Jambyl oblysy Qorday audanyndaghy qazaq pen dýngen dýrbelenine bir jylgha juyqtady. Osyghan oray, bir top belsendi azamattar Qorday audanyna arnayy bardy. Búl turaly Arasha.kz mәlimdedi.

2020 jyldyng 7 aqpany kýni bolghan janjalda eki jaqtyng 11 azamaty qaytys bolghan edi. Arada 10 ay ótsede әli kýnge deyin dýngen dýrbelenining dýrmegi basylghan joq.

Al, kýni keshe Baltash Túrsynbaev, Rysbek Sәrsenbay, Júmash Kenebay, Erkin Raqyshev birneshe azamattar Qorday audanyna arnayy bardy. Elge syily azamattargha Áulieatanyng shendileri Mәdeniyet ýiin qimay, syrtta jinalys ótkizdirdi. Jiyn barysynda audan әkimining orynbasary Beyqút Jamankózov belsendi azamattar men halyqtyng tu syrtynda «Ne ister eken?» dep qarap túrghany qyzyq boldy. IYdelogiyagha jauapty orynbasardyng dengeyi joghary bolsa, el azamattaryn layyqty qarsy alyp, jiyndy ózi jýrgizip otyruy kerek edi. Áytse de Beyqút Jamankózovting ziyaly qauym ókilderimen teng dәrejede sóilesetin óresi bolmay shyqty.

Jergilikti biylikting әreketine renjigen Rysbek Sәrsenbay «Baltash Túrsynbaev syndy azamatqa Mәdeniyet ýiin qimaghan Berdibek Saparbaevqa sәlemdememdi aityp bar» dedi. Jergilikti biylikting búl sәlemdemeni әkimge jetkizetini nemese jetkizbeytini belgisiz. Biraq bizge bir belgilisi oblys basshysynyng bir top azamattyng audangha keletinin bilmey qaluy mýmkin emes. Demek Berdibek Saparbaev búryn QR Ýkimet basshysynyng orynbasary jәne auyl sharuashylyq ministri syndy joghary lauazymdy qyzmet atqarghan azamatty Mәdeniyet ýiine kirgizbey qoyghany qalay boldy? Qazaq «Atana ne isteseng aldyna sol keledi» deydi. Berdibek Mashbekúly qyzmetten ketkennen keyin audannyng Mәdeniyet ýiine kirgizbey qoysa qalay bolar eken?

Rysbek Sәrsenbaydyng aituynsha, eger elde zang ýstemdigi bolsa, diasporanyng arasynda qaqtyghys bolmaydy. Sondyqtan da ol dýngen dýrbelenining boluyna Núrsúltan Nazarbaevty aiyptady.
«Eng bastysy qamauda otyrghan balalardyng taghdyry qalay sheshiledi? Ádiletti sheshim shygha ma, joq әlde jazyqty-jazyqsyz sottalyp kete bere me? Olardyng әr qaysysy bir-bir ýiding asyraushysy. Demek tyn bolady. Óitkeni әdilettilik bolghan qoghamda ghana últ pen úlystyng ókbir adam emes, azamattyng ata-anasy men bala-shaghasy zardap shegedi. Eger sot әdiletti sheshim shygharmasa, múnday jaghday ekinshi ret qaytalaili tatu-tәtti túrady. Eger Kostitutsiyada jazylghanday bәrine birdey әdil zang bolsa, onda adamdar qantógiske barmaydy. Ókinishke qaray bizde olay bolghan joq. Nazarbaevtyng qúrghan jýiesi eng qúryghan jýie bolyp shyqty. Biz 30 jyldan beri «Tәuelsizdigimizdi aldyq» dep telpegimizdi atyp quanyp jýrippiz. Beker quanyp jýrippiz. Eldi osy kýige jetkizdi. Sebebi memlekette deni dúrys zang joq. Zang nege dúrys jazylmaydy? Zandy jazatyn deputattardyng bәri Nazarbaevtyng tizimi boyynsha barady. Songhy Parlament saylauy da әdiletsiz ótti. QHA atynan saylanghan dýngen azamaty eki auyz antty әzer aitty. Sol deputtar zang jazyp ondyra ma?», – dedi ol.

Audannyng belsendi azamaty Sanat Áliyev búdan bylay jaulaspay, isti dúrys sheshu kerek ekenin eskertti. Óitkeni ol qamauda otyrghan balalardyng ata-anasy men әiel bala-shaghasynyng zar enirep otyrghanyna bir jyl bolghanyn aitady.

«Ótken nәrseni aityp bir birimizben soghysyp jatudyng qajeti joq. Bizge balalarymyzdyng shartty jaza ala ma, joq әlde týrmege qamay ma, әiteuir әdil sheshim shygharsa eken. Basqa әngimening keregi joq. Sizderding kelgenderinizge kópten kóp rahmet. Qazir qazaqtyng 51 balasy 10 aidan beri qinalyp jatyr. Men bilsem dýngender aqshasyn berip satyp aldy. Olar qashan bosaytynyn da biledi. Eger úrlyq jasap, qandayda bir kinәsi bolsa, naqty dәlelmen jazasy berilsin. Al endi «Qorday oqighasynda bolyp, arnayy sóz sóiledi eken» dep adamdy jazalau kerek emes. Osy mәseleni Preziydentten bastap, deputattargha deyin jetkize barynyzdar eken», – dedi ol.

Auyl túrghyndary jergilikti biylikten qaymyghyp óz oiyn ashyq aita almaytynyn aitady. Alayda belsendilerding «Aytynyz» dep qyshtauymen biraz azamat óz oiyn ortagha saldy.

«Men SIZO-da qaytys bolghan Bekbol Qibaevtyng әke orynyndaghy aghasymyn. Áli soty da bolghan joq, jalpy ol jaghy bizge týsiniksiz. Ony týrmede әbden qinap úryp soqty. Búl endi bәrine belgili nәrse ghoy. Tergeushiler «Myna ýsh adamdy tauyp ber» degen. Eshteneden habarsyz adam olardy qaydan tabady? Keyinnen Kýnbatystyng balasy jәne taghy bir jerding balasy shyqty. Rólde otyrghan balalar inim ólgennen keyin tabyldy. Marqúmnyng qyrqyn ótkizgen 3 kýnnen keyin «Sening ining Bekboldyng janynda otyrghan balany ústap ketti» dedi. Ony telefonymnan kóreyinshi dep «Mynau ma?» dep em, «IYә, osy balany alyp ketti» dedi. Ol bala tekten tek óldi de qaldy. «Sen bilesin, tap, kim janynda boldy» dep qinady. Al shyn mәnisinde ol bilmegen bolatyn. Bilse «Mynau» dep aitatyn edi ghoy. Ýkimet qazaqqa da kónil bólui kerek. Joq, bәrin qinap jatyr», – deydi auyl túrghyny.
Sonday-aq ol auylda zorlyq-zombylyq bolsa qazaq zardap shegetinin aitty. Naqtyraq aitsaq audanda 12 jasar dýngen qyzy zorlanghan.

«Ádilettilik kerek dep aitamyz. Mәselen juyrda 12 jasar dýngen oqushysy bosanghan. Ony zorlaghan dýngen. Dýngendi dýngen zorlap, paydalanady da, azabyn qazaq shegedi. Mektep diyrektorynan bastap, tәrbie isining orynbasary, múghalim, psiholog, dәrigerdi júmystan shygharyp tastady. Al endi dýngenning ýiine kirip kórshi. Qaqpasyn tars jauyp alghan dýngenning ýiine kire almaysyn. Balasyn túrmaq әke-sheshesin de kóre almaydy. Al endi «Osyghan jauaptysyn» dep otbasyn asyrap otyrghan birneshe adamdy júmystan shygharyp tastady», – deydi ol.

Jiyngha balalary qamauda otyrghan Azamat Tóreev pen Jәnibek Baqytjannyng ata-analary qatysty. Olardyng bәri sot әdil sheshim shygharyp, balalarynyng aman esen ýilerine oralghanyn qalaydy.

«Azamat Tóreev deytin 36 jastaghy balam 27 nauryzdan beri qamauda jatyr. On aidan beri ishte balalarymyz, syrtta biz qinalyp jiligimiz shaghyldy. Auyl men audan jәne oblys әkimi jany ashyp, bizge kómekterin kórsetip jatyr. Biraq balalarymyz «Bizding esh kinәmiz joq. Nege jatyrmyz múnda?» dep nalidy. Kýni keshe balama kirgende «Isti mamyr aiyna deyin úzartyp qoydy» dep aitty. Jýrekteri qan jylap túr. Kózderinen jas shygharayyn dese jigittik namysyn qorghap túrdy. «Bәri jaqsy, sausaghynyng úshyn tiygizbeydi» degennen basqa eshtene aitpaydy. On aidan beri ata-analary men bala-shaghalary qinalyp әbden jiligimiz shaghylyp ketti. On ay azday endi taghy 4 ay kýtuge tura keletin bolyp otyr», – deydi Beysehan Tóreeva.

Sonday-aq qamauda otyrghan Jәnibek Baqytjannyng әkesi balasynyng Masanshydaghy 10 mektepte múghalim ekenin aitady. 27 jastaghy Qarakemer auylynyng túrghynynyng әieli men bala-shaghasy ýiinde zarygha kýtip otyr.

Ayyp taghylghan azamattardyng ata-analary men tughan-tuystary qamauda otyrghandardyng eshqanday kinәsi joq ekenin aitady. Alayda búghan kelisuge de, kelispeuge de bolady. Óitkeni dýngen dýrbeleninde onnan astam adam qaytys boldy.

Sondyqtan da qandy oqighanyng aiyptylary bary anyq. Biraq búl jerde eng basty aiyp Ýkimetting 30 jyldan beri jýrgizip kelgen teris sayasaty bolsa kerek. Eger elde zang ýstemdigi nyq ornasa azamattar ashugha berilmey, zangha jýginer edi. Demek bir jyl búrynghy qandy qyrghyn da bolmas edi.

Abai.kz