Júma, 22 Qarasha 2024
46 - sóz 6014 41 pikir 28 Aqpan, 2022 saghat 18:11

Agressorgha ayaushylyq joq

Býgingi kýnderi qanisher Resey beybit jatqan Ukraina eline shabuyl jasap jatqan tústa onyng agressorlyq beynesine býkil әlem týkirip jatyr. Resey basqynshylarynyng betine biz de týkiremiz. Búl baryp túrghan onbaghan, adamshylyq qalyptan alys júrt.

Qarap otyrsam 1901 jyldan 2000 jylgha deyingi jýz jylda patshalyq Resey, SSSR odan keyin Resey federasiyasy siyaqty ataularmen atalghan orys memleketi 44 ret soghysqa qatysypty. Onyng 43-i basqynshylyq soghys. Tek sovet-german soghysynda ghana nemister aldymen basyp kirgen. 1941-1945 jyldardaghy sovet-german soghysynda yaghny shyghys maydanda nemister 5,5 mln soldatynan aiyrylsa, 2018 jyly SSRO Memlekettik josparlau komiytetining qúpiyalylyghy jariya bolyp ketken derekterinde SSSR 47 mln (qyryq jeti million!) adamynan, onyng ishinde 19,5 mln soldaty men ofiyserinen aiyrylghan. Bir fashist soldatyn óltiruge sovetting 9-10 soldaty qúrban bolghan. Áskery darynsyz, toghyshar orys qolbasshylary adam resurstaryn ayausyz alghy shepke toghytu arqyly ghana jeniske jetken.
Fashizmge qarsy sol soghysta qazaq halqy maydanda jәne jaraly bolyp kelip qaza bolghandaryn qosyp eseptegende ólgen úl-qyzdarynyng sany 1 (bir) mln bolsa, orystardyng bolisheviktik biyligi túsynda 74 jylda (1917-1991jj) qazaq halqy 10 mln adamynan aiyryldy. Fashizmnen góri rashizmning qazaq halqyna tiygizgen ziyany orasan.

Mening atam on jyl jazyqsyz orystardyng aidauynda bolyp, aurugha shaldyghyp dýnie saldy. Ákelerim orystar úryndyrghan fiyn, nemis, japon soghystaryna qatysyp, uaqytynan búryn jer jastandy. Men sondyqtan da imperiyalyq astamshylyghy basym Resey biyligin, úlyderjavalyq shovinizmi mýnkip túratyn orystardy jek kóremin.

Qazaq halqy otarshyl orystardan kóp japa shekti. Qazaq halqy búryn qalmaqtargha qarsy qanshama shayqassa, HÝSh ghasyrdan bastap ormanday orysqa qarsy ondaghan ret iri bas kóteruler jasady. Bodan bolghan 260 jyl ishinde (1731-1991jj) Resey otarshyldyghyna qarsy 400-den astam kóterilis oryn aldy. Bilmeytinder ýshin solardyng eng manyzdylaryn atap óteyin.
Syrym Datúlynyng basqaruymen 1783-1797 jyldardaghy otarshyldyqqa qarsy kóterilis, Isatay Taymanúly men Mahambet Ótemisúlynyng 1836-1838 jyldardaghy últ-azattyq kóterilisi, Kenesary Qasymúlynyng 1837-1847 jyldardaghy últ-azattyq kóterilisi, Janqoja Núrmúhamedúlynyng 1856-1857 jyldardaghy kóterilisi, Eset Kótibarúlynyng 1868-1869 jyldardaghy kóterilisi, Manghystaudaghy 1870 jylghy Dosan-Isa kóterilisi, patsha ókimetine qarsy 1916 jylghy kóterilis, orystar qúrghan sovet ókimetine qarsy 1930 jylghy Sozaq kóterilisi. Goloshekin Stalinge jazghan hatynda Qazaqstanda 1931-1933 jyldary 15 iri kóterilis oryn alghanyn aitady. Osy kóterilister kezinde jýzdegen myng qazaq óltirilip, 1,5 mln qazaq shetelderge bosqynshylyqqa úshyrady. Keshegi 1986 jylghy jeltoqsan kóterilisi men Qantar kóterilisi kezinde orys әskerining qolynan qaza bolghan qandastar sany aldaghy uaqytta anyqtalatyn bolady. Sondyqtan da qazaq «Oryspen joldas bolsang aibaltang qasynda bolsyn» dep tegin aitpaghan.

Qazaq halqynyng qarapayym orys halqyna eshqanday pretenziyasy joq. Qazaq halqynyng ashu-yzasyn tughyzatyn Resey biyligi. Qoldan jasalghan Pridnestrovie, Gýrjistangha shabuyl, qol qoyylghan sharttargha qaramastan Qyrymdy basyp aluy, Luganski men Doneskide separatistik úiymdar qúryp, aqyry olardy ózderine qosyp aluy, endi mine Ukrainagha soghys ashuy onyng baryp túrghan soghysqúmar, agressor el ekendigin kórsetedi. Dúshpan auzy-múrny qan bolmay tynbaydy.

Ukrainalyq bauyrlarymyz qaharmandyqpen shayqasyp birneshe kýnning ishinde dúshpannyng ondaghan úshaqtaryn atyp týsirdi. Jýzdegen tankilerin otqa orady. Ýsh mynnan astam orys soldaty joyyldy. Býkil ukrain halqy jaugha qarsy tize qosyp shayqasuda. Endi bir on kýndey shydas berse orys shabuylynyng aptyghy basylady. Soghysty ary qaray jalghastyrugha Putinning shamasy kelmeydi. Ukraina ýshin kelissóz tiyimsiz. Orystar bastaghan soghystyng orys jerinde ayaqtalghany dúrys.

Býkil әlem elderining qoldauymen Ukraina Qaruly kýshteri Luganski men Doneskini jәne Qyrymdy tolyqtay qaytaryp aluy kerek. Tipti Kremlide ukrain jalauy jelbirese býkil әlem bir jenildeytini anyq.
Búl Qazaqstan ýshin shynayy tәuelsizdik bolady! Biz ukrain halqymen birgemiz.

Marat Bәidildaúly

Abai.kz

41 pikir

Ýzdik materialdar

Syni-esse

«Talasbek syilyghy»: Talqandalghan talgham...

Abay Mauqaraúly 1462
Bilgenge marjan

«Shyghys Týrkistan memleketi beybit týrde joghaldy»

Álimjan Áshimúly 3229
Birtuar

Shoqannyng әzil-syqaqtary

Baghdat Aqylbekov 5303