Dýisenbi, 28 Qazan 2024
Áne, kórding be? 3635 5 pikir 27 Sәuir, 2022 saghat 12:59

Jana Lend-Liyz: AQSh shyndap kiristi

Býgin AQSh Kongressi Ukrainagha kómek kórsetu zanyn qarastyrady. Jana Lend-Liyz. Búl ekinshi dýniyejýzilik soghystan keyingi ekinshi mәrte Lend-Liz zanynyng qarastyryluy bolmaq. Zang qabyldanatyn bolsa, onda Kiyevke qarudy jetkizu jәne qaru berudi maqúldau uaqyty jyldamdaytyn bolady. 

Lend-Liz zany alghash ret Ekinshi dýniyejýzilik soghysta keninen qoldanyldy. AQSh Europadaghy odaqtastary men KSRO-gha qaru-jaraq, әskerge qajetti jabdyqtar, tamaq pen janarmay, tipti týimege deyin berdi. Shamamen 50,1 mlrd dollar bolatyn әskery jabdyq berildi. Búl býgingi qarjymen eseptesek  750 milliard dollar degen sóz. Kómekting besten bir bóligi, yaghny 11 mlrd dollary KSRO-gha berildi. KSRO, al keyin Resey AQSh aldyndaghy qaryzynan tek qana 2006 jyly qútyldy. KSRO 11400 úshaq, 12000 tank,  427500 jýk kóligi, 1977 parovoz, 11000 vagon, 307 keme, 4 sýnguir qayyghyn berdi. Sonymen qosa milliondaghan avtomat pen pulem et, mina, týimeler men milliondaghan tonna janarmay, tamaq, qalayy men bolatty qosynyz.

Áriyne, býginde Resey biyligi búl jayynda aitudy jón sanamaydy. Mәskeu «jeniske tek qana ózimiz jettik» dep otyr. Tipti songhy jyldary KSRO qúramynda bolghan ózge elderdi de aitudy azayta týsti. Mysaly bir jyl búryn Resey biyligi «Ukraina jeniske aitarlyqtay ýles qosqan joq, Ukrainasyz da jeniske jeter edik» degendi aitty.

AQSh biyligi Ukrainagha qaru jetkizu boyynsha kósh bastap túr. Osy uaqytqa deyin Djaveliyn, Stinger, Switchblade drondary men ózge de qaru týrlerin jetkizdi. Alayda AQSh búl qarulardy jetkizu ýshin birshama uaqytyn júmsady. Qarudy Ukrainagha tabystau ýshin birneshe komiytetting kelisimi, Kongressting rúqsaty, shendilerding maqúldauy qajet. Ol birneshe kýnnen birneshe aptagha sozylatyn uaqytty alady. Al Ukrainada uaqyt az. Kiyev ýshin qaru men oq-dәrining ýzdiksiz kelui manyzdy. Lend-Liz qabyldanatyn bolsa, onda qaru jetkizu prosesi jenildeytin bolady, eng bastysy jyldam sheshiledi. Zang maqúldansa, onda Ukrainagha qaru jetkizudi ýsh adam ghana sheshuge mýmkindik alady. Ol AQSh preziydenti, qorghanys ministri, syrtqy barlau basshysy. Búl AQSh burokratiyasyndaghy kedergilerdi ainalyp ótip, qarudy Kiyevke tez jetkizuding bir amaly.

Sarapshylar Lend-Liz jayynda óz oilaryn aituda. Mysaly ekonomist Daniil Monin bylay deydi: «Mening oiymsha Lend-Liz eng aldymen AQSh basshysy ýshin qajet. Ol ishki auditoriyagha baghyttalghan qadam bolmaq. Resey atty zúlymdyq jazalanuy tiyis, AQSh ony jazalaydy degen signal jatyr». Ol sonymen birge atalmysh zang Baydenning reytingin kóteruge de yqpal etetinine senimdi.

Sarapshy Maksim Oryshak bolsa búl Ukrainagha qaru jaghynan kómek bolsa, AQSh-qa ekonomikasyn algha jyljytudyng bir joly bolmaq degen pikirde. «Áskery saladaghy ónerkәsip keshenderi jana qarqynmen júmys istey bastaydy. AQSh tek qana Ukrainagha emes, Europa elderine de qaru jetkizudi qolgha alady. Osy arqyly ol birinshi jәne ekinshi dýniyejýzilik soghystaghy jýie boyynsha ekonomikasyn kóteruding mýmkindigine ie bolady», - deydi ol.

Soghystan keyin Ukrainagha búl qarulardy tóleu óte qiyngha soghatyny anyq, sondyqtan sarapshylar AQSh qaryzdyng jartysyn keshirip, jartysyn búghattalghan Resey qarjysy arqyly aluy mýmkin degen oida.

Ashat Qasenghaliy

Abai.kz

5 pikir