30 jylgha - 30 qastandyq!

30 jyldagha úsaq-týiek "jetistikterindi" aityndar, jaraydy delik. (Keremet jetistiktering joq, ony ózdering de, halyq ta biledi...)
"30 jylda mynaday ýlken qatelikter jiberdik, búl bizge bolashaqta sabaq boluy tiyis..." dep moyyndasandar, sol әldeqayda artyq bolar edi-au... biraq oghan dótendering men ótirik keudelering shydamaydy ghoy...
30 jylda sender jasaghan keshirilmes qateler:
1. Býkil jerasty/jerýsti baylyqty shetelge shiykizat qyp satudy ghana bildinder!
2. Barlyq salany OPG ainaldyryp, jemqor da qylmysker jýieni qúrdyndar!
3. Jerdi sheteldikterge sattyndar! Urbanizasiya dep, auyldardy joq qyldyndar!
4. Jekeshelendirudi ózdering ýshin jasadyndar, prihvatizasiyalau jýiesin qúrdyndar, sol arqyly býkil jerasty/jerýsti baylyqty da, jerdi de, taudy da, tasty da, ózen-kóldi de, zauyt-fabrikany da, ýiler men ghimarattardy da ózdering bólip aldyndar. Al bir ýiin jekeshelendire almay, sausaghyn soryp qalghan halyq qanshama!.
5. Júmyssyzdyqty úlghayttyndar!
6. Jastar sayasaty, últtyq iydeologiya, demografiya nól boldy!
7. "Bankterdi sauyqtyramyz" dep jylda óz bankterine qazynadan trilliondap qarjy bólip, qaltalaryna bastyndar! Sol qarjy halyqtyng osal toptarynyng nesiyesin jabuy tiyis edi. Sonda bankting de esebi týgel bolar edi, "sauyghar" edi, halyqtyng da moynyndaghy qamyty jenilder edi! Senderding jekemenshik banktering qazynany bir soryp, halyqty eki soryp, memleketti de sorlatty, halyqty da qanghytty!
8. EKSPO, LRT, týkke alghysyz forumdar men jiyndargha milliardtardy shashtyndar!!!
9. Tengeni qúnsyzdandyrdyndar!
10. Baghany rettey almadyndar, devalivasiyany jyl sayyn betimen jiberdinder!
11. Ekonomikalyq damu degen - shiykizat satu emes, ónim óndiru ekenin úqpadyndar!
12. Óndirilgen sapaly ónimmen aldymen óz halqyndy qamtamasyz etip, tek halqynnan artylghanyn shetelge eksporttaudy oilamadyndar! Azyn-aulaq sapaly ónim bolsa, ony tek eksport ýshin óndirip, al halyqqa 2-3 sortty sapasyz ónimdi qymbat baghamen sattyndar!
13. Egin egerde, jiyn-terin mausymynda diqandardy әdeyi janarmay-jagharmaydan qystyndar. Qoldan defisit úiymdastyrdyndar!
14. "Aldymen ekonomika, sosyn sayasat" dep, ekonomikany saudagerlikpen, ózge elge tәueldilikti - sayasatpen shatastyrdyndar!
15. Halyqtyng sózin sóilegenderdi jau kórdinder de, óltirdinder!
16. Altynbek Sәrsenbaevtyn, Zamanbek Núrqadilovting ólimi - senderding eng ýlken sayasy qatelikterin!
17. Dulat Aghadildin, onyng órimdey balasynyng ólimi, Aron Atabekting ólimi - senderding sayasy qatelikterin!
18. Qoghamdyq belsendilerdi jappay qudalau, týrmege jabu - senderding sayasy qatelikterin!
19. Janaózen - senderding sayasy qatelikterin!
20. Barlyq saylaudaghy falisifikasiya - senderding sayasy qatelikterin, әlsizdikterin!
21. Áleumettik osal toptardyng nesibesin úrlap jep, olardy 30 myng jәrdemaqygha baylap qoy - senderding sayasiy-әleumettik qatelikterin!
22. Kópbalaly analargha "eki siyr al da kýnindi kór" deu - senderding biliksizdikterin!
23. Demografiyalyq ahualdy kóteruge qúlyqsyzdyqtaryng - sayasy qatelikterin!
24. Kópbalaly otbasylardy, jas otbasylardy, әleumettik osal toptardy tegin baspanamen qamtamasyz ete almaghandaryng - senderding qatelikterin!
25. Elitalyq ýilerdi qaptatyp, baylargha 10-100 ýy aluyna mýmkindik jasap, kedeylerding baspanasyz bosyp jýrui - senderding qatelikterin!
26. Nebәri 18 mln halyqty júmyspen qamtamasyz ete almau - senderding qatelikterin!
27. Bilim salasynyng qúldyrap, bilimsizder men sauatsyzdardyn, biliksiz kadrlardyng kóbengi - senderding qatelikterin!
28. 1 synyp oqushysynyng sómkesining salmaghy 7-10 kg boluy - senderding bolashaqqa qastandyqtaryn!
29. Jastardyng baghyt-baghdarsyz, iydeyasyz, memleketshildik, otansýigishtik, últsýigishtik sezimsiz (ruhany qúndylyqsyz, últshyldyq, memleketshildik túrghyda arman-maqsatsyz) sansyrap qaluy, bilimdilerding shet elderge kóshui - senderding qatelikterin!
30. Bir ghana "resmy til" degen zandarynmen memlekettik tildi - qazaq tilin óltirdinder! Sol arqyly qazaqtyng ruhyn óltirdinder! Qazaqtyng janyn deformasiyagha úshyrattyndar! Búl senderding keshirilmeytin eng ýlken qatelikterin!

Osymen toqtayyn. Áytpese 30 jyldyqta jasaghan qatelikterin, qastandyqtaryng 30-dan kóp, tipti 100-den asyp ketedi eken... Al sender bir-bir qatyrma qaghaz ben suvenir berip aldaghandaryna, aldanghandaryna mәzsinder...

Sәule Ábildahanqyzy

Abai.kz