Últ ýshin tuylghan túlghalar bolady. Ol baylyqqa, biylikke, ataq pen danqqa úmtylyp, pendeshilikke ómirin zaya etpeydi. Onyng bar maqsaty – últyn úly biyikterge kóteru, el esimin mәngilik etu. Múnday túlghalar óte siyrek tuylady. Alayda tarihtyng aqtandaqtarynda, el basyna kýn tughan sәtterde osynday túlghalar suyrylyp algha shyghyp, manyna el mýddesin óz mýddesinen biyik qoyatyn últshyl azamattardy toptastyryp, tughan últy tarih sahnasynda mәngi qaluy ýshin qajetti baghdar qúryp, qandastaryn jana beleske bastaydy. Ahmet Baytúrsynúly osynday túlgha.

Mine sondyqtan da últ tәuelsizdigi kýresining ruhany kósemi, Alash qayratkeri,  qazaq til biliminin, әdisteme jәne  әdebiyettanu ghylymdarynyng negizin salushy A. Baytúrsynúlynyng shygharmashylyq múrasyn jan-jaqty dәripteu – býgingi úrpaq aldyndaghy paryz.

Jas úrpaqtyng aldynda túlghanyng ómirsheng múrasy, qayratkerlik kýresi, aghartushylyq qyzmeti әrqashanda ýlgi boluy qajet.

Ahmet Baytúrsynúly – reformator. Onyng bir ghasyrdan búryn  taratqan ilimi, reformatorlyq iydeyalary  tek qazaq halqy ýshin ghana emes, halyqaralyq ghylymy kenistikte, әsirese týrki әlemindegi gumanitarlyq ghylymdarda kýni býginge deyin mәnin joghaltqan joq.

Últ ústazynyng enbekteri býgin qanat jayyp otyrghan qazaq til bilimi, әdisteme jәne  әdebiyettanu ghylymdarynyng túghyry ekeni anyq.

Úly túlgha Ahmet Baytúrsynúlynyng tuylghanyna 150 jyl toluy qarsanynda, 2021 jylghy 19 shildede Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev últ ústazy, «Alash» qozghalysynyng qayratkeri Ahmet Baytúrsynúlynyng 150 jyldyq mereytoyyn memlekettik  dengeyde atalyp ótu turaly Jarlyghyn jariya etken bolatyn.

Jarlyqqa sәikes, mereytoydy dayyndau jәne ótkizu jónindegi memlekettik komissiya qúrylyp, jalpyrespublikalyq jospar bekitildi.

Josparda Ahmet Baytúrsynúlynyng múrasyn dәripteuge baghyttalghan halyqaralyq, respublikalyq, ónirlik dengeylerde ótkiziletin 6 baghyt boyynsha 63 is-shara qamtyldy.

Atap aitarlyq jay, mereytoy YuNESKO dengeyinde atalyp ótedi.

Syrtqy ister ministrligining aqparaty boyynsha YuNESKO-nyng 2022-2023 jyldargha arnalghan Estelik datalar kýntizbesine Ahmet Baytúrsynúlynyng 150 jyldyq mereytoyyn osy Úiymnyng 41-shi Bas konferensiyasynda engizdi.

Osy rette últ ústazynyng múrasyn halyqaralyq dengeyde úlyqtau maqsatynda birqatar halyqaralyq is-sharalar ótedi.

2022 jyldyng qyrkýiek aiynda TÝRKSOY ayasynda Ystambúl qalasynda dóngelek ýstel, fotokórme, al,  qarashada otandyq jәne sheteldik ziyaly qauym ókilderinin, qogham qayratkerlerining qatysuymen YuNESKO-nyng Parij qalasyndaghy shtab-pәterinde dóngelek ýstel ótkiziletin bolady.

Qazaqstannyng sheteldegi elshilikteri A. Baytúrsynúlynyng múrasyn sheteldik auditoriyagha tanystyrugha baghyttalghan әrtýrli formatta is-sharalar qarastyrylghan.

Halyqaralyq Týrki akademiyasy tarapynan Baku qalasynda (Ázirbayjan) «Baku kongresi jәne Ahmet Baytúrsynúly» atty konferensiya, Orynbor qalasynda (Resey Federasiyasy) jәne Tashkent qalasynda (Ózbekstan) Ahmet Baytúrsynúlynyng 150 jyldyghy mereytoyyna arnalghan is-sharalar ótkizu josparlanghan.

Halyqaralyq sharalardyng maqsaty – Ahmet Baytúrsynúlyn asa kórnekti týrki tanushy ghalym, HH ghasyrdyng basyndaghy «mәdeny renessans» ókili retinde tanytu.

Áriyne, el ishinde de mereytoygha qatysty kóptegen júmystar qolgha alyndy. Eng bastysy, búl is-sharalar toy-toylaugha emes, A.Baytúrsynúlynyng ghylymy aghartushylyq, ghylymy tanymdyq, mәdeny aghartushylyq sipatqa qúrylmaq.

Qysqasha toqtalar bolsaq, jalpy 10 ghylymy konferensiya, 17 semminar, 12 konkurs, 2 ekspedisiya, 4 halyqaralyq, 6 mәdeniy-kópshilik, 2 aqparattyq –imidjdik is-sharalar qarastyrylghan.

Arnayy brendbuk jasalyp, bekitildi.

Sonday-aq, «Ahmet Baytúrsynúly» degen atpen 12 tomdyq tolyq shygharmalar jinaghy, 4 tilde tandamaly enbekterining 1 tomdyq jinaghy, ózge de monografiyalyq zertteuler jaryq kórmekshi.

Búdan bólek «Ahmet Baytúrsynúly» vedomstvolyq tósbelgisi, últ ústazy atyndaghy ghylym salasyndaghy memlekettik silyq, eskertkishter ornatu, mereytoylyq moneta men marka shygharu, kino týsiru, kósheler men mektepterge esimin beri, taghy da basqa kóptegen is-sharalardy jýzege asyru júmystary bastalyp ta ketti.

Maqsat –  iri reformator, kórnekti memleket qayratkeri, alash ardaqtysy, últ ústazy Ahmet Baytúrsynúlyn óskeleng úrpaq jadynda mәngi qaldyru jәne ónegeli ómirin ýlgi etu.

Ádilbek Qaba,

Qazaqstan Respublikasy
Bilim jәne ghylym ministrligi
Til sayasaty komiytetining tóraghasy

Abai.kz