Rejisser Lasse Hallistryomning «Pryanosty y strastiy»" filiminde bas keyipker joghary kuhnyanyng negizi retinde bes týrli sousty - beshameli, velute, gollandez, ispan jәne tomat soustaryn ataydy. Al  Shyghystyng belgili kәsipkeri, restorator Múhtar Toybazarov ózimizge bala kezden tanys kәdimgi qazaqtyng qúrty osy әlemdik túzdyqtardyng dengeyinde túrugha әbden layyq ekenine senimdi.  

-Kiyiz ýidin  qasynda shiyge jayyp, ýstin aq dәkemen jauyp, kýnning astynda kepitirilgen, apamyzdyng qolynan shyqqan qúrt– bizding Álemdik meyramhanadaghy bolashaghymyz.  IYә, dәl sol auyldyng qarapayym qúrty. Bazarda satushylardyng aldynda ýiilip jatatyn, biz keyde kózimizge  de ilmey, qasynan óte shyghatyn qúrt qoy ol, - deydi Múhtar Serikúly. 

Jeltoqsan aiynda Óskemen qalasynda ashylghan « Qurt &Wine» qazaqtyng últtyq taghamdary ýiining as mәzirinde búryn-sondy týsinizge de kirmegen  alpystan astam ekskluzivti avtorlyq as týri bar. Búl – restorator Toybazarovtyn  "qazaqta asylghan etten basqa tagham joq" deytinderge jauaby.  Polishanyng tanymal restoratory Adam Gessler alghashqy meyramhanasyn ashqan kezde әkesi «taghamdaryndy  túrghylyqty jerinnen 20 shaqyrymnan aspaytyn qashyqtyqta óndirilgen ónimderden jasa» dep kenes bergen eken. Kәsibining tabysty boluyn restorator osymen baylanystyrady.  Sol siyaqty « Qurt &Wine» taghamdary da tek Shyghysta óndirilgen ónimderden әzirlenip, Altay shópterining dәmimen nәrlendirilgen. Osylaysha ózimizge bala kezden tanys últtyq taghamdarymyz  sәl ózgesheleu, jana dәmmen úsynylady. Taghy bir erekshiligi – olardyng barlyghyn derlik qúrt túzdyghymen әrlendirip jiberedi. 

Múhtar Toybazarovtyng komandasy qarapayym qúrttan muss pen soustar jasap ýirendi. Ony asqabaq salatyna, qyzylsha men almúrt salatyna  da qosady, bauyrsaqpen birge beredi, foreli men qazy assortiyine qosymsha úsynady. Barlyq steykterge, et taghamdarynyng kez kelgen týrine de qosyp jiberedi. Sol kezde astyng dәmi erekshe týrlenip shygha keledi eken. 

- Biz erekshe ónim jasap shyghardyq. Álemde alghash bolyp qúrtty barlyq taghamdarda qoldanamyz.  Italiyandyqtar siyaqty et pen ystyq nan ónimderine sebemiz, qamyrda quyrylghan balyqqa qosamyz, kókenister men jemisterge qosa beremiz, taghamdardy әrtýrli bezendiremiz, - deydi restorator.  

Keyipkerimiz qúrtymyzdyng dayyndaluy men qasiyeti turaly saghattap aitudan jalyqpaydy.

-Bizding qúrtymyz italiyandyq parmezan men gruzinderding suluguniyinen esh kem emes, tipti kóptegen sipaty boyynsha asyp týsedi. Italiyandyq, fransuz, gruzin syrlarynyng barlyghy auyldan shyqqan. Negizinde dәl óz kóshpendilemizding qúrty siyaqty qarapayym sharualardyng ónimi ghoy. Qúrt syr emes, ol әlemdegi býkil syrlardyng negizi! Irimshikti parasatty kóshpendi ata-babalarymyz kýnge fermentasiyalap keptire bilgen ghoy. Býkil әlem irimshikti san aluan qospalardy qosyp, qaynatyp jýrgende, bizdin  babalarymyz atam zamannan onyng tabighy negizin saqtap qoldanyp otyrghan, - deydi kәsipker.

Restoran iyesining aituynsha, negizgi tújyrymdamalary – qazaqtyng as-suyn sәndi etu, últtyq brendke ainaldyru ghana emes. Sonymen qatar halqymyzdyn  qonaqjaylylyq, darhan minez siyaqty últtyq qasiyetterin úlyqtau. Búl jayynda Múhtar Serikúly bylaysha oy qozghaydy: 

-Býkil júmysymyzdyng mәni - últtyq ereksheligimizge ainalghan qonaqjaylyghymyzdy pash etu. Keyde maghan osy ereksheligimizdin  negizgi mәni  úmytylyp bara jatqanday, qonaqjaylyghymyz tek qana bastyqtargha, mansapty qonaqtar men astanadan kelgen tuystargha ghana arnalatynday kórinedi. Qazaqta olay bolmap edi ghoy. Sheksiz Úly dalany kezip kelgen әrbir jolaushyny qazekem qúshaghyn jaya qarsy almap pa edi? Óitkeni jolaushynyng ómiri bir tilim nan men bir jútym sugha baylanysty bolatyn sәtter az emes. Búl tanghalarlyq jayt - kez kelgen adamnyng tamaqtanyp, tynyghyp aluyna mýmkindigi bolghan. Qazaqtyng qonaqjaylyghy - jariyasyz Úly dala zany. 

 «Joly bolar jigitting jengesi shyghar aldynan» demekshi,  osy orayda bizge meyramhananyng alghashqy qonaghy Nury Funas esimdi liviyalyq jihanger bolghany da kezdeysoqtyq emes siyaqty. 

-Ol jer sharyn jayau ainalyp shyghugha bel bughan erekshe adam. Nury Funas әlemge beybitshilik pen meyirimdilik qúndylyqtaryn dәriptep jýrgenin aitty. 140 eldi aralap shyghypty. Bizge Japoniyadan jayau kelgen eken. Úly dalamyzdy kezip kele jatqan jolaushyny qúdayy qonaghymyz dep qabyldap, halqymyzdyng shynayy  qonaqjaylylyghyn, iltipatyn kórsetuge tyrystyq. Bizding últtyq taghamdarymyzdyng dәmin tatqan qonaghymyzdyng tamsanuyn kórsenizder ghoy! Birinshi kýnnen  tabaldyryghymyzdy qúdayy qonaqtyng attaghanyn biz jaqsylyqqa jorydyq, - deydi meyramhana iyesi. 

Qazaghynan shala qazaghy kóp, túrghyndarynyng basym bóligi oryssha týs kóretin Óskemen siyaqty qalada qazaq halqynyng as-dәmin dәriptegen, últtyq naqyshta bezendirilgen meyramhananyng ashyluy ýlken janalyq bolghany ras. Qazir qazaq taghamdarynyng ýii oblys ortalyghyndaghy eng tanymal, últtyq asymyzdyng jana dәmin tatqysy keletinderding sýiikti ornyna ainalghan. Onyng syry meyramhana ishining erekshe bezendiriluinde bolar. Ótken ghasyrdyng 70-80, tipti 90 jyldarynyng basyndaghy auyldaghy ýilenu toylary esterinizde me? Sizderding ýilenu toyy ótken palatkany bezendirgen kilem dәl osy jerde iluli túr! Sol keshte aitylghan, jýrek qylyn shertken Shәmshining sazdy әuenderi  osy jerde qalyqtap túr! Kiyiz ýiding bir búryshy keskininde jabdyqtalghan fotozona qonaqtardan bir bosamaydy. Eng tamasha keshti  esterinde úzaghyraq saqtau ýshin olar qazaqtyng ongly shapanymen alma-kezek suretke týsip jatyr.  

Ayna Eskenqyzy

Abai.kz