Býgin 1941 jylghy 22-mausym deyik.
Levitan soghystyng bastalghanyn radiodan habarlady.
Sodan bastap býtkil el óz oy jýiesin, túrmysyn, óndirisin, auylsharuasyn, oqu-bilim, mәdeniyetin... kýrt ózgertkeni belgili.

"Bәri de maydan ýshin, bәri de jenis ýshin!" degen sóz úran boldy. 1418 kýn qanqasap qyrghyngha tótep berdik. Odan keyin de auyr bolmasa, jenil bolghan joq.
Biraq bastysy, jaghdaygha say adamdar ózgerdi. Oy jýiesin, qareketin ózgertti...

Biz she?
Ne ózgerdi, ne ózgerttik, kim ózgerdi, qalay ózgerdi?
Sol búrynghy sýrleu-soqpaqqa qayta týsip, soghymnyng etin jep, sorpasyn iship, sýiegin kemirip jatyrmyz ba?

Basty maqsat ne?
"NúrOtandy" saqtap qalu ma? Otandy saqtap qalu ma?
Bizding strategiyalyq maqsatymyz ne?

Mәslihattar men Mәjilis, Senat pen Sot, preziydent pen ýkimet, prokuratura men advokatura, qoghamdyq qauipsizdik pen qoghamdyq tәrtip qúrylymdary, qorghanys pen shekara, saylau jýiesi, bankter men kreditter, holdingter men últtyq kompaniyalar, mәdeniyet pen sport, bilim men ghylym, zandar men erejeler — bәri-bәri ornynda, bayaghy eski sýrleuine qayta týsip, sol taz qalpyna qayta oralsa, onda nesine kýshendik?

Neni tәrk ettik, nege úmtyldyq?
IYә, týsinemin. Bir kýnde ózgermeydi.
Biraq, otyz jyl ishinde ózin óte tiyimsiz etip kórsetken qúrylymdardy qúrt pen kýie týsken qúrym kiyizdey syrtqa shygharyp, otqa tastamas pa?

Biz kәsipodaqtardy, advokaturany qoljaulyq etip aldyq.
Dәrigerler men múghalimderdi qolgha qaraytyn ettik!
Dәriger emshi emes, jemshi boldy.
Ústaz ústanymshy emes, qolgha su qúyshy boldy.
Shekarashylar men kedenshilerding kózin kórmeytin, qúlaghyn estimeytin ettik.
Sportshy tәnin shyndap, namysyn qayraudyng ornyna doping tútynugha kóshti. Almas namys emes, altyn medali kókeytesti boldy.
Mәdeniyet Dimashtardy túnshyqtyrumen keldi. Talay Erik Qúrmanghaliyevterden airyldyq.

Halyq qalaulylary jaghdaydy halyqqa emes, ózine jәne ózeureushilerge jasap, kóz boyauda әkki bolyp aldy.

Ghylym granttary, tenderler qoldy bolyp keldi.
Ghylym men tehnika kenjeledi. Meshel kýige týsti.
Tyndaushysy, demeushisi, izdeushisi seldiregen son, filosofiya men qúqyqtyq oy qúldyrady.

Bizding elde advokatura instituty myqty bolsa, azaptaular men qinaular osynsha auqymdy bolmaq týgil, esh bolmas edi.
Advokatura nege myqty emes?
Sot tәueldi boldy. Advokaturanyng ózin bóz, sózin sólkebay qúrly kórmedi. Sodan.
Qúqyq qyryq jamau. Sodan.
Zandar ozbyr, olpy-solpy. Sodan.
Nege?
Biylik bir partiyanyng monopoliyasynda boldy. Parlamentti sol partiya týzdi. Sol parlament belden basa zang týzdi. Konstitusiyalyq kenes zang talqylauda asa bir kenshilikterge jol berdi.
Sol bir partiya kommunistik partiya tәrizdi tayrandady. Bir adamnyng ózine, otbasyna, әuletine, solardyng qarjylyq, materialdyq, nәpsilik mýddelerine qyzmet etti.

Kommunistik partiya qayda?
Oghan ne boldy?

Eger rasynda partiya degen úly kýsh, sayasy kýsh bolsa, bizdegi biylik partiyasy el aldyna shyghyp, halyqtan keshirim súrap, sayasy sahnadan ketui tiyis. Partiya mýshesi bolghan, әsirese, onyng basshylyghynda, mәslihattyq, parlamenttik tiziminde bolghan azamattardyng halyq aldynda arylu nauqany jýrgeni jón.

Bir kezde praymeriz jariyalaghan "NúrOtan" býgingi ahualda ózin sayasy bankrot dep jariyalasa, jón bolar ma edi?

Ondaghy jóni týzu, jibi býtin, sózining salmaghy bar, auzynyng duasy barlar janasha oilanyp, janasha sayasy orta jasaqtauy kerek.
Basshysy ketken, basshylyghy ydyraghan, tóbeden eniske qúldilap bara jatqan arba siyaqty selkildep, shyndyghynda shashylyp qalghan qúr dene kimge tútqa bolmaq?!
Býlingennen býldirgi alma deydi.

Sayasy qúrylymnyng negizi biylik partiya jýiesi týbegeyli ózgerse, qalghan dýnie dóngelene bastaydy.

Búl naqty bireuge qarsy aitaq emes, doghal nayza shoshaytqan shiyki shabuyl emes. Dýrmekke ilesu emes. Mystan izdeu nauqanyna shaqyru emes.
Basqa kelgen oidan týzilgen sóz. Keregin alynyzdar.

Keshe ghana #fashizmdi jengen bizding elde tútqyndalghandardy #azaptau, #qinau jýrip jatqany masqara jaghday.
1937-ning taqsiretin әli kýnge sezinip, tarihyn әli qoparudamyz.
1937-ning subektilerinen nemereleri jauap talap etude.
1986, 2011 men 2022 jyldardyng da óz kezegi keledi.

Biz, býgingi buyn, balalarymyzdyng aldynda emes, nemerelerimizding aldynda jauap beremiz.
Árkim nemeresi aldynda jauap beredi. Múny tarih dәdeldegen. Biz kózimizben kórip otyrmyz. Áueli nemere atasynan súray bastady. Aqyry, mine...

Óitkeni, biz balalarymyz ýshin tek asyraushymyz. Yaghni, jem berushi ghanamyz. Olar bizding jalaqymyz ben jaghdayymyzdy baghalaydy. Al nemere ýshin atasynyng abyroyy men bedeli qymbat.
Otyz jyl degen balang biylikke kelip, nemereng senen jauap súraytyn merzim eken.

Men de osyny bolashaq nemerelerimning aldyndaghy jauaptyng salmaghyn sezip jazyp otyrmyn.

Bolat Syzdyq