Jalpyúlttyq Aza kýni barsha qazaqstandyqtargha kýni keshe bolghan qayghyly oqighalargha qatysty kónil aitamyn! Qazaqstan osy kýnderi búryn-sondy bop kórmegen tragediyany bastan keshirdi.

Armiya men polisiyagha, arnayy qyzmetter men basqa da kýshtik qúrylymdargha jyl sayyn orasan zor qarjy bóletin memleketimizde múnday jappay terroristik әreket qalaysha oryn aldy? Osy kýnderi Almaty sekildi aru qalamyz nege býlikshilerding qolyna bere salyndy? Keng auqymdy әri aldyn-ala josparlaghan, aimaqtarda sinhrondy sipat alghan terrorlyq әreketterding bir myqty, úiymdyq jәne qarjylyq qauqary zor ortalyqtan basqarylyp otyruyna qalay jol berildi?

Býgin «ODKB» sammiytinde Toqaev oqighagha óz diagnozyn qoyyp, «memlekettik tónkeris jasau әreketi» dep atady. «Osynyng bәrin biylikting ózi úiymdastyrdy» degen aiyp taghylmauy ýshin ókimet tayau arada tónkeriske qatysty barlyq materialdar men faktilerdi jariya etui tiyis!

«Bizdi, ashyq sayasy oppozisiyany andisyndar da, shyn mәnindegi memleket jaularynan, óz ishterinde jәne syrtta astyrtyn әreket jasap jýrgen býlikshilerden kóz jazyp qalasyndar!», - dep biylikke talay aitqanmyn da! Sol aitqanym keldi!

Sonymen birge, ózining konstitusiyalyq qúqyn qorghap, beybit mitingke shyqqan azamattar men tapa-tal týste adam aitqysyz jauyzdyqqa baryp, kisi óltirgen naghyz banditterdi eki bólek qarastyru kerek dep sanaymyn!

Osy kýnderi tútqyndalghan azamattardyng ishindegi beybit mitingke shyghyp, búzaqylyq jasamaghandar dereu bosatyluy tiyis dep sanaymyn! Olar ózderining konstitusiyalyq qúqyn paydalandy.

Terrorizmge qarsy kýres demokratiyagha qarsy kýreske úlaspauy tiyis! Terrorister syrttan kelse de, bolghan oqighanyng basty sebepteri óz ishimizde! Biylik sony týsinui kerek!

Mәselen, elbasy Núrsúltan Nazarbaevtyng osy kýnderi ýnsiz qaluy, el Tәuelsizdigine qauip tóngen sәtte halqyn, preziydentti qoldap efirge shyqpauy da әrtýrli oilargha, sonyng ishinde, bas biylik ishinde boluy yqtimal teketires turaly joramaldargha jeteleydi. Nazarbaevtyng otbasy mýshelerining de dausy estilmeydi.

Erteng preziydent eldegi jaghdaydy týzeu jolyndaghy óz úsynystaryn aitamyn dep jatyr. Jana ýkimet jasaqtalady.

Meninshe, preziydent bir nәrseni týsinui kerek: qantar oqighasynan keyin biz mýldem basqasha elde ómir sýrip jatyrmyz! Qoghamdyq sana adam tanyghyzsyz ózgerdi! Mine, dәl osynday asa manyzdy ózgeris - preziydentting mýldem jana reformalardy qolgha aluyna moralidyq-psihologiyalyq, sayasiy-әleumettik negiz bola alady. Osy tarihy mýmkindikti ol paydalana ala ma, joq pa – ony ertengi sózi kórsetedi.

Eger de pandemiya kezinde júrt densaulyqtyng qadirin týsinse, keshegi qandy oqighadan keyin adamdar beybit ómir men tynyshtyqtyng shynayy baghasyn úghyndy!

Sayasy prosess túrghysynan aitsaq, Tәuelsizdik, memlekettilik pen halyqtyq mýddeni sayasy koniunktura men biylik ýshin talastan biyik qoyatyn kýshter kóbeye týsti.

Osy kýni, bayqaymyn, preziydentting syn saghattaghy qimyl-әreketin negizinen óz partiyalastary qoldap jatyr. Meninshe, osynau jauapty kezende preziydent Toqaev óz manyndaghy jeke toptar men túlghalargha emes, shynayy demokratiyalyq ózgeristerdi qalaghan pluralistik qoghamgha sýienui kerek!

Sonyng alghashqy qarlyghashy jana ýkimetting qúramy boluy tiyis dep sanaymyn! Osy jyldar boyyna eldi osynday keshendi daghdarysqa jetkizgen shendiler óz oryndaryna qaytadan qonjiyp otyra qalsa, ol – reformalardyng o bastan óli bolatynynyng kepili!

Sóitip, Toqaevtyng býgingi jenisi Pirr jenisi bop qaluy mýmkin!

Sol sebepti parlamenttegi ertengi sózinen men dәl osynday signal, dәl osynday tandau kýtemin!

Osy kýnderi halqymyzdyng basyna kýn tudy. Shanyraghymyz shayqala jazdady.

2019 jylghy preziydent saylauynda men de dәl osylay bolaryn bilip, eldi sabyrlyqqa, revolusiyalyq emes, evolusiyalyq jolmen damudy tandaugha shaqyryp edim. Sol kezde biraz adam meni týsinbedi.

Ishki jәne syrtqy qauipter әli de tónip túrghan kezde men taghy da qazaqstandyqtardy birlikke, el Tәuelsizdigi men jer tútastyghyn, memlekettigimizdi bas maqsat-mýdde retinde tandaugha, sayasy ústanymdarymyz әrqily bolsa da, osy abyroyly jolda birge bolugha shaqyramyn.

Býgingi tanda terrorizmmen kýresip jatqan biyliktin, sonyng ishinde, preziydentting qarsylastary әli de bar sekildi. Ony keybir shendiler men sayasatkerlerding sózderi men ýnsiz qaluy, naqty әreketi men qimylsyz qaluy ap-anyq kórsetti.

Sonymen qatar, 30 jyl boyyna qordalanyp qalghan qarama-qayshylyqtardy bir kýnde, bir arnayy operasiyamen sheship tastau mýmkin emes.

Sondyqtan da preziydentting elde tәrtip ornatyp, býlikshilerdi jong jolyndaghy qimyl-әreketin qoldau kerek. El ishinde tynyshtyq ornatyp alayyq, qalghan mәselelerdi sosyn sheshe jatarmyz.

Qantar basynan preziydent Toqaev shyn mәnindegi el basshysyna ainalyp keledi. Sonymen birge, naqty ókilettikter naqty jauapkershilik degen sóz!

Eger de qogham qoldasa, preziydent qogham ómirin jaqsartu jolyndaghy ózi aityp jýrgen maqsattaryna jete alady. Qogham qoldamasa, onday júmys ónbeydi.

Ámirjan Qosan

10 qantar 2022 jyl

Abai.kz