QR Ýkimeti janyndaghy koronavirustyng taraluyna jol bermeu jónindegi vedomstvoaralyq komissiya koronavirusqa qarsy vaksinasiya turaly jii qoyylatyn súraqtargha jauap berdi.

- Qazaqstanda vaksinasiya mindetti әri mәjbýrli me?

Jauap: Qazaqstanda vaksinasiya erikti bolyp tabylady. «Halyq densaulyghy jәne densaulyq saqtau jýiesi turaly» QR Kodeksining 77-babyna sәikes kez kelgen medisinalyq em-shara, onyng ishinde vaksinasiya egiletin adamnyng tek aqparattandyrylghan kelisimimen ghana jýrgiziledi. Qazaqstanda vaksinasiyadan bas tartqany ýshin әkimshilik nemese qylmystyq jauapkershilik kózdelmegen, kez kelgen qysym kórsetu zansyz bolyp tabylady.

- Qazaqstan Respublikasynda qanday vaksina qoldanylady?

Jauap: 2021 jylghy 1 aqpannan bastap Qazaqstanda Reseyde shygharylghan Gam-KOVIYD-Vak («Sputnik V») vaksinasyn paydalana otyryp, KVIY-gha qarsy vaksinasiya bastalady. Odan әri 15 aqpannan bastap vaksinasiyalau prosesine Qaraghandy farmasevtikalyq keshenining bazasynda óndirilgen Gam-KOVIYD-Vak vaksinasy qosylatyn bolady. 2021 jyldyng 2 toqsanynan bastap vaksinalau prosesine otandyq - QazCovid-In preparatyn qosu josparlanyp otyr. Búl vaksina qazirgi uaqytta klinikalyq synaqtardyng 3-kezeninen ótude.

- Koronavirusqa qarsy vaksinany kim ala alady?

Jauap: Vaksinasiyalau preparattyng kelip týsuine baylanysty kezen-kezenmen jýzege asyrylady. Búl rette, birinshi kezekte vaksin alaugha koronavirus infeksiyasyn júqtyru jәne taratu tәuekeli joghary halyqtyng osal toptary jatady. Odan әri immundaugha jatatyn halyqtyng osal toptary qamtylady. Birinshi kezende infeksiyalyq aurular auruhanalarynyn, jedel medisinalyq kómek, reanimasiya, MSAK, qabyldau bólmelerining medisina qyzmetkerleri, sanepiydqyzmet mamandary egiledi.

Ekinshi kezende jalpy bilim beretin mektepterdin, joghary oqu oryndarynyng pedagogtaryn, birinshi kezenge kirmegen medisinalyq qyzmet mamandary vaksinasiyalanady.

Ýshinshi kezende mektep-internattardyn, mektepke deyingi mekemelerding pedagogtary, studentter men sozylmaly aurulary bar adamdar qamtylady. Búdan basqa, halyqtyng qosymsha osal toptary: TJM, IIM, Qorghanys ministrligi, ÚQK, Memlekettik kýzet qyzmetining qyzmetkerlerin jәne basqalardy qosa otyryp, kontingentti keneytu josparlanuda.

- Vaksinasiya aqyly bola ma?

Jauap: halyqtyng osal toptary ýshin koronavirusqa qarsy egu tegin jýrgiziledi.

- Koronavirusqa qarsy vaksina qauipti me? Vaksinanyng janama әserleri bar ma?

Jauap: Qarsy kórsetkishterdi anyqtau ýshin vaksinanyng kórsetilimderi, qarsy kórsetilimderi, immunizasiyadan keyingi yqtimal kórinisteri, vaksinany engizu, saqtau jәne tasymaldau sharttary turaly tolyq mәlimetteri bar vaksinanyng núsqaulyghy talap etiledi. Osyghan baylanysty, qarsy kórsetkishterdi qazirgi uaqytta tizip shyghu mýmkin emes. Adamnyng organizmi kez kelgen vaksinany engizude immuniytetti qalyptastyratynyn, sonday-aq immundaudan keyin dene temperaturasynyng qysqa merzimdi jogharylauy, vaksina ornynda qyzaru men isinu siyaqty jaghymsyz kórinisterding payda bolatynyn atap aitu manyzdy.

- Koronavirus vaksinasyna allergiyalyq reaksiya boluy mýmkin be?

Jauap: Medisina qyzmetkerleri kez kelgen vaksinany salmas búryn adamnyng allergiyasy bar-joghyn anyqtaydy. Eger auyr allergiyalyq syrqaty bolsa, vaksina salu medisinalyq túrghydan bas tartylady. Búl rette, allergiyalyq reaksiyany boljau mýmkin emes, sebebi әrbir adamnyng organizmi әrtýrli. Uaqtyly den qoi ýshin adam vaksinasiya alghannan keyin alghashqy 30 minut ishinde (medisinalyq mekemening qabyrghasynda) dәrigerding baqylauynda boluy kerek: dәl osy aralyqta vaksinagha allergiyalyq reaksiya boluy mýmkin.

- Reseyde vaksina alghan adamdargha kýndelikti telefon arqyly habarlasyp, zerttep-qarau jýrgiziledi. Bizde de osynday tehnikalyq sәtter qarastyrylghan ba?

Jauap: Vaksina alghan barlyq adamdar alghashqy 30 minut boyy medisinalyq mekemening qabyrghasynda, dәrigerding baqylauynda bolady. Ordan әri 3 kýn boyy, tirkelgen jerleri boyynsha uchaskelik dәrigerlerding baqylauyna alynady. Búdan basqa, vaksina alghan әrbir adamnyng qolyna vaksinanyng yqtimal keri әserleri kórsetilgen jәne múnday әserler oryn alghan jaghdayda habarlasa alatyn emhanalardyng telefon nómirleri bar jadynama beriledi.

- Balalargha koronavirusqa qarsy vaksina egile me?

Jauap: «Sputnik V» vaksinasyn 18 jasqa deyingi balalargha qoldanugha bolmaydy. Sәikesinshe ony tek Qazaqstannyng kәmeletke tolghan azamattary ghana ala alady. Qazaqstanda óndirilgen vaksina qazirgi uaqytta klinikalyq synaqtyng 3-shi kezeninen ótude. Býgingi kýni otandyq vaksina jónindegi bekitilgen núsqaulyq joq, sondyqtan osy vaksina boyynsha kontingent anyqtaluda.

- Qaraghandy zauytynda shygharylatyn vaksina qayda qoldanylady?

Jauap: Qaraghandy farmasevtikalyq keshenining bazasynda óndirilgen Gam-KOVIYD-Vak (Resey ghalymdary әzirlegen vaksina - red.) vaksinasy tek Qazaqstan Respublikasynda qoldanu ýshin paydalanylatyn bolady.

- Nelikten vaksinany eki kezende alu kerek?

Jauap: Koronavirusqa qarsy vaksinany 21 kýndik aralyqpen eki kezenmen engizu kerek. Birinshi doza antiydenelerding az mólsherin óndiruge baylanysty qysqa qorghanys әserin beredi. Ekinshi doza birinshisining әserin kýsheytedi jәne nyghaytady, adam organizmindegi antiydeneler sany artady.

- Reseylik «Sputnik V» vaksinasynyng sapasy jetkilikti dengeyde tekseruden ótti me?

Jauap: Atalghan vaksina Resey Federasiyasynda memlekettik tirkeuden ótti jәne birneshe ay boyy halyqtyng osal toptaryn immundau ýshin qoldanylyp keledi. Resey Federasiyasynyng Tikeley investisiyalar qorynyng mәlimetteri boyynsha búl vaksinany satyp alugha 50-ge juyq memleket ótinish bergen. Al keybir elder (Belarusi, Argentina, Serbiya) qazirding ózinde ony sәtti qoldanuda. Qoldanystaghy zannamalargha sәikes, Qazaqstan Respublikasynyng aumaghyna tirkelmegen dәrilik zattardy әkelu kezinde dәrilik zattyng sapasyn rastaytyn óndirushining qazaq nemese orys tilderine audarmasy bar qújatynyng elektrondyq kóshirmesi boluy qajet (taldau sertifikattary nemese synaq esebi nemese sapany baghalau kórsetkishteri bar sapa pasporty). Qazirgi uaqytta Qazaqstan Respublikasy Ýkimetining 2020 jylghy 15 jeltoqsandaghy №850 qaulysymen Qazaqstan Respublikasynda óndirilgen COVID-19 koronavirusyna qarsy vaksinalardy uaqytsha memlekettik tirkeu erejeleri bekitildi.

- Reseyden basqa taghy qanday vaksina óndirushileri eldermen yntymaqtastyq turaly kelissózder jýrgizilude?

Jauap: Qazirgi uaqytta QR Densaulyq saqtau ministrligi «Sinovac», «Sinopharm» (Qytay), «Phizer» (AQSh) qosa alghanda, koronavirus infeksiyasyna qarsy vaksina óndirushi birqatar memleketpen kelissóz jýrgizude.

- Bizding elimizde qanday vaksinalar әzirlenude?

Jauap: Dýniyejýzilik densaulyq saqtau úiymy tirkegen koronavirusqa qarsy vaksinalar arasynda Qazaqstan óndirisining 5 ýmitker vaksinasy bar. Birinshisi – klinikalyq zertteuler kezeninde túrghan Qazaqstan Respublikasy Bilim jәne ghylym ministrligi Ghylym komiytetining Biologiyalyq qauipsizdik problemalary ghylymiy-zertteu instituty (búdan әri - BQP GhZI) әzirlegen inaktivti vaksina. Qalghan tórteui:

1) Qazaq últtyq agrarlyq uniyversiyteti Ogayo shtatynyng uniyversiytetimen birlesip (AQSh) әzirlegen vaksina;
2) Qazaq últtyq agrarlyq uniyversiyteti;
3) M. Ayqymbaev atyndaghy asa qauipti infeksiyalar últtyq ortalyghy;
4) BQP GhZY әzirlep jatqan jәne klinikagha deyingi zertteuler satysyndaghy subbirlik vaksina.

- Vaksinasiyanyng elektrondyq pasporty degenimiz ne?

Jauap: Vaksinasiyanyng elektrondyq pasporty degenimiz – búl vaksinanyng medisinalyq tarihy. Búl, vaksina qabyldaytyn halyqty baqylau, monitoringileu jәne ýzdiksiz qarau ýshin densaulyq saqtau salasyndaghy negizgi moduli (funksionaldylyq). Qazirgi uaqytta Vaksinasiyanyng elektrondyq pasportyn әzirleu ayaqtalyp keledi. Pasporttyng júmys qabilettiligi medisina qyzmetkerleri ýshin Densaulyq saqtau ministrligining aqparattyq resurstary arqyly, al pasiyentter ýshin - eGov Mobile mobilidik qosymshasyn paydalanu arqyly iske asyrylatyn bolady. Vaksinasiyanyng elektrondyq pasporty vaksinasiya em-sharasynan ótkennen keyin tikeley eGov Mobile mobilidik qosymshasynda qoljetimdi bolady. Vaksinasiyanyng elektrondyq pasporty azamat turaly, ol alghan vaksinanyng týri, eguding kezendiligi, sonday-aq vaksinasiyadan keyingi kezendegi baqylau turaly aqparat qamtylady.

- Internette halyqty vaksinasiya arqyly jappay chipteu turaly aitylyp jýr. Búl qanshalyqty aqylgha qonymdy?

Jauap: Qazaqstan Respublikasynda birde-bir vaksinasiya adamdy chipteumen baylanysty emes. Vaksinasiya jasamas búryn, әrbir adam vaksina qúramy turaly aqparat beretin núsqaulyqpen tanysugha qúqyly.

- Nelikten koronavirus infeksiyasyna qarsy vaksina tez әzirlendi?

Jauap: Pandemiya kezeninde osy vaksinagha asa qajettilik tuyndady. COVID-19 vaksinasyn әzirleu býkil әlemde koronavirusty jappay júqtyru jәne adamnyng jappay ólimi oryn alghandyqtan, asa shúghyl jaghdayda ótti. Búdan basqa, farmasevtikalyq kompaniyalar problemanyng ghalamdyq dendeyde boluyna baylanysty vaksinany tez әzirleuge aitarlyqtay resurstar júmsady. Biraq onyng jyldam әzirlenui kompaniyalardyng qauipsizdik hattamalaryn ainalyp ótti degen sóz emes. N.F. Gamaleya atyndaghy EjMGhZO-nyng «Sputnik V» vaksinasyna keletin bolsaq, ol aldynghy әzirlemelerge sýiene otyryp jasaldy. Ortalyq pandemiyagha deyin SARS-CoV-2 koronavirusy da jatqyzylghan RNQ bar qabyqty virustargha qarsy vaksinalar men preparattar jasaudyng tehnologiyalyq platformasyn ashqan bolatyn.

- Vaksinasiyadan búryn antiydenelerding boluy turaly anyqtama qajet pe? COVID-pen auyryp, sauyqqandar vaksina qabyldauy qajet pe?

Jauap: Qoldanu jónindegi núsqaulyqtargha sәikes vaksinasiyagha dayyndyq kezinde antiydenelerding boluy turaly anyqtama qajet etilmeydi. Sonymen qatar, Densaulyq saqtau ministrligining úsynymdaryna sәikes, auyryp sauyqqannan keyin vaksinasiya 6 aidan erte jýrgizilmeui qajet.

- Býgingi tanda әlemde kóshbasshylar men tanymal túlghalardyng qaysysy koronavirusqa qarsy ekpe aldy?

Jauap: AQSh-ta vaksinany janadan saylanghan preziydent Djo Bayden aldy – ol 78 jasta jәne tәuekel tobyna jatady. Baydenge Pfizer jәne BioNTech vaksinasy egildi. Gviyneya Preziydenti Alifa Konde «Sputnik V» vaksinasymen egilgen elding alghashqy kóshbasshysy. Sonday-aq, elimizde joghary lauazymdy 19 túlgha, onyng ishinde Qorghanys ministri egildi.

Argentina preziydenti Aliberto Fernandes Reseyde óndirilgen «Sputnik V» vaksinasymen koronavirustyq infeksiyagha qarsy vaksinasiya jasady. Preziydentke deyin Buenos-Ayresting Densaulyq saqtau ministri Danieli Gollan vaksinasiyalandy. Venesuela preziydentining úly Nikolas Maduro Gerra Reseyde óndirilgen «Sputnik V» vaksinasymen koronavirusqa qarsy egildi.

Týrkiya preziydenti Rejep Erdoghan SoronaVac qytay preparatymen koronavirus infeksiyasyna qarsy egildi. Alghashqy egudi Týrkiya Densaulyq saqtau ministrligining basshysy Fahrettin koja jasatty.

Vatikanda 84 jastaghy Rim Papasy Fransisk pen 93 jastaghy Rim Papasy Benedikt XVI Pfizer vaksinasymen egildi.

Akter jәne Kaliforniyanyng búrynghy gubernatory Arnolid Shvarsenegger Pfizer jәne BioNTech vaksinasymen koronavirusqa qarsy egildi. Amerikalyq derekti kinorejisser Oliyver Stoun Reseyde óndirilgen «Sputnik V» koronavirus infeksiyasyna qarsy vaksina jasatty.

Qazaqstanda koronavirusqa qarsy otandyq vaksinany alghashqylardyng biri bolyp QR Bilim jәne ghylym ministri Ashat Aymaghambetov aldy. Sonday-aq, eriktilerding qatarynda QR Preziydentining kómekshisi Erlan Qariyn, Jambyl oblysynyng әkimi Berdibek Saparbaev vaksina aldy.

Derekkóz: QazAqparat

Abai.kz