Keshegi kenes ýkimeti 1969-1971 jyldar aralyghynda Manghystau oblysy, Qaraqiya (búrynghy Eraliyev) audanynyng Aqotty, Nar, Kindiktining batysynda 7-8 km jerde. Aqotty da v/chasti túrdy. Kindiktide әskeriylerding ýlken bazasy bolghan.

1969 dyng kýzinde aldynghy әskeriyler keldi.

1969 jyly 6 dekabrde 410 m terendik te 30 kilotonnalyq jarylys bolghan.

Ekinshi jarylys 1970 jyly 12 dekabrde 740 m terendikte, 80 kt boldy.

Ýshinshisi 1970 jyldyng 23 dekabrinde 500 m terendikte 75 kt bolghan.

Áriyne búl belgili bolghany, búdanda bólek birneshe ret atom jәne sutegi bombylarynyng jer asty synaghyn jasaghany jasyryn emes.

Sol kezde jergilikti halyqqa «túshy su qoryn zerttep jatyrmyz» dep týsindirgen. Ol jer soldattardyng qatang baqylauynda bolghan. Synaq kezinde apatty jaghday oryn alyp, radiasiya jerding betine shyghyp ketken. Apat jóninde eshkimge habarlamastan, synaqshy әskeriyler barlyq dýnie mýlkin tastap, bir kýnde izin suytqan. Sol mandarda mal baghyp otyrghan auyldardyng adamdary әskeriyler ketken boyda әlgi jerge barsa, soldattar tipti iship otyrghan tamaqtaryna deyin sol kýiinde tastap ketken kórinedi.

Búnday iyesiz jatqan tegin dýniyeni kórgen jergilikti túrghyndar, qolgha týskenning bәrin taratyp alghan. Olargha «Tiymender, ziyany bolady»- dep, eshkim eskertpegen. Keyinnen әlgi auyldyng adamdary birinen song biri týrli jaghdayda kóz júmghan. Qazirding ózinde sol synaqtyng әserinen mýgedek bolyp tuylghandar kóp kezdesedi.

Biraq Manghystaudaghy jerasty atym,sutegi bomby synaghy әli ashylghan,zertelgen joq. Búl synaqqa qazirge deyin memleket te, qogham da kónil bólip kórgen emes.

Búl qúpiya 50 jyldan beri aitylmay keledi. Yadrolyq synaqtan zardap shekken jergilikti túrghyndargha jәrdem aqy tólenip, semeylikter siyaqty olargha da arnayy kómek berilse oryndy bolar edi. Búlda Manghystaudyng tarihy.

Jastar bilsin dep jazyp otyrmyn.

Jәnibek Sýieuúly Qojyq

Abai.kz