin atqaryp jýrip, birden oblys әkimi bolyp taghayyndaluynyz shyny kerek, júrt kýtpegen janalyq boldy. Ras, qalyng kópshilik sizdi Kereku aimaghyndaghy birden-bir últjandy, qazaq ghylymynyn, ruhaniyatynyng janashyry retinde tanidy. Áytkenmen, «ghalym, ústaz bolghan adamnyng birden oblys әkimi lauazymyna kóterilui mýmkin be edi?» degen saual bәribir aldymyzdy kese-kóldenendeytini ras. Siz búghan ne deysiz?
- Áriyne, ministr nemese oblys әkimi bolu óte lauazymdy qyzmet jәne kәsiby jaghynan jauapkershilikti qajet etedi. Meninshe, eng bastysy, memleket basshysynyng senimin aqtap, elge abyroyly qyzmet etetin azamat bolu kerek. Qazir barlyghy men turaly «Ghalym, ústaz bolghan adam qalay әkim boldy eken?» degen qalyng oidyng qúshaghynda otyrghanyn ishim sezedi. Ózime qatysty múnday saualdargha búrynghy rektor retinde aitarym: birinshiden, men oblys ortalyghynda 11 jyl rektor bolyp qyzmet etip kele jatqannan keyin aimaqty bir kisidey bilemin. Ekinshiden, men basqarghan uniyversiytet oblystaghy barlyq mekemeler men zauyttardyng kadrlaryn dayyndap keledi. Sondyqtan biz óz týlekterimizding qay jerlerge enbek etuge baratynyn jaqsy bilemiz. Bizding uniyversiytetti bitirgen týlekterding 60 payyzy bolashaq energetikter, metallurgter men qúrylys salasynyng mamandary.
- S.Torayghyrov atyndaghy Pavlodar memlekettik uniyversiytetining rektory qyzmetin atqaryp jýrip, birden oblys әkimi bolyp taghayyndaluynyz shyny kerek, júrt kýtpegen janalyq boldy. Ras, qalyng kópshilik sizdi Kereku aimaghyndaghy birden-bir últjandy, qazaq ghylymynyn, ruhaniyatynyng janashyry retinde tanidy. Áytkenmen, «ghalym, ústaz bolghan adamnyng birden oblys әkimi lauazymyna kóterilui mýmkin be edi?» degen saual bәribir aldymyzdy kese-kóldenendeytini ras. Siz búghan ne deysiz?
- Áriyne, ministr nemese oblys әkimi bolu óte lauazymdy qyzmet jәne kәsiby jaghynan jauapkershilikti qajet etedi. Meninshe, eng bastysy, memleket basshysynyng senimin aqtap, elge abyroyly qyzmet etetin azamat bolu kerek. Qazir barlyghy men turaly «Ghalym, ústaz bolghan adam qalay әkim boldy eken?» degen qalyng oidyng qúshaghynda otyrghanyn ishim sezedi. Ózime qatysty múnday saualdargha búrynghy rektor retinde aitarym: birinshiden, men oblys ortalyghynda 11 jyl rektor bolyp qyzmet etip kele jatqannan keyin aimaqty bir kisidey bilemin. Ekinshiden, men basqarghan uniyversiytet oblystaghy barlyq mekemeler men zauyttardyng kadrlaryn dayyndap keledi. Sondyqtan biz óz týlekterimizding qay jerlerge enbek etuge baratynyn jaqsy bilemiz. Bizding uniyversiytetti bitirgen týlekterding 60 payyzy bolashaq energetikter, metallurgter men qúrylys salasynyng mamandary.
Bilim-ghylym salasynda jýrgeninizben, búryndary Ýkimet qúramynda biraz uaqyt qyzmet etken ekensiz. Yaghni, ýlken sayasatqa kezdeysoq kele qalmaghanynyzdy bayqap otyrmyz.
Eng aldymen, men osyghan deyin ýsh mәrte oblystyq mәslihattyng deputaty boldym. Sol kezderde oblystyq komissiyany basqaryp, budjet mәselelerine aralastyq. Soghan baylanysty ýnemi óz pikirimdi de aityp jýrdim. Tipti, osy mәselege qayta-qayta ózgerister engizip, negizgi investisiyalar, budjettik jobalardy taldap otyrghan sarapshy maman boldyq. Basqasyn aitpaghanda, meni kópshiligi uniyversiytet rektory retinde tanidy. Ótkenge oralsaq, 11 jyl búryn uniyversiytetke rektor bolyp taghayyndalghansha, Bilim jәne ghylym, Densaulyq saqtau, Sport jәne turizm ministrlikterinde viyse-ministr әri eki ret birinshi viyse-ministr qyzmetin atqardym. Osy jaghynan qarasaq, qazir elimizde әleumettik mәseleler birinshi orynda túr. Al әleumettik mәsele halyqtyng mýddesimen tikeley baylanysty. Oblysta júmyssyzdyq, jana júmys ornyn ashu ótkir mәsele.
- Biylikte ústazdyqtan ministr, oblys әkimi lauazymyna jogharylaghandar barshylyq. Eldi kim basqarsa da, halyqtyng hal-ahualyn jaqsy biletin, el mýddesin qara basynyng qamynan joghary qoya alatyn, elshil, últjandy adam basqarsa eken deymiz ghoy.
- Áriyne. Mysaly, men júmys istegen ministrlikti basqarghan Qyrymbek Kósherbaev keyin eki oblysqa basshy boldy. Imanghaly Tasmaghambetov múghalim bolyp bastap, ministr, odan keyin әkim boldy, tipti Premier-ministr dәrejesine deyin bardy. Odan bólek, ústaz bolghan Berdibek Saparbaev qazir ýshinshi mәrte oblys әkimi bolyp otyr. Keshe ghana Aqtóbe oblysynyng әkimi bolghan Eleusin Saghyndyqov ta kezinde rektor bolghan. Endi mine, keshe ghana viyse-ministr bolghan Erlan Aryn Pavlodar oblysynyng әkimi bolyp shygha keldi (kýldi).
- Pavlodarda jer-su, kóshe ataularyna qatysty mәsele kóp, bizding biluimizshe. Qala atauyna qatysty tarihy әdilettilikti qalpyna keltiru jaghy da eskerusiz keledi, әli. Osy jaghyna oblys basshysy retinde qanshalyqty mәn beresiz?
- Meninshe, osy mәselelerdi aqylmen tarazygha salyp baryp oryndau kerek. Jer-su, tarihy ataulargha qatty mәn beretinderding biri menmin. Jalpy, atam qazaq búghan erekshe qaraghan. Búl qazaqtyng qanynda bar, kerek bolsa, últtyq iydeyasyna kiretin mәsele. Bizding eng ýlken baylyghymyz jerimiz. Sol jerimizdegi jota-qyrattyn, ózen-kólding ózindik ataulary bar. Tarihy ataulardy qaytaru «Mәdeny múra» baghdarlamasy arqyly jýzege asady. Qúdaygha shýkir, tәubә deyik, jiyrma jylda talay tarihy etnografiyalyq ataular qaytyp oraldy. Ataulardy qaytaru ol býginmen toqtap qalatyn mәsele emes. Bizding oblystyng atauyna qatysty mәseleni kezinde memleket basshysy: «Oylanyp, ortagha salatyn mәsele», dep aitqan bolatyn. Aldaghy uaqytta ol jaghyn da eskeremiz. Odan bólek kóshe, auyldardyng da atauy bar. Mysaly, men Leninsk degen atauy bar oblystaghy birneshe auyldy bilemin.
- Pavlodar qalasynyng irgesinde osy attas bir auyl bar edi...
IYә, iyә. Sonyng barlyghyn qazir oilap otyrmyn. Kezinde qazaqtyng Qazybek biydey biyleri bolghan. Kerek bolsa, basqa da ataularyn qarastyru kerek. Múnday onomastikalyq mәselelerdi memlekettik dәrejede jýiege keltirip, oryndaugha tiyispiz. Jer-su ataularyn ózekti mәsele retinde til mәselesimen bir qatargha qoyar edim. Negizi, biz múnday sharualardy búghan deyin de atqarghanbyz. Halyq arasynda iydeyamyzdy aityp, qoldan kelgenshe jýzege asyryp, batasyn alyp jýrdik.
- Ángimenizge rahmet, jana qyzmetinizde tabys tileymiz!
Ángimelesken Jankeldi QARJAN
«Halyq sózi» gazeti