Qarashanyng alghashqy kýni Úlybritaniyanyng Glazgo qalasynda әlem kóshbasshylaryn jinaghan ghalamdyq jylynu qaupine qatysty «COP26» sammiyti bastaldy. Sammitke әlemning 130-gha juyq elinen memleket basshylary shaqyrylghan.

Jiyngha Úlybritaniya premier ministri Boris Djonson, AQSh preziydenti Djo Bayden, Australiya premier ministri Skott Morrison, Europa komissiya preziydenti Ursula fon der Lyayen, Kongo Demokratiyalyq Respublikasy preziydenti jәne Afrika odaghynyng tóraghasy Feliks Tshiysekedi, Angliya bankining búrynghy basshysy, qazirgi uaqytta BÚÚ-nyng klimat ózgerui mәselelesin sheshu jәne qarjy jónindegi arnayy elshisi Mark Karni, Italiya premier ministri Mario Dragi, Barbados premier ministri Mia Mottli, Úlybritaniya hanzadasy Charlz Filipp Artur Djordj qatysty.  Al Resey preziydenti Vladimir Putin men QHR tóraghasy Sy Szinipin halyqaralyq sammitke kelmedi.

BÚÚ Bas hatshysy Antoniu Gutteriysh jer astynan shyghatyn tabighy otyngha arqa sýieu adamzat balasynyng týbine jetinin aitty.

«Bizding aldymyzda eki tandau ghana bar: biz búny toqtatamyz nemese ol bizdi joyady. «Toqta!» deytin kez keldi. Tabighatty qatigezdikpen paydalanudy dogharayyq. Kómirtegimen ózimizdi ulaudy toqtatayyq. Tabighatty «әjethanagha» ainaldyrghanymyz da jeter», - dedi konferensiyagha kelgen degattargha.

«Eger osy kezdesuden keyin qoyylghan mindetter oryndalmasa, memleketter klimatqa qatysty memlekettik jospary men sayasatyn qayta qarauy kerek. Bes jyl sayyn emes bir jyl sayyn qayta qarauy kerek. 1,5 selisiy gradusty ústap túru mәselesi sheshilgenshe, tabighy otyndy paydalanu toqtaghansha», - dedi ol.

Fransiya preziydenti Emanuel Makron: «Klimat ózgerisine qatysty mindetter «ambisiya, yntymaqtastyq jәne senimge» ainaluy kerek. Klimat daghdarysyna basyn auyrtpaghandar – eng birinshi japa shegetinder», - dedi, Afrika men Tynyq múhity elderine siltey otyryp.

«Ghalam jylynuy 2 selsiy gradusqa ghana artu Antigua men Barbuda, Malidiv araldary jәne Dominiyk, Fidjy araldary, Keniya, Mozambiyk, Barbados túrghyndaryn ólimge aparatyn jaghday. Biz múnday ajalgha bas tikkimiz kelmeydi, biz múnda «Taghy da tyrysa týs» deuge keldik», - dedi, klimaty ystyq aimaqtardyng taghdyryna alandaghan Barbados premier ministri Mia Mottliy.

Jiynda sóz sóilegen AQSh preziydenti Djo Bayden:  «COP26» mәni – aldaghy onjyldyqta bәrimizge ortaq bolashaqty saqtau qalu ýshin kýresetin uaqyt bolmaq», - dedi.

Djo Bayden atalghan jiynda AQSh-tyng úzaq merzimdi strategiyasyn jariya etti. Ol boyynsha, AQSh 2050 jylgha deyin ziyandy gazdardyng auagha shygharyluyn tolyqtay toqtatady. Sonday-aq, klimat turaly Parij kelisiminen AQSh-tyng shyghyp ketkeni ýshin keshirim súrady.

Úlybritaniya premier-ministri Boris Djonson Glazgodaghy sammitting sózbastaryn jasap,  «әlemning «ekologiyalyq aqyrzamangha» jaqyndap kele jatqanyn» eskertti. Djonson sammitke jinalghan 130-dan astam әlem liyderlerining ortasha jasy 60-tan asatynyna toqtalyp, klimattyng ózgeruinen bolatyn eng auyr zardapty әli tuylmaghan úrpaq shegetinin atap aitty.

Al Ýndistannyng premier-ministri Narendra Modiy 2070 jylgha qaray Ýndistan kómirtegisiz kezenge ayaq basatynyn jariyalady.

Aytpaqshy, atalghan jiyngha Qzaqstan atynan Ýkimet basshysy Asqar Mamiyn qatysypty. Premier-ministrding resmy saytynda Maminning Glazgo sammiytine qatysqany turaly aqparat býgin jariya boldy.

Onda: «2021 jylghy 1 qarashada QR premier-ministri Asqar Mamin Shotlandiyanyng Glazgo qalasynda klimattyng ózgerui jónindegi BÚÚ Negizdemelik konvensiyasynyng Álem kóshbasshylary sammiytine (SOR26) qatysty. Ýkimet basshysy óz sózinde Qazaqstan әlemde alghashqylardyng biri bolyp Parij kelisimin ratifikasiyalaghanyn atap ótti (2016 jylghy 6 jeltoqsanda). Atalghan qújatty jýzege asyru ýshin QR 2030 jylgha qaray parniktik gaz shygharyndylaryn 15%-gha qysqartugha niyetti. Qoyylghan maqsatqa qol jetkizu ýshin Qazaqstan últtyq dengeyde aiqyndalghan ýlesin (ÚDAÝ) janartty, sonday-aq jana Ekologiyalyq kodeksti qabyldady», - dep jazylghan.

Premier-Ministr 2020 jyly jeltoqsanda ótken Klimattyq ambisiyalar jónindegi sammitte QR Preziydenti Qasym-Jomart Toqaev Qazaqstannyng 2060 jylgha qaray kómirtekti beytaraptyqqa qol jetkizu maqsatyn jariyalaghanyn atap ótken.

Ayjan Temirhan

Abai.kz