ASTANA.  4 mausym. QazAqparat - Ejelden erkindikpen ómir sýrip, enseli el boludy әr uaqytta aibar etken babalarymyz «egemen bolmay el bolmas, etekten kesip jeng bolmas» degendi aitqan edi.

Al sol egemendikting eng basty belgisi tәuelsiz últtyng nyshandary, tәuelsizdikti bildiretin memleketting úly rәmizderi bolatyn. Basqasha týsindirsek, memlekettik rәmizderding ózi «tәuelsizdik» sózin mәdeny nyshandar úghymymen úshtastyratyn sinoniym. Sondyqtan da rәmizsiz tәuelsiz elding bolmaytyny anyq. Álemde moyyndalghan qansha memleket bolsa sonsha rәmiz bar, sol arqyly ghana biz dýniyede «terezesi ten» elderding qataryn tanimyz hәm ózimizdi de ózgege tanytamyz. Endeshe kez kelgen elding tәuelsizdiginen onyng rәmizderin de bóle-jaryp qaraugha esh bolmaydy. Onyng ýstine egemen el bolyp, ózining tәuelsizdigin tórtkýl dýniyege tanytudyng adamzat órkeniyeti moyyndaghan birneshe alghysharty bolsa, sonyng bastysy  - tәuelsiz elding tól rәmizderining boluy.

ASTANA.  4 mausym. QazAqparat - Ejelden erkindikpen ómir sýrip, enseli el boludy әr uaqytta aibar etken babalarymyz «egemen bolmay el bolmas, etekten kesip jeng bolmas» degendi aitqan edi.

Al sol egemendikting eng basty belgisi tәuelsiz últtyng nyshandary, tәuelsizdikti bildiretin memleketting úly rәmizderi bolatyn. Basqasha týsindirsek, memlekettik rәmizderding ózi «tәuelsizdik» sózin mәdeny nyshandar úghymymen úshtastyratyn sinoniym. Sondyqtan da rәmizsiz tәuelsiz elding bolmaytyny anyq. Álemde moyyndalghan qansha memleket bolsa sonsha rәmiz bar, sol arqyly ghana biz dýniyede «terezesi ten» elderding qataryn tanimyz hәm ózimizdi de ózgege tanytamyz. Endeshe kez kelgen elding tәuelsizdiginen onyng rәmizderin de bóle-jaryp qaraugha esh bolmaydy. Onyng ýstine egemen el bolyp, ózining tәuelsizdigin tórtkýl dýniyege tanytudyng adamzat órkeniyeti moyyndaghan birneshe alghysharty bolsa, sonyng bastysy  - tәuelsiz elding tól rәmizderining boluy.

Qazaqstan da el tәuelsizdigining aqiqaty aiqyndalghan tústa ony eng aldymen egemen elding sayasy mәrtebesin bildiretin Tәuelsizdik Deklarasiyasyn qabyldau arqyly bekitti. Sodan keyingi kýn tәrtibining basty mәselesi, tәuelsizdigimizding ruhany jarshylary atanghan Memlekettik rәmizderimizdi qabyldaugha baylanysty bolghany anyq. Osylaysha,  el tәuelsizdigi jariyalanuynyng tura 130-shy kýni, 1992 jyldyng 4 mausymynda Qazaqstan Respublikasynyng túnghysh rәmizderi: Qazaqstan Respublikasynyng Memlekettik Tuy, Qazaqstan Respublikasynyng Memlekettik Eltanbasy jәne osydan birazyraq ótkennen keyin Qazaqstan Respublikasynyng Memlekettik Ánúrany (Gimni) qabyldandy. Osylaysha, búl eldigimizdin, el boluymyzdyng jarqyn belgisin bildiretin airyqsha tarihy datagha ainaldy. Kógimizde Kók tuymyz jelbirep, Eltanbamyz ben Ánúranymyzdy bekitken sәtten bastap eldigimizding belgisin әlem júrtshylyghy taghy bir mәrte moyyndady. Endeshe qazaq ýshin, onyng ishinde eldikting tiregin saqtaushy óskeleng úrpaq pen onyng patriottyq tәrbiyesi ýshin 4-i mausym erekshe kýn retinde sanalyp, qasterlenui shart.

Jalpylama alghanda memlekettik rәmizder - búl belgili bir elding ózindik ómir saltyn, býkil bolmys ereksheligin, airyqsha arman-ansaryn, basqalarmen baylanys múratyn bildiretin belgi, nyshan. Al әlemdik katalogqa engen Qazaqstannyng memlekettik rәmizderine keletin bolsaq, halyqaralyq qauymdastyq pen saraly sarapshylar, talghamy joghary tanymgerler arasynda eldigimizding simvoldary erekshe joghary baghalanghany belgili. Búlay boluy da zandylyq ispettes. Óitkeni, Qazaqstannyng Kók tuy men Eltanbasy tól tarihimyzdyng tamyryn terennen boylap, alashtyghymyzdy aiqyndaytyn últtyq bolmysymyzdyng aishyqty arqauy retinde tanylady.

Qazaqtyng Kók Tuynyng da óz últtyq, ruhany bolmysy bar. Mәselen,  Tuymyzdyng zengir kók týsi ‑ birtútastyqtyn, birlikting jәne beytip te ashyq kók aspannyng belgisi. Kók bayraqta ornalasqan kýnning belgisi tynys‑tirshiliktin, shattyqtyng jәne qayghysy joq ómir nyshanynyng belgisi. Kýn astynda shalqyp qalyqtap úshqan dala qyrany. Úly dalany mekendegen kóshpendi júrty yqylym zamannan‑aq qyran qústy kýshtin, erkindikting jәne bostandyqtyng belgisi retinde biledi. Sondyqtan da onday belgining úly dalanyng býgingi múrageri Qazaqtyng tól Tuynda kórinis tabuy da zandylyq. Qyrannyng qyraghylyghy memleketting myzghymastyghyn tanytyp túratynday. Tudaghy taghy bir erekshe belgi ‑  oy órnekti «Qoshqar mýiiz». Búl halqymyzdyng bay mәdeniyetin, súlulyqty týsindiruding estetikalyq zandylyghyn qamtidy.

Osyndayda erekshe eskere ketetin taghy bir әngime Tuymyzdyn, Eltanbanyng  túnghysh dýniyege kelgen túsyndaghy «qarbalasqa» Elbasy Núrsúltan Nazarbaev ta qatysyp, osynau memlekettik dengeydegi manyzdy mәselege basa nazar audarghan bolatyn. Resmy rәmizder jobalaryna shygharmashylyq konkurs jariyalap, ótkizu, ýzdik jobalardy irikteu jәne Konstitusiya talaptaryna sәikes bekitu júmystary 1991 jyldyng jeltoqsanynan 1993 jyldyng qantarynda әnúran sózin qabyldanghangha sheyin jýrse, Elbasy N. Nazarbaev osy júmystardyng bәrin údayy nazarynda ústap, tikeley aralasyp, baghyt-baghdar berip otyrghany belgili. Preziydent komissiyanyng shygharmashylyq toptarynyng otyrystaryna qatysyp, Parlamenttegi talqylaulargha bastan-ayaq belsene aralasty. Osynday tarihy kezendegi bir sәtti Memlekettik rәmizder jónindegi respublikalyq komissiyanyng mýshesi, QR túnghysh Memlekettik rәmizderin әzirleu jónindegi komissiyanyng jauapty hatshysy (1991-1993 jyldar) Erbol Shaymerdenúly bylay eske alady: «...Alghashynda onsha oilastyrylmaghan basy artyq detali tәrizdi әser etip, deputattardyng kónilinen shygha qoymady. Ýzilis kezinde joba qasyna kelgen Elbasy Núrsúltan Ábishúly Sh. Niyazbekovke: - Qazaqy órnekti jaqsy tapqan ekensin, Shәke. Onda tereng maghyna bar. Myna kók týs, altyn kýn men qyran qús beynelerining rәmizdik maghynasy, negizinen, jalpy adamzattyq qúndylyqtar biyiginen sóileydi. Al «qoshqar mýiiz» - naghyz tól últtyq naqyshymyz ghoy. Joba qabyldanar bolsa, onyng ornalasu ornyn da, boyau naqyshyn da, bir sózben aitqanda, dizayndyq sheshimin qayta qarau kerek. Kóriktirek, kórnektirek etken jón. Sonan song myna kýnning beynesin tura ortagha jyljytqan dúrys bolady, - dep eskertti. Kóp sóiley qoymaytyn kórnekti qylqalam sheberi: - Úqtym, Núreke. Shalalau boldy. Mindetti týrde jetildiremin, - dep basyn iydi. Joba avtoryna jasaghan úsynystaryn sәl keyinirek, ýzilisten song sóz alghan sәtterining birinde, Elbasy deputattar aldynda da ortagha saldy. Olar qoldady. Keyin ornalasuy da, boyauy da, kólemi de ózgertilgen últtyq naqysh - qazirgi kók bayraghymyzdyng eng bir kózayym detali. Kýn beynesi de tura tórge qondy».

Mineki, osynday keninen talqylaugha týsip, sonyng arqasynda barsha halyqtyng talghamynan shyqqan tereng maghynaly maqtanyshymyz osydan jiyrma jyl búrynghy tarihy kýnde jalpylama maqúldanyp,  elding mәngilik rәmizine ainaldy. Býgingi kýni bizding kók bayraghymyz Birikken Últtar Úiymynyng ghimaratynyng aldynda, býkil dýnie jýzindegi memleketterde ornalasqan elshilikterimizding mandayshalarynda túr. Qazaqtyng Kók Tuyn gharyshker alash azamaty Talghat Músabaev gharysh kemesimen birge alyp úshyp, Jeti qabat kókting jýzine kóterse, alipinisterimiz әlemning eng biyik shyndaryna alyp shyqty, dýldýl sportshylarymyz Ánúranmen birge basqa elderding aldynda abyroy biyigine kótere jelbiretti. Búghan, búndaygha maqtanbaytyn qazaq balasy joq shyghar sirә!

Al Eltanbagha kelsek, onyng da býgingidey bolyp, tereng maghynaly  shyghuyna jobalardy irikteu men qabyldaugha qatysqan shygharmashylyq komissiya mýsheleri men Parlament deputattarynyng da yqpaly mol boldy. Degenmen Eltanbaghagha qatysty ýlken enbek qos sәuletker Jandarbek Mәlibek pen Shota Uәliy­hanovqa tiyesili. Osy avtorlardyng shygharmashylyq izdenisterining nәtiyjesinde dýniyege kelgen  Eltanbadaghy shanyraq - óz últymyzgha ghana tәn, sәtti tandalynghan nyshan. Shanyraq qay kezde de qazaq ýshin otbasynyng berekesi men tynyshtyghynyng belgisindey qyzmet atqaryp kelgen. Eltanbamyz elimizdegi barsha halyqtardy bir shanyraqtyng astyna shaqyryp, bizding ortaq ýiimiz Qazaqstannyng myqty uyqtaryna ainaludy ýndeydi. Onyng ýstine dәl osy shanyraq beynesin kezinde Alash ardagerleri de ózderining últ baspasózinde paydalanyp, ony últtyq rәmizi dengeyine kótere alghany anyq. Ápsanalyq arghymaqtar da geralidikalyq dәstýrlerge qayshylyghy joq erkin shygharmashylyq kózqarastardyng kózayym kórinisi retinde qabyldanghan bolatyn.

Tәuelsizdigimizding túnghysh resmy rәmizderi tandalghan sol tarihy kýni Preziydent: «Osynda birneshe joba qat-qabat jarysa talqylanyp jatyr. Aydy, segiz búryshty júldyzdy jaratpadyq. Jaraydy, solay-aq bolsyn... Konsensus kerek, әriyne. Biraq rәmizde tym bolmasa bizding Shyghysta túratynymyzdy kórsetpeude. Kýn shyghystan shyghady ghoy. Biz - Tyani-Shani tauynyng eteginde, әlemning kýnshyghysynda ornalasqan memleketpiz. Qanatty qyran, býrkit bolsa, ol da últtyq nyshanymyzgha jatady, eshqanday da jaugershilik pighyl bildirmeydi. Búl belgilerding bәrining astaryn, rәmizdik mәn-mәnisin biz óz balalarymyz ben nemerelerimizge de eshbir qysylmay, erkin týsindirip bere alamyz. Biz kýn núryn tókken, kók aspannyng astynda beybit ómir sýrip jatyrmyz, bereke-birlikti qalaymyz - tuymyzdyng birynghay bir týsti boluy da sodan...», - dep tebirengen edi.

Al últtyng ruhany tútastyghyn bildiretin Ánúranymyz ‑ «Mening Qazaqstanymnyn» tarihy ózegi de eldigimizben etene. Ol sonau Kenes Odaghynyng yzgharly túsynda qazaqtyng namysyn qayrau maqsatynda ómirge kelgen, aqyn Júmeken Nәjimedenov pen sazger Shәmshi Qaldayaqovtyng shygharmashylyq birlestiginen tuyndaghan әn edi. Keyinnen qazaq halqynyng ruhyn janityn beyresmy úranyna ainalghan osy tuyndy 2006 jylghy qan­tarda resmy týrde Ánúran bolyp bekitildi. Shәmshi Qaldayaqovtyng әnine jazylghan Júmeken Nәjimedenovtyng sózine keyin tәuelsiz elding tilegin aishyqtaytyn týzetulerdi Preziydent Núrsúltan Nazarbaev engizgen bolatyn.

Sonymen býgin Qazaqstan Respublikasy memlekettik rәmizderining qabyldanuyna 20 jyl tolyp otyr. Endeshe ótken joly Memlekettik hatshy Múhtar Qúl‑Múhammed aitpaqshy,  «Memlekettik rәmizderding 20 jyldyghy әrbir qazaqstandyqtyng patriotizm men elge degen maqtanyshyn oyatatyn merekege ainaluy kerek». Elbasynyng sózimen qorytyndylasaq: «Biz Tәuelsizdikke ansap, zaryghyp jettik. Endi tәuelsizdikting qasiyetti belgilerin de erekshe qadirleuimiz, qasterleuimiz qajet. Biz Tәuelsizdigimizding rәmizderin kózding qarashyghynday saqtauymyz kerek. Elimizding әrbir azamaty Qazaqstannyng Tuy, Eltanbasy, Ánúranyn erekshe qúrmetteuge mindetti. Óitkeni olar bizding eng kiyeli qúndylyqtarymyz». Endeshe Elbasynyng osy ústanymyn mektep oqushylarynan bastap, býkil qogham bolyp ózining údayy basty nazarynda ústauy kerek. Óitkeni, bir jaghynan bizding eldigimizding synalatyn bir túsy da osy.