Últ degen úghymnyng býgingi maghynasy - memleketke ie bolyp otyrghan etnos. Alayda, onyng múnan da kenirek úghymgha ie ekendigin de úmytugha bolmaydy, yaghny últtyng taghy bir anyqtamasy boyynsha ol- etnostyq tekke qatyssyz, eldegi barlyq әleumettik toptardyng jiyny. Últ degende әsirese, songhy anyqtama basty roli atqaratynyn joqqa shygharu qiyndau. Alayda, jer betindegi kóptegen elderde memleketti qúraushy basty etnostyng yqpalymen últtyq memleket qúralady da, soghan say sol eldegi әlgi basty etnos últ  retinde atalyp, qalghany etnostyq diasporalar retinde moyyndalady. Degenmen, búl jaghday basty etnostyng óz memleketindegi yqpalynyng ornyqtylyghyna sәikes tuyndap otyratynyn bajaylaghan dúrys. Osy jaghynan qaraghanda, qazirgi Qazaqstandaghy últtyng qazaqstandyq bolyp ataluymen, mәselen, Aughanstandaghy últtyng aughandyq boluy sol elderdegi basty etnostyng anyqtalmaghandyghynan ekenine kóz jetkizu qiyn emes. Áriyne, «qazaqstandyq» degen últ atauy qazaqtardyn, sonyng ishinde qazaqtildilerding namysyna qansha tiygenimen, odan jaghdaydyng ózgerui ekitalay, óitkeni, qazaqtar óz jerinde sany 60%-dyq mejege jetkenimen, mәselen, óz jerlerinde әldeqayda azshylyqta otyrghan latyshtar men estondargha qaraghanda, ózderining memlekettegi salmaghyna oray «qazaqstandyq» atalghan últtyng ishinen tabylugha mәjbýr.

Últ degen úghymnyng býgingi maghynasy - memleketke ie bolyp otyrghan etnos. Alayda, onyng múnan da kenirek úghymgha ie ekendigin de úmytugha bolmaydy, yaghny últtyng taghy bir anyqtamasy boyynsha ol- etnostyq tekke qatyssyz, eldegi barlyq әleumettik toptardyng jiyny. Últ degende әsirese, songhy anyqtama basty roli atqaratynyn joqqa shygharu qiyndau. Alayda, jer betindegi kóptegen elderde memleketti qúraushy basty etnostyng yqpalymen últtyq memleket qúralady da, soghan say sol eldegi әlgi basty etnos últ  retinde atalyp, qalghany etnostyq diasporalar retinde moyyndalady. Degenmen, búl jaghday basty etnostyng óz memleketindegi yqpalynyng ornyqtylyghyna sәikes tuyndap otyratynyn bajaylaghan dúrys. Osy jaghynan qaraghanda, qazirgi Qazaqstandaghy últtyng qazaqstandyq bolyp ataluymen, mәselen, Aughanstandaghy últtyng aughandyq boluy sol elderdegi basty etnostyng anyqtalmaghandyghynan ekenine kóz jetkizu qiyn emes. Áriyne, «qazaqstandyq» degen últ atauy qazaqtardyn, sonyng ishinde qazaqtildilerding namysyna qansha tiygenimen, odan jaghdaydyng ózgerui ekitalay, óitkeni, qazaqtar óz jerinde sany 60%-dyq mejege jetkenimen, mәselen, óz jerlerinde әldeqayda azshylyqta otyrghan latyshtar men estondargha qaraghanda, ózderining memlekettegi salmaghyna oray «qazaqstandyq» atalghan últtyng ishinen tabylugha mәjbýr. Al, Latviyadaghy últtyng latysh ekeni men Estoniyadaghy últtyng estondar ekendigine kýmәn keltirmeytin ne nәrse, ol - sol memleket qúraushy etnostardyng memlekettegi sheshushi roline baylanysty bolyp otyrghan faktor ekendigi. Demek, qazaqtardyng óz memleketinde últ retinde ózderin auyzeki dәleldegenmen bitetin is joq, mәsele - olardyng ózderin últ retinde kórsetuinde bolyp otyr jәne búghan sonshalyqty kedergi keltirip otyrghan elde basqa etnos ta joqtyng qasy.

Sonymen, Qazaqstandy memleket retinde qúraushy qazaq halqynyn  últ retinde eldegi yqpalynyng әlsizdigin eskersek, onyng osy eldegi diasporalyq etnostardan aiyrmasy azayyp shygha keledi. Búny, tipti, «dualy auyzdardan» shyghatyn «Qazaqstan - kópúltty memleket» degen mәtelge ainalghan dәieksózi de rastaydy. Endeshe, Qazaqstan búl jaghynan últtyq mәiegi anyqtalmaghan Aughanstan sekildi elderding qatarynda amalsyz tabyluyna tura keledi. Endi osyghan oray, «últshyldar» degen úghymgha da ózinen ózi «týzetu» engizuge tura keledi, últshyldar degenimiz - qazaqstandyqtardy birtútas últ retinde qarastyryp, sonyng mýddesin kózdeushiler de, al qazirgi «últshyldar» dep jýrgenimiz qazaqshyldar bolady da shyghady. Búl shyn mәninde solay, sebebi, ózge de etnosqa ala-bóle býiregi búratyndardyng bәrin birdey óz aldyna últshyldar dey almaytynymyz sekildi, qazaqtar da eldegi kóp «últtyn» biri bolsa, onda búl etnostyng mýddesin jekedara joqtaushylardy qazaqshyldar demeske amal qalmaydy.

Endi qazaqshyldardyng jalpy sipattamasyn kózge elestetsek, bylay bolyp shyghady. Búlar negizinen niyeti qazaq etnosyn Qazaqstandaghy basty últ retinde dәiekteuge baghyttalghanymen, is-әreketi tar shenberde qalyp, yqpaly jaghdaydy ózgertuge әser etpeytindey, bar bolghany ózderining bar ekenin bildiretin shan-shúng dauys shygharudan әrige kótere almaghandar. Búny úiqyly-oyau jatyp, arasynda әnsheyin ghana ýrip qoyatyn auyl tóbetterining әreketimen tenestiruge bolady.  Qazaqshyldargha tәn basty sipattar: qazaqtyng sozylmaly auruyna ainalghan til, jer, dil sekildi osal taqyryptaryn talghajau etip kózge kórinu ghana, alayda, ony týzetuding jolyn bilmeu, naqty әreketke shorqaqtyq jәne biriktiruge kelgende jarqyn liyderding (Jirinovskiy sekildi) bolmauy. Sonda qazaqshyldardyng beynesi qazaq halqynyng joq-jitigin sheshkennen góri, qoghamgha jang arqyly ózderin beyshara etip kórsetu men joghyn joqtap otyrghan halyqty qadirsizdendiru bolady da shyghady. Ári-beriden son, ózderine senimdi sayasy kýshke auatyn júrttyng baysaldy nazarynan góri bәlening kózi retindegi imidjge ie bolu ghana búiyrmaq. Búghan ishki әleuetterin óz ara aitys-tartysqa júmsau men әrqaysysy bir «myqty» bolarlyq danghazany qosynyz. Osynyng bәri ainalyp kelgende, qazirde «últshyldar» atalyp jýrgen qazaqshyldardyng beynesin qordalaydy da, búlargha degen ózge sayasy kýshterding búlardy óz maqsattaryna paydalanyp qalu niyetin qozdyrady. Sóitip, qazaqshyldar kótergen qazaq mәselesi «jabuly qazannyn» sipatynan arygha asa almay, tiyanaqty týrde sheshilmesten qordalana beredi. Eng bastysy, qazaqshyldardyng arqasynda qazaq halqy Qazaqstandaghy basty últ dengeyine kóterilgennen góri «kóptin» biri bolyp qaluy jaghdayyn ózgerter emes.

Endi últshyldargha keleyik, búl sanattaghylardy «últ» úghymynyng jogharydaghy qazirgi zamangha say maghynasymen baghalasaq, eldegi basty etnosty qazaq ete otyryp, bar mәseleni sheshudi qolgha alushylar deuge bolar edi. Ázirge múnyng analogy tek qana tarihta, ol - «Alashordashyl» toptar edi. Qazaq halqynyng óz jerindegi basty etnos bolu zamany 20-ghasyrdyng basynda patshaly Reseyding jýiesinde qalyptasqan últshyldardyng tegis joyyluy men halyqtyng jappay asharshylyqta qyryluyna baylanysty 1 ghasyrgha juyq uaqytqa keri shegerilse kerek...Qazirgi qazaq «últshyldarynyn» bar aitatyny - «sanymyz az ghoy, biz kópúltty elmiz ghoy...». Nashar biyshige ne bolsa sol kedergi, búl uәj - sharasyzdyqtyng belgisi. Osy sharasyzdyq memleketting qaryshtap damuyna da túsau bolyp otyrghandyghy bar. Sóitip, barlyq qazaqstandyqtardy biregey últtyng ókili dep tany otyryp, qazaq halqyn basty etnos retinde Qazaqstannyng damu ózegi ete biletindey últshyldar dýniyege kele almauda.

Sayyp kelgende, keybir BAQ-dyng qazaqshyldardy birikpeydi deui bekershilik. Óitkeni, naqty sayasy kýshke ainalmaghan jәne liyderi qalyptaspaghan toptyng biriguge de qauqary bolmaytyny belgili. Búnday prosesti, shamasy, jana úrpaqtyng ýlesi retinde qaraghan maqúl bolar.

«Abay-aqparat»